Hoàn thiện chính sách để biến rác thành tài nguyên

2 giờ trướcBài gốc

Nhà máy xử lý rác Tâm Sinh Nghĩa đặt tại khu vực huyện Củ Chi (cũ).

Trong bối cảnh lượng rác thải tăng 6-8% mỗi năm, các giải pháp xử lý hiện đại không chỉ giải quyết được các bất cập mà còn biến rác thải thành một dạng tài nguyên nhằm phục vụ các mục tiêu phát triển bền vững. Và để thực hiện mục tiêu này, các chính sách, cơ chế cần được thành phố triển khai quyết liệt hơn.

Rác chưa được xem là tài nguyên

Thành phố đã nhiều lần triển khai các chính sách tuyên truyền, hướng dẫn người dân phân loại rác tại nguồn. Tuy nhiên, việc phân loại chỉ diễn ra trong thời gian ngắn rồi đâu lại vào đấy. Còn nhớ, năm 2013, ở hẻm 25 Nguyễn Bỉnh Khiêm (phường Sài Gòn), thông qua sự hỗ trợ của Tổ chức Hợp tác quốc tế Nhật Bản, thành phố đã hướng dẫn chi tiết phân loại rác tại nguồn. Thời gian đầu, người dân rất hào hứng bởi thấy được nhiều tiện ích. Tuy nhiên, chỉ sau thời gian ngắn, mọi việc đã không còn như mong muốn vì đơn vị thu gom tiếp tục trộn lẫn các loại rác sau khi người dân đã phân loại để chở đến điểm tập kết rác chung của thành phố.

Hiện, rác sinh hoạt vẫn được thu gom theo phương thức cũ: Người dân bỏ tất cả các loại rác sinh hoạt vào một túi ni-lông, từ một đến hai ngày, đơn vị thu gom rác sẽ đến lấy rác; sau đó, lượng rác này được tập kết ở vị trí đổ rác tập trung để tiếp tục chuyển đến bãi rác lớn của thành phố. Trong tổng số khoảng 14.000 tấn rác được tập kết mỗi ngày, 85% vẫn đang được xử lý bằng phương pháp chôn lấp tại Đa Phước (huyện Bình Chánh cũ) và Phước Hiệp (huyện Củ Chi cũ), tỉnh Bình Dương và Bà Rịa-Vũng Tàu (cũ).

Đáng nói, phương pháp này đang gây những hệ lụy tiêu cực đến môi trường khi gây phát sinh khí CH4 (metan), loại khí có hiệu ứng nhà kính gấp 28 lần CO2. Ngoài ra, nước rỉ từ rác thấm xuống đất còn là một trong các nguyên nhân gây ô nhiễm nguồn nước ngầm và tạo mùi hôi gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống người dân chung quanh. Trước thực trạng này, với tầm nhìn xem rác là một dạng tài nguyên, các chuyên gia cho rằng, nếu rác được xử lý và chuyển hóa thành năng lượng thì không chỉ giảm ô nhiễm mà còn tạo ra nguồn năng lượng tái tạo, thân thiện môi trường, góp phần vào mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 mà Việt Nam đã cam kết với thế giới.

Cần quyết tâm hơn nữa

Tiến sĩ Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, đã đến lúc thành phố khẩn trương thực hiện các giải pháp để biến rác thành tài nguyên. Theo thống kê, cơ cấu thành phần rác hiện gồm: Hữu cơ chiếm 45%; xây dựng-xà bần chiếm 27%; nhựa, ni-lông chiếm 9%; đồ dùng, kim loại, chai lọ chiếm khoảng 15%. Ước tính, có đến 70% loại rác có thể tái chế hoặc tái sử dụng. Theo tính toán, nếu 50% lượng rác hữu cơ được chuyển hóa thành phân bón hoặc khí sinh học (biogas) và phần còn lại được đốt phát điện thì có thể tái sinh hàng nghìn MWh điện mỗi ngày để phục vụ nhu cầu sinh hoạt, sản xuất của thành phố.

Theo ông Thuận, tiềm năng là thế nhưng việc “biến rác thành năng lượng” đang gặp nhiều rào cản về kỹ thuật, công nghệ; cơ chế, chính sách; xã hội và vấn đề nhận thức của người dân. Những vấn đề này nếu không sớm được giải quyết, sau khoảng 5 năm nữa, quỹ đất để xử lý rác sẽ là một vấn đề nan giải. Đặc biệt, mục tiêu Net Zero 2050 sẽ khó đạt được, chưa kể các thiệt hại, chi phí để xử lý môi trường, y tế và khí hậu. Ông Nguyễn Hồng Nguyên, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, việc biến rác thành năng lượng sạch đã không còn là lựa chọn mà là hướng đi bắt buộc trong bối cảnh hiện nay cũng như tương lai. Thành phố đã chuyển từ việc tiếp cận “xem rác là rác” sang “xem rác là tài nguyên” thông qua việc ban hành các chính sách nhằm thu hồi tối đa giá trị từ rác. Ông Nguyên cho biết, thành phố đang triển khai hai dự án đốt rác bằng điện quy mô lớn gồm: Nhà máy đốt rác phát điện Tâm Sinh Nghĩa, có công suất xử lý 2.000-2.600 tấn rác/ngày và nhà máy Vietstar (Khu liên hợp xử lý chất thải rắn Tây Bắc) với công suất xử lý khoảng 2.000 tấn/ngày. Ba đơn vị khác đang tiếp tục hoàn thiện công tác đầu tư. Thành phố cũng đang trình Quốc hội điều chỉnh Nghị quyết số 98/2023/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố, đưa vấn đề xử lý rác thải vào danh mục các dự án trọng điểm và kêu gọi nhà đầu tư chiến lược.

Tuy nhiên, trên thực tế, sau nhiều năm, nhiều chính sách về vấn đề xử lý rác thải vẫn chưa có tiến triển đáng kể. Nêu giải pháp, Tiến sĩ Thuận cho biết, hiện nay, các đô thị lớn trên thế giới đều áp dụng giải pháp đa tầng công nghệ xử lý rác. Mô hình này đã chứng minh hiệu quả ở Singapore, Nhật Bản, Hàn Quốc và hoàn toàn khả thi tại Việt Nam nếu được tích hợp trong khung kinh tế tuần hoàn. Thành phố cần xây dựng “Hệ sinh thái kinh tế tuần hoàn rác thải” để liên kết Nhà nước, doanh nghiệp, khoa học và cộng đồng. Tiếp đó là hoàn thiện chính sách ưu đãi thuế, giá điện, tín dụng xanh cho các dự án đốt rác phát điện. Một giải pháp quan trọng khác là phát triển chuỗi công nghiệp hỗ trợ xử lý từ thu gom, vận chuyển, phân loại, đến tái chế tro xỉ. Ông Lạc Thái Phước, Tổng Giám đốc Công ty tư vấn và xây dựng điện 3 cho rằng, việc áp dụng giải pháp công nghệ xử lý rác thải phát điện (WtE) là cần thiết để giải quyết bài toán môi trường và năng lượng. Để chính sách này hiệu quả, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước-doanh nghiệp-cộng đồng. Ngoài ra, cần triển khai chính sách rõ ràng, minh bạch và khuyến khích đổi mới công nghệ trên nền tảng cho phát triển bền vững.

Bài và ảnh: QUANG QUÝ

Nguồn Nhân Dân : https://nhandan.vn/hoan-thien-chinh-sach-de-bien-rac-thanh-tai-nguyen-post918531.html