Hoàn thiện khung giám sát thị trường chứng khoán trong giai đoạn mới

một giờ trướcBài gốc

Cần tăng hiệu quả giám sát

Gần 5 năm thực hiện Thông tư số 95/2020/TT-BTC ngày 16/11/2020 hướng dẫn giám sát giao dịch chứng khoán trên thị trường chứng khoán và hơn 3 năm áp dụng Thông tư số 06/2022/TT-BTC hướng dẫn công tác giám sát tuân thủ của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đối với hoạt động trong lĩnh vực chứng khoán của Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam và các công ty con, Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSDC) cho thấy công tác giám sát giao dịch và giám sát tuân thủ trên thị trường chứng khoán đã đi vào nền nếp, được tổ chức thống nhất từ trung ương đến đơn vị vận hành thị trường.

Hệ thống quy định này góp phần hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao năng lực phát hiện, ngăn ngừa và xử lý vi phạm, từ đó đảm bảo thị trường vận hành công bằng, minh bạch, an toàn và bảo vệ tốt hơn quyền lợi nhà đầu tư.

Thông tư số 95/2020/TT-BTC và Thông tư số 06/2022/TT-BTC góp phần hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao năng lực phát hiện, ngăn ngừa và xử lý vi phạm. Ảnh minh họa.

Mô hình giám sát 3 cấp giữa Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam và công ty con, Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam cùng các thành viên giao dịch đã chứng minh hiệu quả.

Việc phân định rõ chức năng và thẩm quyền giúp tăng cường phối hợp, xử lý kịp thời dấu hiệu vi phạm. Thông qua kiểm tra tuân thủ, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cũng yêu cầu các đơn vị vận hành thị trường rà soát quy trình nghiệp vụ, bảo đảm đồng bộ và phù hợp pháp luật.

Tuy nhiên, thay đổi lớn trong bối cảnh pháp lý và yêu cầu quản lý mới đặt ra đòi hỏi việc sửa đổi hai Thông tư là cần thiết. Luật số 56/2024/QH15 đã điều chỉnh vai trò của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước trong phê duyệt quy chế nghiệp vụ của Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam và VSDC; đồng thời bổ sung cơ sở pháp lý cho việc thành lập công ty con triển khai cơ chế đối tác bù trừ trung tâm (CCP). Điều này kéo theo yêu cầu rà soát toàn bộ quy định liên quan đến giám sát giao dịch và giám sát tuân thủ.

Thực tiễn triển khai cũng cho thấy cơ quan quản lý cần tăng cường trách nhiệm của sở giao dịch trong yêu cầu cung cấp thông tin đối với giao dịch nghi vấn; mở rộng chia sẻ dữ liệu cổ đông nội bộ và người liên quan cho thành viên giao dịch; đồng thời bổ sung cơ chế cảnh báo sớm tại cấp thành viên và sở giao dịch nhằm nâng cao năng lực phòng ngừa rủi ro.

Thị trường chứng khoán Việt Nam bước vào giai đoạn mới khi được FTSE Russell nâng hạng lên nhóm thị trường mới nổi thứ cấp. Đây vừa là cơ hội, vừa là áp lực buộc cơ quan quản lý tiếp tục hoàn thiện pháp lý, tăng cường giám sát để củng cố lòng tin nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư nước ngoài.

Cùng với đó, việc chuyển đổi sang chế độ báo cáo điện tử theo yêu cầu cải cách thủ tục hành chính giai đoạn 2024-2025 cũng đặt ra yêu cầu phải thể chế hóa đầy đủ các quy định mới, bảo đảm tính minh bạch và giảm gánh nặng tuân thủ cho doanh nghiệp.

Làm rõ khái niệm “giao dịch nghi vấn”

Bộ Tài chính hiện đang dự thảo Thông tư sửa đổi Thông tư 95 và 06, trong đó giữ nguyên phạm vi điều chỉnh của đồng thời cập nhật đối tượng áp dụng theo luật mới. “Công ty con của Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam” được bổ sung vào nhóm chủ thể chịu giám sát; trong khi Sở Giao dịch Chứng khoán và VSDC không còn là đối tượng giám sát giao dịch trực tiếp, do chỉ đóng vai trò vận hành hạ tầng thị trường.

Đối với Thông tư 95, dự thảo điều chỉnh nhiều nội dung quan trọng để phù hợp thực tiễn. Cụ thể: điều chỉnh một loạt thuật ngữ tại Điều 3, làm rõ khái niệm “giao dịch nghi vấn”, bỏ cụm “giao dịch vi phạm” và đưa nội dung giám sát liên thị trường vào phần giải thích từ ngữ. Một điều mới (Điều 3a) quy định nguyên tắc tổ chức giám sát theo mô hình ba cấp, phân định rõ trách nhiệm và cơ chế phối hợp giữa Ủy ban Chứng khoán nhà nước, Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam, VSDC và công ty con cùng các thành viên giao dịch.

Dự thảo bổ sung trách nhiệm của Ủy ban Chứng khoán nhà nước trong xử lý vi phạm và hướng dẫn định dạng dữ liệu; tăng cường vai trò cảnh báo sớm tại Điều 4, 7 và 23; làm rõ quyền và nghĩa vụ của Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam trong giám sát liên thị trường. Một số báo cáo được chuyển sang thực hiện hoàn toàn bằng phương thức điện tử.

Dự thảo cũng cập nhật hàng loạt cụm từ, biểu mẫu và phụ lục cho phù hợp luật hiện hành, như thay “khả năng vi phạm pháp luật” bằng “dấu hiệu vi phạm pháp luật”, điều chỉnh tên gọi VSDC và công ty con, thay “bất thường” bằng “nghi vấn”, thay “phê duyệt” bằng “chấp thuận” và bỏ các phụ lục về ngưỡng giám sát tỷ lệ sử dụng tài sản ký quỹ.

Đối với Thông tư 06, dự thảo tập trung làm rõ thẩm quyền của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước trong chấp thuận quy chế nghiệp vụ, điều chỉnh nghĩa vụ báo cáo của công ty con VSDC và bổ sung các quy định liên quan đến giám sát tỷ lệ sở hữu nước ngoài. Quy định về đăng ký, bù trừ và thanh toán chứng khoán cũng được sửa đổi để bảo đảm thống nhất với pháp luật hiện hành.

Những sửa đổi này nhằm tăng tính minh bạch, nâng cao khả năng cảnh báo và phòng ngừa rủi ro, đồng thời tạo khuôn khổ pháp lý phù hợp cho giai đoạn phát triển mới của thị trường chứng khoán Việt Nam.

Hồng Vân

Nguồn Đầu Tư : https://baodautu.vn/hoan-thien-khung-giam-sat-thi-truong-chung-khoan-trong-giai-doan-moi-d449280.html