Học sinh TP.HCM trong kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025. Ảnh: Phương Lâm.
Theo kế hoạch của Sở GD&ĐT, việc triển khai nhằm hướng tới xây dựng môi trường học đường an toàn, thân thiện thông qua việc tổ chức các hoạt động thể chất, giao lưu, vui chơi lành mạnh trong giờ ra chơi, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh.
Không cấm đoán học sinh
Đáng chú ý, chủ trương hạn chế sử dụng điện thoại di động và thiết bị điện tử không mang tính cấm đoán, mà tập trung định hướng hành vi tích cực, tăng tương tác trực tiếp, vận động thể chất và chăm sóc sức khỏe tinh thần cho học sinh.
Theo đó, Sở GD&ĐT yêu cầu các đơn vị chủ động, sáng tạo trong xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch, bảo đảm có sự tham gia góp ý của học sinh, đồng thời tạo được sự đồng thuận và phối hợp chặt chẽ từ cha mẹ học sinh. Quá trình thực hiện phải được theo dõi, đánh giá thường xuyên để kịp thời rút kinh nghiệm và điều chỉnh phù hợp.
Về nội dung, các cơ sở giáo dục có trách nhiệm đẩy mạnh tuyên truyền chủ trương xây dựng môi trường học đường lành mạnh, hạn chế sử dụng điện thoại trong giờ ra chơi đến toàn thể cán bộ, giáo viên, nhân viên, học sinh và cha mẹ học sinh.
Nhà trường cũng cần tổ chức khảo sát toàn bộ học sinh về nhu cầu, mong muốn tham gia các hoạt động trong giờ ra chơi, làm cơ sở xây dựng kế hoạch triển khai tại đơn vị.
Học sinh trường THPT chuyên Trần Đại Nghĩa tham gia hoạt động đọc sách. Ảnh: Phương Lâm.
Kế hoạch của từng cơ sở phải nêu rõ mục tiêu, nội dung, hình thức thực hiện, nguồn lực, thời gian, phân công nhiệm vụ và lực lượng phối hợp. Trong đó, hoạt động giờ ra chơi được thiết kế theo ba nhóm chính:
Nhóm vận động với các hoạt động thể thao, trò chơi tập thể, văn nghệ.
Nhóm hoạt động tĩnh như đọc sách, chơi cờ, vẽ tranh, nghỉ ngơi, thư giãn.
Nhóm sử dụng điện thoại, thiết bị điện tử cho mục đích học tập, tra cứu hoặc hoạt động giải trí có tổ chức, theo nhóm, có sự cho phép của giáo viên và tại khu vực quy định.
Sở GD&ĐT nhấn mạnh giờ ra chơi không khuyến khích học sinh sử dụng điện thoại di động, thiết bị điện tử một cách cá nhân, thụ động, tách biệt như chơi game một mình, lướt mạng xã hội hoặc xem video kéo dài. Nhà trường tôn trọng sự lựa chọn của học sinh nhưng phải bảo đảm không để xảy ra tình trạng sử dụng thiết bị cho mục đích cá nhân thụ động, đơn lẻ trong giờ ra chơi.
Bên cạnh đó, các cơ sở giáo dục được khuyến khích xây dựng nội quy, quy trình quản lý thiết bị điện tử theo hướng giáo dục và trách nhiệm, quy định rõ khu vực, thời điểm, hình thức sử dụng; phân công lực lượng hỗ trợ trong giờ ra chơi và không áp dụng các biện pháp thu giữ, xử lý thiết bị trái quy định pháp luật.
Đã có kết quả tốt
Trước khi đi vào triển khai đồng bộ, TP.HCM đã thí điểm tại 16 trường học và bước đầu có những kết quả chuyển biến tích cực, từ hành vi của học sinh đến không khí sinh hoạt trong trường học, tạo nền tảng để nhân rộng mô hình trong thời gian tới.
Tại các cơ sở thí điểm, nhà trường tiến hành khảo sát toàn bộ học sinh về thói quen sử dụng điện thoại trong giờ ra chơi, từ đó xây dựng kế hoạch thí điểm với mục tiêu, nội dung, hình thức và tiêu chí đánh giá rõ ràng.
Học sinh mang điện thoại đến trường có thể tắt nguồn, để chế độ im lặng. Ảnh: Phương Lâm.
Việc quản lý điện thoại được thực hiện linh hoạt, không cấm đoán cứng nhắc, khuyến khích học sinh không mang theo; trường hợp có mang thì tắt nguồn hoặc để im lặng, chỉ sử dụng khi phục vụ học tập và tại khu vực quy định.
Song song với đó, các đơn vị tổ chức đa dạng hoạt động giờ ra chơi theo ba nhóm gồm vận động, hoạt động tĩnh và sử dụng thiết bị cho mục đích học tập có kiểm soát. Nhiều mô hình, cách làm được đánh giá hiệu quả.
Ví dụ, trường THPT Võ Trường Toản ghi nhận 97,98% phụ huynh đồng thuận với chủ trương; nhà trường bố trí điện thoại trực tại phòng quản sinh để phụ huynh liên hệ khi cần. Trong khi đó, trường THPT Nguyễn Khuyến tổ chức bàn giao thiết bị vào đầu buổi học và đẩy mạnh hoạt động câu lạc bộ, thể thao, đọc sách. Trung tâm GDNN-GDTX quận 6 lại lồng ghép nội dung tuyên truyền trong tư vấn tâm lý học đường và các hoạt động ngoài giờ chính khóa.
Kết quả cho thấy giờ ra chơi tại nhiều trường trở nên sôi nổi hơn, học sinh tăng tương tác trực tiếp, tham gia các hoạt động vận động, vui chơi tập thể, đọc sách, sinh hoạt câu lạc bộ thay vì tụ tập sử dụng điện thoại.
Tình trạng sử dụng thiết bị một cách thụ động, đơn lẻ giảm rõ rệt; nhiều học sinh dần hình thành thói quen sử dụng điện thoại đúng mục đích, đúng thời điểm và không gian quy định.
Đặc biệt, báo cáo cho thấy trên 80% học sinh tham gia ít nhất một hoạt động trong giờ ra chơi; hơn 70% học sinh đồng ý hạn chế sử dụng điện thoại khi có hoạt động thay thế phù hợp.
Bên cạnh chuyển biến về hành vi, mô hình còn mang lại tác động tích cực đối với sức khỏe thể chất và tinh thần của học sinh. Thời lượng vận động nhẹ và vừa trong giờ ra chơi tăng lên, góp phần hạn chế lối sống ít vận động. Việc tăng giao tiếp trực tiếp, hợp tác và tinh thần tập thể cũng giúp giảm xu hướng tách biệt, hình thành kỹ năng xã hội và văn hóa học đường tích cực cho học sinh.
Tuy nhiên, Sở GD&ĐT TP.HCM cũng nhìn nhận một số hạn chế trong quá trình thí điểm. Một bộ phận nhỏ học sinh vẫn duy trì thói quen sử dụng điện thoại cho mục đích cá nhân; điều kiện cơ sở vật chất và không gian tại một số trường còn hạn chế; kinh phí tổ chức hoạt động chưa đáp ứng đầy đủ.
Ngoài ra, một số hoạt động có nguy cơ nhàm chán nếu không được làm mới thường xuyên, trong khi vai trò tự quản của học sinh chưa được phát huy đồng đều. Sự phối hợp giữa gia đình và nhà trường ở một số trường hợp còn chưa đồng bộ.
Thái An