Hình thành hệ thống thông tin thống kê nhà nước xuyên suốt

một giờ trướcBài gốc

Sắp xếp lại tổ chức thống kê

Chiều 21/11, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê.

Trước phiên thảo luận, Bộ Tài chính đã có báo cáo dự kiến tiếp thu giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội phát biểu tại tổ. Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh, dự thảo luật đã được tiếp thu rất cầu thị và bảo đảm chất lượng.

Các đại biểu tán thành với phạm vi sửa đổi, bổ sung tập trung vào những vấn đề cấp thiết, đáp ứng việc ứng dụng khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo trong nhiệm vụ thống kê; việc điều chỉnh thẩm quyền ban hành hệ thống chỉ tiêu thống kê, chế độ báo cáo thống kê, nhằm đẩy mạnh phân quyền trong lĩnh vực thống kê phù hợp với thực tiễn quản lý….

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu tại phiên họp. Ảnh: Quochoi.vn

Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị rà soát, xác định rõ chức năng, nhiệm vụ sau khi sắp xếp lại tổ chức bộ máy các cơ quan thống kê trung ương, cấp cơ sở; làm rõ phạm vi thu thập công bố số liệu gắn với địa bàn cấp xã và chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan trên địa bàn, cách thức tổ chức bảo đảm phù hợp, khả thi về cơ chế phối hợp chia sẻ thông tin dữ liệu.

Có ý kiến đề nghị nghiên cứu, quy định rõ hơn về phương thức, cơ chế phối hợp, chia sẻ dữ liệu giữa các cơ sở dữ liệu thống kê quốc gia, các bộ, ngành và địa phương, tránh việc không thống nhất, chênh lệch số liệu…

Báo cáo làm rõ hơn một số nội dung tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, ở phạm vi sửa đổi, Bộ Tài chính đề xuất nội dung sửa đổi tập trung vào các vấn đề cấp thiết nhằm đẩy mạnh ứng dụng khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo trong triển khai nhiệm vụ thống kê.

"Thống kê là lĩnh vực đặc thù, đòi hỏi chỉ đạo tập trung, thống nhất, xuyên suốt từ trung ương đến cơ sở và giữa các bộ, ngành để bảo đảm số liệu thống kê được thu thập, tổng hợp đúng phương pháp, tuân thủ chuẩn mực quốc tế".

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng

Trong đó, có việc sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước, tổ chức thống kê nhà nước, phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Thực hiện chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương, Bộ Tài chính đã chuyển một số mô hình tổng cục xuống cục, trong đó Tổng cục Thống kê thành Cục Thống kê. Theo mô hình mới phù hợp mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, ở địa phương có cơ quan thống kê cấp tỉnh và cấp cơ sở, chính là cấp xã. Để sử dụng hiệu quả nguồn nhân lực, một cơ sở thống kê ở cấp xã không chỉ phục vụ một xã, mà quản lý tối thiểu 3 xã, bình quân 5 - 6 xã.

Luật Thống kê hiện hành đã quy định nguyên tắc thống kê nhà nước, các chuẩn mực thống kê áp dụng thống nhất trên toàn quốc, thống nhất phương pháp. Đồng thời, cơ quan thống kê trung ương có vai trò thẩm định hệ thống chỉ tiêu thống kê của bộ, ngành; thẩm định chế độ báo cáo thống kê; thẩm định phân loại thống kê ngành, lĩnh vực; thẩm định phương án điều tra do bộ, ngành và UBND ban hành; số liệu các chỉ tiêu thống kê quốc gia do bộ, ngành thực hiện.

“Trong quá trình thực hiện thống kê, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các bộ ngành để đảm bảo thống kê khách quan, chính xác, đầy đủ, kịp thời và thống nhất” - Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định.

Khắc phục tình trạng chồng chéo, bỏ lọt số liệu

Một trong những quy định quan trọng tại dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê là hình thành hệ thống thông tin thống kê nhà nước xuyên suốt từ trung ương đến cấp xã; từ bộ, ngành đến sở, ngành thống kê tỉnh, thành phố.

Trong đó, hệ thống thông tin thống kê nhà nước bao gồm: hệ thống thông tin thống kê quốc gia; hệ thống thông tin thống kê bộ, ngành; hệ thống thông tin thống kê cấp tỉnh; hệ thống thông tin thống kê cấp xã. Các hệ thống chỉ tiêu được xây dựng tương ứng.

Các quy định này nhằm bảo đảm có đầy đủ thông tin thống kê phục vụ quản lý, điều hành tại địa bàn các xã, phù hợp mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; đồng thời hình thành hệ thống thông tin thống kê nhà nước thông suốt từ trung ương đến cấp xã, phục vụ quản lý điều hành các cấp.

Bên cạnh đó, dự thảo bổ sung quy định về chế độ báo cáo thống kê cấp xã và giao Bộ trưởng Bộ Tài chính ban hành. Quy định này nhằm bảo đảm thu thập thống kê phục vụ quản lý, điều hành cấp xã, hình thành hệ thống thông tin thống kê quốc gia và cấp tỉnh.

Bộ trưởng Bộ Tài chính sẽ ban hành chế độ báo cáo thống kê cấp tỉnh, cấp xã, gồm hệ thống biểu báo cáo và hướng dẫn ghi chép áp dụng thống nhất toàn quốc, không trùng lắp, không làm tăng khối lượng công việc cấp xã. “Khi ban hành chế độ thống kê, thì sẽ đảm bảo được tính thống nhất và không có sự chồng chéo hay bỏ lọt số liệu giữa cơ quan thống kê và các cơ quan khác” - Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho hay.

Liên quan đến ý kiến của đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) về việc có sự sai lệch dữ liệu dân cư giữa cơ quan thống kê và cơ quan khác, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định, tới đây, tình trạng này sẽ không còn hoặc được hạn chế đáng kể.

Số liệu sai lệch hiện nay chủ yếu do dữ liệu dân cư chưa được số hóa hoàn chỉnh. Ngoài ra, còn do ở một số nơi, người dân sinh con nhưng chưa kịp thời đăng ký, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Khi số hóa dữ liệu dân cư hoàn chỉnh, việc quản lý sẽ tốt hơn.

Ngoài ra, dự thảo Luật bổ sung Điều 51 về cơ sở dữ liệu quốc gia nhằm thể chế hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Quy định này tạo hành lang pháp lý cho việc hình thành, quản lý, khai thác cơ sở dữ liệu quốc gia; xây dựng nền dữ liệu thống kê tập trung thống nhất, đồng bộ, bảo đảm thông tin chính xác, kịp thời; phục vụ lãnh đạo, chỉ đạo, hoạch định chính sách, giám sát và đánh giá kinh tế - xã hội; khắc phục tình trạng dữ liệu phân tán; tăng cường kết nối, chia sẻ, tích hợp dữ liệu phục vụ chuyển đổi số quốc gia.

Theo Bộ trưởng, Bộ Tài chính đang chỉ đạo Cục Thống kê triển khai hệ thống phần mềm xuyên suốt phục vụ công tác thống kê; đồng thời thực hiện chiến lược số hóa toàn bộ dữ liệu quốc gia, dự kiến hoàn thành cuối năm 2026. Khi đó, công tác thu thập thông tin và phân tích đánh giá sẽ hiện đại, chính xác hơn; lực lượng lao động trong lĩnh vực thống kê cũng sẽ được giảm tải.

Đảm bảo điều kiện khả thi để triển khai thống kê tại cơ sở

Trong quá trình góp ý hoàn thiện dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê, một số đại biểu đề nghị làm rõ mô hình cơ quan thống kê cơ sở, trách nhiệm của cấp xã và khả năng phát sinh biên chế.

Bộ Tài chính khẳng định, việc thực hiện nhiệm vụ thống kê cấp xã không làm tăng biên chế, mà do công chức hiện có kiêm nhiệm. Nội dung này sẽ được hướng dẫn cụ thể để bảo đảm không phát sinh thủ tục hoặc gánh nặng mới.

Bộ cũng đã tiếp thu và sửa đổi quy định tại Điều 64, giao UBND cấp xã chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện thống kê phục vụ quản lý của cấp mình, thực hiện báo cáo thống kê nhà nước và phối hợp điều tra thống kê. Cách sửa đổi này bảo đảm phù hợp với thực tiễn, không chồng chéo nhiệm vụ của cơ quan thống kê cơ sở và tạo cơ sở pháp lý khả thi cho việc triển khai thống kê tại cơ sở.

Hoàng Yến

Nguồn Thời báo Tài chính : https://thoibaotaichinhvietnam.vn/hinh-thanh-he-thong-thong-tin-thong-ke-nha-nuoc-xuyen-suot-187450-187450.html