Theo HoREA, trong hơn 30 năm thực hiện chương trình di dời, chỉnh trang nhà ở ven và trên kênh rạch, TP Hồ Chí Minh đã di dời hơn 44.000 căn nhà, góp phần cải thiện diện mạo đô thị và điều kiện sống cho hàng ngàn hộ dân. Tuy nhiên, từ sau năm 2006, tiến độ di dời nhà ở chậm lại rõ rệt.
Hàng loạt nhà ở ven kênh, rạch ở phường Chánh Hưng (TP Hồ Chí Minh).
Tính đến tháng 7/2025, thành phố mới di dời được 2.984 căn trong tổng số 6.500 căn đặt mục tiêu giai đoạn 2021 - 2025. Hiện vẫn còn hơn 39.600 căn nhà tạm bợ với khoảng 65.000 hộ dân sinh sống ven 398 tuyến kênh rạch lớn nhỏ, phần lớn trong điều kiện thiếu thốn về hạ tầng và an sinh.
HoREA cho biết, phần lớn người dân thuộc diện di dời không đủ điều kiện được bồi thường về đất ở mà chỉ được hỗ trợ chi phí xây dựng. Khi được bố trí tái định cư, đa số chỉ nhận được “suất tái định cư tối thiểu” đó là căn hộ chung cư, trong khi một số trường hợp được bố trí nền đất tái định cư lại gặp khó khăn lớn khi phải nộp tiền sử dụng đất, để được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Mức thu hiện nay, dù chỉ vài trăm triệu đồng, vẫn là gánh nặng quá lớn đối với người tái định cư, đây là nhóm được xem là “người yếu thế”.
Từ thực tế này, Hiệp hội Bất động sản TP Hồ Chí Minh đề xuất “giá đất tái định cư” chỉ nên tính bằng 20% giá đất trong bảng giá đất nhân với hệ số điều chỉnh giá đất, thay vì áp dụng toàn bộ giá và hệ số như thông thường. HoREA cho rằng mức này vừa hợp lý, vừa nhân văn, giúp người dân có thể ổn định cuộc sống, góp phần thúc đẩy tiến độ di dời và chỉnh trang đô thị.
Bên cạnh đó, Hiệp hội cũng kiến nghị bổ sung quy định xác định thời điểm giao kết hợp đồng BT là thời điểm xác định giá đất thanh toán cho dự án BT. Theo HoREA, nhiều hợp đồng BT trước đây không ghi rõ thời điểm lập dự án hoặc mời thầu, dẫn đến vướng mắc khi xác định giá đất quỹ đất đối ứng.
Kiến nghị này cũng phù hợp với Nghị định 91/2025/NĐ-CP của Chính phủ về khu đô thị mới Thủ Thiêm, trong đó quy định “thời điểm ký tắt hợp đồng BT” là thời điểm xác định giá đất thanh toán.
HoREA cho rằng, việc hoàn thiện quy định này sẽ tháo gỡ khó khăn cho hàng trăm dự án BT đang tồn đọng, đồng thời sẽ giúp đẩy nhanh tiến độ bồi thường, giải phóng mặt bằng và thực hiện mục tiêu di dời 20.000 căn nhà ven kênh rạch giai đoạn 2026 - 2030, hướng tới phát triển TP Hồ Chí Minh văn minh, hiện đại, nghĩa tình.
Tin, ảnh: An Hiếu/Báo Tin tức và Dân tộc