Theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM, hiện nay có khoảng 90 các vi chất dinh dưỡng khác nhau, bao gồm các vitamin tan trong nước (nhóm B, C,…), vitamin tan trong chất béo (A, D, E, K) và các chất khoáng (sắt, kẽm, iod, đồng, mangan, magie... ) cùng tham gia quá trình tăng trưởng, phát triển thể lực, tầm vóc và trí tuệ, nâng cao sức khỏe, tăng cường sức đề kháng của cơ thể. Vitamin A cần thiết cho sự tăng trưởng, thị giác khỏe mạnh và bảo vệ sự toàn vẹn các tế bào biểu mô.
Ảnh minh họa
Sắt cần cho quá trình tạo máu, tạo hồng cầu để vận chuyển oxy cung cấp cho các tổ chức trong cơ thể. Vitamin D và canxi có vai trò quan trọng trong quá trình hình thành, phát triển xương và răng ở trẻ, bảo vệ người lớn tuổi khỏi bệnh loãng xương. Iod là thành phần cần thiết để tuyến giáp tổng hợp hoóc-môn giáp, giúp cho sự tăng trưởng của cơ thể, hình thành và phát triển não bộ. Kẽm giúp tăng hấp thu, tăng tổng hợp chất đạm, tăng cảm giác ngon miệng cũng như tăng cường miễn dịch và giúp trẻ tăng trưởng chiều cao.
Bác sĩ Bùi Thị Nghi Quỳnh - Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM - cho biết việc thiếu vi chất dinh dưỡng còn là một vấn đề sức khỏe cộng đồng, ảnh hưởng đến 2 tỉ người trên toàn cầu . Theo Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) năm 2019, có ít nhất 340 triệu trẻ em dưới 5 tuổi bị thiếu vi chất dinh dưỡng. Từ năm 2003-2019, ước tính có khoảng 56% trẻ em từ 6-59 tháng tuổi trên thế giới thiếu ít nhất một trong ba vi chất (sắt, kẽm, vitamin A) và 69% phụ nữ không mang thai từ 15-49 tuổi thiếu ít nhất một trong ba vi chất sắt, kẽm và folate
Tại Việt Nam, theo báo cáo của Viện Dinh dưỡng quốc gia năm 2020, tỷ lệ thiếu vitamin A tiền lâm sàng, thiếu sắt, thiếu kẽm và thiếu vitamin D ở trẻ em lần lượt là 9,5%, 28,9%, 58,5% và 51,3%. Thiếu vi chất dinh dưỡng được ví như “nạn đói tiềm ẩn”, cơ thể có thể bị thiếu nhiều vi chất quan trọng cùng lúc nhưng không có dấu hiệu ở giai đoạn sớm.
Vi chất dinh dưỡng rất cần thiết cho sự tăng trưởng, phát triển toàn diện nhưng cơ thể không tự tổng hợp được và cần phải cung cấp từ bên ngoài qua thức ăn hoặc thuốc. Vì vậy, một chế độ dinh dưỡng không hợp lý, thiếu sự đa dạng, không đủ các thực phẩm giàu vi chất như rau củ quả, thịt, cá, trứng, sữa hay thiếu/không có dầu, mỡ là nguyên nhân chủ yếu gây nên thiếu vi chất dinh dưỡng. Các bệnh lý đường tiêu hóa, bệnh lý nhiễm khuẩn (sởi, tiêu chảy, viêm đường hô hấp), nhiễm ký sinh trùng,… cũng ảnh hưởng đến khả năng hấp thu các vi chất của cơ thể.
Để phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng, bác sĩ Quỳnh khuyến cáo mỗi người, mỗi gia đình cần thực hiện bữa ăn hằng ngày đa dạng, phối hợp nhiều loại thực phẩm; ưu tiên lựa chọn, sử dụng thực phẩm giàu vi chất dinh dưỡng; thực phẩm được tăng cường vi chất dinh dưỡng; cho trẻ bú sớm trong vòng 1 giờ đầu sau sinh; nuôi trẻ bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu; cho trẻ bú mẹ đến 24 tháng tuổi hoặc lâu hơn cùng chế độ ăn bổ sung hợp lý; sử dụng các thực phẩm giàu vi chất dinh dưỡng sẵn có ở địa phương cho bữa ăn hằng ngày của trẻ; thêm mỡ hoặc dầu ăn để tăng cường hấp thu tốt các vitamin tan trong chất béo như vitamin A, vitamin D, vitamin E, vitamin K.
Ngoài ra, gia đình cần đưa trẻ trong độ tuổi uống vitamin A liều cao một năm 2 lần theo hướng dẫn của trạm y tế xã, phường; trẻ trên 2 tuổi cần được uống thuốc tẩy giun định kỳ một năm 2 lần; thực hiện vệ sinh ăn uống, vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường để phòng chống nhiễm giun, sán; đưa trẻ từ 6 tháng đến dưới 36 tháng tuổi đi uống vitamin A liều cao mỗi năm 2 lần, theo hướng dẫn của trạm y tế xã, phường; tiếp xúc ánh nắng hằng ngày, đúng cách để dự phòng thiếu vitamin D… Phụ nữ tuổi sinh đẻ và phụ nữ có thai cần uống viên sắt, axit folic hoặc viên đa vi chất theo hướng dẫn.
Bình Thuận