Hòa bình ở Dải Gaza: Bước lớn trên đường dài

19 giờ trướcBài gốc

Tổng thống Mỹ Donald Trump để lại dấu ấn trong Tuyên bố Sharm El-Sheikh tại Ai Cập, ngày 13/10. (Nguồn: BPS News)

Sự kiện “50 năm có một”

Ngày 13/10, tại khu nghỉ dưỡng Sharm El-Sheikh bên bờ Biển Đỏ (Ai Cập), Tổng thống Mỹ Donald Trump và lãnh đạo hơn 20 nước đã dự Hội nghị thượng đỉnh quốc tế về hòa bình cho Gaza. Ông cùng Tổng thống chủ nhà Abdel Fattah el-Sisi, lãnh đạo ba nước trung gian hòa giải là Ai Cập, Qatar, Thổ Nhĩ Kỳ ký Tuyên bố Sharm El-Sheikh về chấm dứt giao tranh tại Dải Gaza. Đây được kỳ vọng là khung chính trị - an ninh toàn diện để chính thức hóa thỏa thuận ngừng bắn tạm thời giữa Israel và phong trào Hamas.

Văn kiện đặt ra lộ trình thực hiện các giai đoạn tiếp theo của kế hoạch hòa bình 20 điểm do Mỹ bảo trợ. Đồng thời, nó nhắc lại và mở rộng các nội dung của thỏa thuận ngừng bắn giai đoạn một, bao gồm lập tức ngừng bắn, Israel rút quân khỏi các vùng kiểm soát ở Gaza, trao đổi con tin và mở hành lang viện trợ nhân đạo.

Ngày 13/10, hoạt động trung tâm của giai đoạn một là trả tự do cho các con tin, tù nhân về cơ bản đã hoàn tất. Lực lượng Hamas đã trả tự do cho 20 con tin Israel bị bắt cóc ngày 7/10/2023 và trao trả một số thi thể con tin. Israel trả tự do cho gần 2.000 tù nhân Palestine, gồm 250 người chịu án tù chung thân vì tấn công Israel và hơn 1.900 người khác bị bắt giữ sau khi xung đột nổ ra.

Điểm then chốt trong Tuyên bố Sharm El-Sheikh là chuyển từ ngừng bắn tạm thời sang ngừng bắn lâu dài, hướng tới chấm dứt hoàn toàn xung đột và thúc đẩy tiến trình hòa bình dưới sự giám sát quốc tế. Ngày 14/10, dù ông Trump lên đường về nước, Hội nghị thượng đỉnh vẫn tập trung thảo luận về kế hoạch tái thiết Dải Gaza theo kế hoạch 20 điểm của nhà lãnh đạo này gồm phi quân sự hóa, thành lập một ủy ban lâm thời và thu hút nguồn tài chính từ các quốc gia có tiềm lực ở Trung Đông như Saudi Arabia và Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE).

Các cuộc thảo luận do Tổng thống chủ nhà Abdel Fattah el-Sisi dẫn dắt đã nhận được nhiều cam kết từ các nước vùng Vịnh. Các bên cũng thảo luận về khả năng triển khai một lực lượng quân sự đa quốc gia do Mỹ dẫn đầu để giám sát thực hiện cam kết ngừng bắn.

Từ hồ hởi tới hoài nghi

Nhiều bên đã bày tỏ lạc quan về kết quả của Hội nghị. Chính quyền Mỹ gọi đây là “bước đi tài tình”. Ngoại trưởng Marco Rubio ca ngợi ngày ký kết Tuyên bố Sharm El-Sheikh là “một trong những ngày quan trọng nhất vì hòa bình 50 năm qua”. Ai Cập, Qatar và Thổ Nhĩ Kỳ đánh giá cao kết quả đạt được trong khi Indonesia, Pakistan cũng ủng hộ Tuyên bố nêu trên.

Trong khi đó, Thủ tướng Anh Keir Starmer ca ngợi việc trả tự do cho các con tin và nhấn mạnh các bên cần sớm công nhận Nhà nước Palestine. Thủ tướng Italy Giorgia Meloni đưa ra tuyên bố tương tự, còn Tổng thống Pháp Emmanuel Macron kêu gọi thúc đẩy viện trợ nhân đạo tới Dải Gaza.

Đáng chú ý, trả lời phỏng vấn đài CBS (Mỹ), Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu khẳng định, trên cương vị người đứng đầu Nhà nước Do Thái, ông “có trách nhiệm bảo đảm không có bất cứ thứ gì có thể đe dọa sự tồn vong của Nhà nước Do Thái”.

Một số cựu quan chức và chuyên gia tỏ ra thận trọng khi đánh giá kết quả của Hội nghị. Cựu Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan cho rằng, chính quyền đương nhiệm đã có thể ký kết Tuyên bố Sharm El-Sheikh sớm hơn.

Chuyên gia Aaron David Miller của Quỹ Carnegie (Mỹ) nhận định ông Trump đã thúc đẩy các bên ký kết tuyên bố thông qua áp lực, song lo ngại thỏa thuận sẽ sớm “đổ sông đổ bể” nếu không giải quyết vấn đề khu định cư và Nhà nước Palestine. Giáo sư Daniel Byman thuộc Đại học Georgetown (Mỹ) ghi nhận vai trò của Mỹ trong thúc đẩy hòa bình, dù vẫn thận trọng về quyền lợi của người Palestine trong thỏa thuận.

Chông gai còn đó

Những sự cẩn trọng này là có cơ sở. Trước hết, đây là Hội nghị thượng đỉnh về chấm dứt xung đột Israel - Hamas và khôi phục hòa bình tại Dải Gaza, nhưng vắng đại diện cả hai bên, dù có sự hiện diện của Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas.

Đáng chú ý, Thủ tướng Benjamin Netanyahu ban đầu nhận lời mời tham dự hội nghị từ ông chủ Nhà Trắng song kế hoạch phút chót không thành do “quá gần kỳ nghỉ lễ” của người Do Thái. Trong khi đó, The Guardian dẫn nguồn tin cho biết đằng sau sự thay đổi đó là việc Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan quyết liệt phản đối nhà lãnh đạo Israel có mặt tại khu nghỉ dưỡng Sharm el-Sheikh.

Ngoài ra, căng thẳng tại Dải Gaza vẫn tiếp diễn. Ngày 14/10, Israel cho biết nước này chỉ cho phép 300 xe tải viện trợ vào Dải Gaza mỗi ngày, giảm một nửa so với những gì nước này từng cam kết với Liên hợp quốc. Lực lượng phòng vệ Israel (IDF) cũng nổ súng vào một số người dân ở thành phố Gaza và khu vực Khan Younis, cho rằng họ đã vượt qua “Đường Vàng”, ranh giới IDF đã rút về theo thỏa thuận ngừng bắn trước đó. Theo lực lượng Hamas, các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Israel khiến năm người dân thiệt mạng khi đang trên đường trở về nhà và điều này đã vi phạm thỏa thuận ngừng bắn.

Kế hoạch 20 điểm của ông Trump vẫn chưa đưa ra lời giải khả thi cho bài toán tái thiết Dải Gaza – quá trình dự kiến tốn ít nhất 70 tỷ USD và kéo dài hàng thập kỷ, trong khi nguồn tài chính và cơ chế giám sát quốc tế còn bỏ ngỏ. Trên cơ sở đó, có thể thấy Hội nghị thượng đỉnh quốc tế về hòa bình cho Gaza vừa qua cùng Tuyên bố Sharm El-Sheikh là bước tiến lớn, tích cực, song còn đó một hành trình dài để niềm vui, tiếng cười có thể thay thế nỗi buồn và tiếng súng ở Dải Gaza.

MINH VƯƠNG

Nguồn TG&VN : https://baoquocte.vn/hoa-binh-o-dai-gaza-buoc-lon-tren-duong-dai-331284.html