HQ-9B của Trung Quốc có đủ sức 'soán ngôi' Patriot hay S-400?

2 giờ trướcBài gốc

HQ-9B do Tập đoàn CPMIEC phát triển, được giới thiệu như một đối thủ đáng gờm, nhưng câu hỏi đặt ra là liệu nó có đủ sức “soán ngôi” hai tổ hợp vốn đã khẳng định được uy tín và vị thế nhiều thập kỷ qua hay không.

Hệ thống phòng không HQ-9B được trưng bày tại triển lãm hàng không ở Chu Hải, tỉnh Quảng Đông, miền nam Trung Quốc vào cuối năm ngoái - Ảnh: Getty

Tổng quan về ba hệ thống

HQ-9B được coi là bước phát triển mới của HQ-9, với thiết kế chịu ảnh hưởng từ cả S-300 của Liên Xô trước đây và Patriot của Mỹ. Đây là tổ hợp tên lửa đất đối không tầm xa, được chế tạo để đối phó đa dạng mục tiêu, từ máy bay, UAV, tên lửa hành trình cho tới tên lửa đạn đạo tầm trung. Cơ chế phóng thẳng đứng bằng khí nén giúp tên lửa có thể khai hỏa 360 độ mà không cần xoay bệ phóng, rút ngắn đáng kể thời gian phản ứng. Bên cạnh đó, HQ-9B còn có tính cơ động cao nhờ đặt trên khung gầm xe 8×8 TAS-5380, phù hợp để triển khai nhanh trong nhiều điều kiện địa hình.

Một tổ hợp HQ-9B đầy đủ có thể bố trí đến 192 tên lửa trên 48 bệ phóng, đi kèm các radar tìm kiếm, radar điều khiển hỏa lực, cùng phương tiện chỉ huy và hậu cần. Điểm mạnh của hệ thống này là khả năng cùng lúc tấn công 8 - 10 mục tiêu. Nhờ đầu dò kép (kết hợp radar và hồng ngoại), HQ-9B có thể tăng độ chính xác ngay cả khi đối phó máy bay tàng hình hoặc mục tiêu được che chắn bởi biện pháp gây nhiễu điện tử. Hệ thống liên kết dữ liệu cũng cho phép cập nhật thông tin liên tục trong quá trình chiến đấu.

Hệ thống tên lửa phòng không HQ-9B của Trung Quốc - Video: Youtube

Trong khi đó, S-400 được xem là hệ thống phòng không tiên tiến của Nga. Ưu điểm lớn nhất của S-400 là khả năng phòng thủ nhiều tầng nhờ sử dụng đồng thời bốn loại tên lửa, giúp nó đối phó hiệu quả với các mối đe dọa đa dạng, từ máy bay tàng hình, tên lửa hành trình cho đến cả mục tiêu siêu vượt âm.

Hệ thống phòng không Patriot PAC-3/MSE của Mỹ tạo được uy tín nhờ kinh nghiệm thực chiến phong phú. Patriot tập trung nhiều vào năng lực chống tên lửa hành trình và đạn đạo, biến nó thành một trong những lá chắn được triển khai rộng rãi nhất trên thế giới.

So sánh khả năng kỹ thuật

Xét về tầm bắn, HQ-9B có thể tiêu diệt mục tiêu trong khoảng 250 - 300km, nhỉnh hơn Patriot PAC-3/MSE (160km) nhưng vẫn thua S-400 của Nga, vốn đạt tới 400km. Về trần đánh chặn, HQ-9B hoạt động ở độ cao tối đa 50km, gần sát S-400 (56km) nhưng cao hơn Patriot, vốn dừng ở khoảng 24km. Patriot thường được tích hợp với hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao (THAAD) vốn có trần đánh chặn lên đến 150km.

Khả năng xử lý mục tiêu đồng thời cũng phản ánh chênh lệch rõ ràng. HQ-9B chỉ xử lý được 8 - 10 mục tiêu, trong khi Patriot tùy cấu hình có thể đối phó 9 - 36 mục tiêu cùng lúc. S-400 vượt trội hơn cả khi có thể tấn công 36 mục tiêu đồng thời và theo dõi tới 80. Về tốc độ, HQ-9B đạt Mach 4.2 (khoảng 5.183km/h), thấp hơn Patriot với Mach 5 (6.170km/h) và càng kém xa S-400, vốn có dải tốc độ từ Mach 6 đến Mach 14 (7.404 - 17.276 km/h), tùy loại tên lửa sử dụng.

Bệ phóng tên lửa thuộc hệ thống S-400 - Ảnh: Military Watch

Hệ thống radar cũng cho thấy khoảng cách về công nghệ. Radar HT-233 của HQ-9B có thể theo dõi khoảng 100 mục tiêu, nhưng không bằng radar AESA đa tần số của S-400, vốn được đánh giá cao trong việc phát hiện máy bay tàng hình. Radar MPQ-65 trên Patriot cũng nổi bật nhờ khả năng chống nhiễu điện tử mạnh mẽ. Trong khi đó, khả năng chống tên lửa đạn đạo của HQ-9B chỉ ở mức tầm trung, trong khi S-400 có thể đối phó cả ICBM ở giai đoạn cuối và Patriot đã chứng minh hiệu quả nhiều lần trong các trận đánh ở Yemen và Ukraine.

Về cấu hình bệ phóng, HQ-9B có thể mang từ 4 đến 8 tên lửa, S-400 duy trì 4 quả trên mỗi bệ nhưng có nhiều loại đạn khác nhau, còn Patriot linh hoạt hơn khi có thể lắp từ 4 - 16 quả tùy phiên bản. Ở thời gian triển khai, HQ-9B cần 5 - 10 phút, tương đương với S-400 (5 phút), trong khi Patriot chậm hơn, mất khoảng 30 phút.

Hệ thống phòng thủ Patriot được nhìn thấy tại Slovakia - Ảnh: Reuters

Thời gian triển khai của Patriot có thể lâu hơn HQ-9B và S-400 do yêu cầu kiểm tra radar, liên kết với hệ thống chỉ huy và kiểm soát (C2), và tích hợp với các lực lượng đồng minh. Tuy nhiên, so với các hệ thống khác trong NATO, Patriot vẫn được đánh giá là có tính cơ động cao. Các tài liệu từ NATO và các bài phân tích quân sự nhấn mạnh rằng tính cơ động của Patriot không chỉ nằm ở thời gian triển khai mà còn ở khả năng hoạt động trong môi trường liên minh đa quốc gia.

Đánh giá tổng thể

Nếu xét một cách tổng thể, HQ-9B sở hữu vài lợi thế như tầm bắn xa hơn Patriot và khả năng mang nhiều đạn trên mỗi bệ phóng. Tuy nhiên, hệ thống này chưa được kiểm chứng nhiều trong thực chiến và vẫn còn kém xa S-400 ở phạm vi tác chiến, hiệu quả radar cũng như năng lực phòng thủ nhiều tầng.

Patriot dù có tầm bắn ngắn hơn nhưng đã chứng minh độ tin cậy qua nhiều cuộc xung đột, từ Yemen đến Ukraine, đặc biệt nhờ công nghệ hit-to-kill cho khả năng đánh chặn chính xác mà HQ-9B chưa thể sánh kịp.

Thực tế chiến trường cũng cho thấy ưu thế vượt trội của S-400. Trong xung đột Ấn Độ–Pakistan năm 2025, hệ thống này lần đầu tiên được sử dụng trong chiến đấu và đã đánh chặn thành công nhiều UAV và tên lửa của Pakistan, bảo vệ an toàn các căn cứ quan trọng. Mặc dù Pakistan tuyên bố đã phá hủy một tổ hợp S-400, Ấn Độ đã bác bỏ điều này và ca ngợi hệ thống là "lá chắn thép", củng cố năng lực phòng không của mình.

Hệ thống tên lửa phòng không HQ-9B được phóng trong cuộc tập trận tại Trung Quốc - Ảnh: Military Watch

HQ-9B hiện nổi bật ở chỗ kết hợp ảnh hưởng công nghệ Nga và Mỹ, được Trung Quốc tùy chỉnh để phù hợp với nhu cầu nội địa và khách hàng nước ngoài. Đây là giải pháp phòng không tầm xa có chi phí hợp lý, dễ sản xuất hàng loạt và triển khai rộng, nhưng để khẳng định vượt trội hơn Patriot hay S-400 thì chưa có cơ sở chắc chắn.

Trong bối cảnh thị trường vũ khí toàn cầu cạnh tranh gay gắt, HQ-9B được nhiều quốc gia lựa chọn như một giải pháp thay thế khi không thể tiếp cận công nghệ từ Mỹ hay Nga. Hệ thống này vừa giúp Trung Quốc thể hiện năng lực công nghiệp quốc phòng, vừa củng cố vị thế trên thị trường xuất khẩu vũ khí. Tuy nhiên, xét về tổng thể, HQ-9B vẫn chủ yếu đáp ứng nhu cầu phòng thủ ở tầm khu vực, khó sánh ngang với S-400 hay hệ thống Patriot, vốn đã chứng minh khả năng trong nhiều kịch bản chiến tranh hiện đại.

Quan trọng hơn, thực tiễn chiến trường ngày nay cho thấy hiệu quả của phòng không không phụ thuộc duy nhất vào sức mạnh của một hệ thống, mà là sự phối hợp tổng thể. Một mạng lưới phòng thủ đa tầng, kết hợp tác chiến điện tử, hỏa lực mặt đất và hỗ trợ trên không mới là yếu tố then chốt quyết định khả năng bảo vệ trước các đòn tập kích quy mô lớn và phức tạp.

Hoàng Vũ

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/hq-9b-cua-trung-quoc-co-du-suc-soan-ngoi-patriot-hay-s-400-237838.html