Hơn 100.000 tỷ đồng mỗi năm bị thuốc lá 'đốt cháy'

4 giờ trướcBài gốc

Việc sử dụng thuốc lá đang gây ra những tổn thất nghiêm trọng đối với hệ thống y tế và nền kinh tế Việt Nam. Theo ước tính, mỗi năm, thuốc lá gây thiệt hại hơn 108.000 tỷ đồng, tương đương 1,14% GDP quốc gia.

Điều đáng nói là con số này cao gấp 5 lần tổng thu ngân sách từ thuế thuốc lá. Khi mức thuế còn thấp, nhà nước thu không được bao nhiêu, trong khi toàn xã hội lại phải gánh chịu hậu quả nặng nề về sức khỏe và tài chính.

Thuốc lá tạo ra gánh nặng rất lớn cho hệ thống y tế, với tỷ lệ bệnh tật cao, phổ biến và nghiêm trọng.

Theo GS-TS.Nguyễn Anh Trí, Đại biểu Quốc hội khóa XV, thuốc lá gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng đối với sức khỏe và môi trường. Tác hại của thuốc lá đã được cảnh báo từ hàng trăm năm nay và ngày càng trở nên trầm trọng hơn.

“Tác hại của thuốc lá là điều rất rõ ràng, có hàng nghìn chất độc trong khói thuốc, trong đó có nicotine và nhiều chất gây ung thư. Hầu như gia đình nào cũng có người hút thuốc, và không ít người trong số đó đã tử vong vì các bệnh liên quan đến thuốc lá, ngay chính trong gia đình tôi cũng có”, ông chia sẻ.

GS.Trí cho rằng thuốc lá tạo ra gánh nặng rất lớn cho hệ thống y tế, với tỷ lệ bệnh tật cao, phổ biến và nghiêm trọng. Mỗi năm, thuốc lá là nguyên nhân khiến hơn 100.000 người tử vong.

"Như bệnh tan máu bẩm sinh (thalassemia), cả nước chỉ có khoảng 20.000 người mắc, 12 triệu người mang gen bệnh mà tôi từng ví như một quả bom nguyên tử. Vậy thì thuốc lá, với con số tử vong lên tới 100.000 người mỗi năm là một gánh nặng khủng khiếp hơn rất nhiều. Đặc biệt, với người nghèo, khi họ hút thuốc và mắc bệnh thì hậu quả càng nghiêm trọng hơn vì không có khả năng chi trả, dễ rơi vào khánh kiệt", GS-TS.Nguyễn Anh Trí nhận định.

Bà Sarah Bales, chuyên gia Hội Kinh tế Y tế Việt Nam, chia sẻ rằng theo một nghiên cứu dựa trên phân tích dữ liệu từ Bảo hiểm xã hội Việt Nam, 6% lượt nhập viện và 8% lượt khám ngoại trú có liên quan đến thuốc lá. Đây là con số phản ánh rõ gánh nặng mà thuốc lá gây ra cho hệ thống y tế.

Nghiên cứu cũng chỉ ra ba nhóm chi phí chính do thuốc lá gây ra. Thứ nhất là chi phí khám chữa bệnh, bao gồm phần do bảo hiểm y tế chi trả và phần người dân phải tự bỏ tiền túi.

Mỗi năm, bảo hiểm y tế chi khoảng 8.500 tỷ đồng cho điều trị các bệnh liên quan đến thuốc lá. Nếu tính thêm phần chi trả của người dân, tổng chi phí y tế trực tiếp lên tới khoảng 16.400 tỷ đồng.

Thứ hai là tổn thất do mất năng suất lao động khi người bệnh và người thân phải nghỉ làm để khám chữa bệnh. Ước tính mỗi năm có khoảng 21,8 triệu ngày công bị mất, gây thiệt hại khoảng 9.000 tỷ đồng.

Thứ ba là chi phí do tử vong sớm, những người chết trước tuổi nghỉ hưu, lẽ ra có thể tiếp tục lao động đến 60 tuổi. Ước tính tổn thất kinh tế từ tử vong sớm liên quan đến thuốc lá lên tới hơn 60.000 tỷ đồng mỗi năm. Tuy nhiên, bà Sarah Bales cho biết những con số này vẫn còn thấp hơn so với thực tế.

Trước những thiệt hại nghiêm trọng đó, các chuyên gia y tế và kinh tế khuyến cáo người dân nên từ bỏ thuốc lá. Cai thuốc lá không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe của người hút mà còn góp phần bảo vệ sức khỏe của người thân và cộng đồng xung quanh.

Đây cũng là một cách hiệu quả để chống lại đói nghèo, vì người hút thuốc khi mắc bệnh sẽ phải đối mặt với chi phí điều trị lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập gia đình. Việc bỏ thuốc lá là hành động thiết thực giúp giảm gánh nặng y tế, giảm chi tiêu cá nhân và bảo vệ sinh kế lâu dài.

Bên cạnh lời kêu gọi người dân tự nguyện cai thuốc, các chuyên gia cũng đề xuất nhà nước cần có chính sách mạnh mẽ hơn như tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá, đẩy mạnh truyền thông về tác hại của thuốc lá trong cộng đồng, tại bệnh viện và trường học.

Ngoài ra, cần đặc biệt quan tâm đến việc kiểm soát các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới như thuốc lá điện tử và các loại “Pod Chill” đang được quảng bá và tiêu thụ ngày càng phổ biến, nhất là trong giới trẻ, dưới dạng sản phẩm không khói, dễ gây hiểu lầm về mức độ an toàn.

Các chuyên gia cũng lo lắng về sự trỗi dậy nhanh chóng của các sản phẩm thuốc lá mới như thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đang đặt ra mối nguy mới. Theo Bộ Y tế, tỷ lệ học sinh từ 13 đến 17 tuổi sử dụng thuốc lá điện tử đã tăng từ 2,6% (năm 2019) lên tới 8,1% (năm 2023).

Trong khi đó, tỷ lệ người trưởng thành sử dụng cũng tăng từ 0,2% (năm 2015) lên 0,6% (năm 2021). Các sản phẩm thuốc lá mới này thường được thiết kế rất bắt mắt, đa dạng về mẫu mã, thậm chí ngụy trang thành thỏi son, bút viết, hộp sữa, đồ chơi trẻ em… nhằm thu hút giới trẻ và gây khó khăn cho việc kiểm soát.

Nói về tác hại của thuốc lá mới, TS.Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho hay, tác hại của thuốc lá mới không chỉ ở việc gây nghiện mạnh do nicotine tổng hợp, mà còn do nguy cơ bệnh tật cao hơn. Nicotine trong thuốc lá điện tử thường ở dạng muối, dễ thẩm thấu, ít gây khó chịu khi hít vào, làm tăng nguy cơ nghiện nhanh chóng và ngộ độc.

Với thuốc lá điện tử, việc sử dụng có thể dẫn tới các bệnh hô hấp như viêm tiểu phế quản tắc nghẽn (hay còn gọi là bệnh “phổi bỏng ngô”) do hít phải diacetyl, một chất tạo mùi thơm; viêm phổi lipid do hít phải dầu từ tinh dầu điện tử; tràn khí màng phổi, giảm chức năng phổi, mắc COPD.

Bên cạnh đó, người dùng cũng có thể mắc các bệnh tim mạch nghiêm trọng như rối loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim, suy tim do nicotine và các chất độc như carbon monoxide.

Khói thuốc điện tử còn chứa các hợp chất có khả năng gây ung thư như formaldehyde, acrolein, toluene, nitrosamine, hydrocarbon thơm đa vòng, kim loại nặng như niken và chì. Nicotine còn thúc đẩy sự phát triển khối u, gây chết tế bào, đột biến DNA. Ngoài ra, thiết bị thuốc lá điện tử có thể gây nổ, bỏng nghiêm trọng cho người dùng.

Đáng lo ngại, không chỉ người sử dụng mà những người xung quanh khi hít phải khói từ thuốc lá mới cũng có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Khói thuốc mới chứa các chất độc hại như nitrosamine, aldehyde, carbon monoxide… có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư, đột quỵ, bệnh tim mạch, hô hấp.

Trên bình diện rộng hơn, Ths.Phan Thị Hải, Phó giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá cho biết: Sử dụng thuốc lá là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật và tử vong sớm. Thuốc lá chứa 7.000 hóa chất trong đó có 69 chất gây ung thư và là nguyên nhân gây nên 25 loại bệnh như: Ung thư, tim mạch, các bệnh về hô hấp và sinh sản.

Tại Việt Nam, sử dụng thuốc lá gây ra 85.500 ca tử vong mỗi năm. Hút thuốc lá thụ động gây ra 18.800 ca tử vong. Tổng cộng là 104.300 ca tử vong/năm vì các bệnh có liên quan đến thuốc lá (WHO cập nhật số liệu đến năm 2021).

“Sử dụng thuốc lá đã tạo nên gánh nặng bệnh tật, làm suy giảm chất lượng nguồn lao động như hơn 45 triệu người Việt Nam có nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến thuốc lá và tử vong sớm do hút thuốc trực tiếp hoặc tiếp xúc với khói thuốc thụ động. Phần lớn những người chết vì bệnh liên quan đến thuốc lá là những người trong độ tuổi lao động, bị tử vong sớm”, Phó Giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá thông tin.

Bà Phan Thị Hải chia sẻ thêm, việc sử dụng thuốc lá đã gây ra gánh nặng bệnh tật, làm suy giảm chất lượng nguồn lao động. Mỗi công dân Việt Nam bị ốm hoặc tử vong vì các bệnh liên quan đến thuốc lá đều làm suy giảm quy mô và chất lượng nguồn lao động của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Gánh nặng bệnh tật do sử dụng thuốc lá sẽ rõ rệt hơn trong 10 - 20 năm tới khi những người hút thuốc hiện nay phải đối mặt với những tác động đến sức khỏe của việc sử dụng thuốc lá.

Theo ước tính của WHO, tổn thất kinh tế toàn cầu do thuốc lá gây ra mỗi năm là 1.400 tỷ USD. Còn tại Việt Nam, theo ước tính sơ bộ của Hội Kinh tế Y tế Việt Nam năm 2022, tổng chi phí liên quan đến khám chữa bệnh, ốm đau và tử vong sớm do các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá là 108.000 tỷ đồng một năm (tương đương 1,14% GDP năm 2022). Con số này lớn hơn gấp 5 lần so với đóng góp của nguồn thu thuế thuốc lá cho ngân sách quốc gia.

Theo thống kê của Bộ Y tế, riêng trong năm 2023, đã có 1.224 ca nhập viện tại các bệnh viện trên cả nước liên quan đến sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng.

D.Ngân

Nguồn Đầu Tư : https://baodautu.vn/hon-100000-ty-dong-moi-nam-bi-thuoc-la-dot-chay-d394025.html