Hưng Yên - Miền di sản sống bên bờ sông Hồng

4 giờ trướcBài gốc

Lễ hội tại Hưng Yên. Ảnh: Internet

Theo thống kê của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, đến năm 2025, Hưng Yên có 29 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia - con số phản ánh sức sống mạnh mẽ của văn hóa cộng đồng, đồng thời khẳng định vai trò của Hưng Yên như một không gian văn hóa đặc trưng của vùng sông Hồng.

Nghi lễ rước nước tại lễ hội Chử Đồng Tử - Tiên Dung. Ảnh: Internet

Dòng chảy của lễ hội - Linh thiêng và đời thường

Tín ngưỡng dân gian là “mạch nguồn tinh thần” của cư dân Hưng Yên. Hầu như ở mỗi làng, mỗi xã đều có lễ hội riêng, gắn với các vị thành hoàng, danh nhân, hay anh hùng dân tộc.

Từ lễ hội đền Trần (xã Long Hưng) tưởng nhớ các vua Trần, lễ hội đền A Sào (xã A Sào) tôn vinh Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, đến đền Tiên La tri ân Đông Nhung Đại tướng quân Vũ Thị Thục - tất cả tạo nên chuỗi lễ hội vừa trang nghiêm, vừa đậm sắc dân gian.

“Con đĩ đánh bồng” tại lễ hội. Ảnh: Internet

Những nghi lễ như rước nước, thi cỗ cá, thi pháo đất, múa ông Đùng bà Đà, hay đốt cây Đình Liệu không chỉ là nghi lễ, hoạt động dân gian mà còn chứa đựng quan niệm sinh tồn, cầu mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.

Đặc biệt, các lễ hội như đền Phượng Hoàng (xã Tiên Tiến), chùa Ông (xã Như Quỳnh) hay Hội Lang (xã Thư Trì) được công nhận trong giai đoạn 2023–2025 đã góp phần làm dày thêm lớp trầm tích di sản, khẳng định Hưng Yên là một trong những địa phương có hệ thống lễ hội phong phú bậc nhất miền Bắc.

Nghệ thuật dân gian - Tiếng nói của ký ức cộng đồng

Song hành cùng lễ hội là kho tàng nghệ thuật dân gian được lưu truyền qua nhiều thế hệ.

Tại Phố Hiến, Bình Định, Nghĩa Trụ, những làn điệu ca trù (hay hát ả đào) ngân lên trong không gian cổ kính; ở xã Phạm Hồng Thái, hát trống quân vẫn vang lên bên bờ ao làng, mang hồn dân ca xứ Bắc.

Hát chèo Hưng Yên. Ảnh: Internet

Tại xã Đông Hưng, múa rối nước - một loại hình nghệ thuật sân khấu dân gian vô cùng độc đáo, sáng tạo và mang đậm nét đẹp truyền thống của nền văn minh nông nghiệp lúa nước - nơi nghệ nhân biến nước thành sân khấu, gỗ thành nhân vật, kể lại câu chuyện của quê hương.

Múa rối nước - nghệ thuật dân gian độc đáo

Không chỉ có vậy, tục chơi diều sáo ở xã Vũ Phúc hay những nghệ thuật chèo Hưng Yên cũng góp phần khẳng định bản sắc văn hóa nông nghiệp - nơi tiếng hát, tiếng nhạc trở thành cầu nối giữa con người và thiên nhiên.

Tinh hoa làng nghề và tri thức dân gian - Văn hóa của đôi tay

Nếu nghệ thuật là tiếng nói của tâm hồn, thì nghề truyền thống lại là biểu hiện của trí tuệ và kỹ năng.

Ở xã Lê Lợi, nghề dệt đũi Nam Cao đang hồi sinh, những khung cửi gõ nhịp trong ánh nắng ban trưa, tấm lụa mềm óng như dòng sông.

Dệt đũi Nam Cao. Ảnh: Internet

Tại xã Hoàn Long, tri thức nuôi và chế biến gà Đông Tảo (gà tiến vua), giống gà quý đặc hữu, đã được nâng tầm thành di sản, thể hiện mối liên hệ mật thiết giữa con người và sinh kế truyền thống.

Xa hơn về ven biển, nghề làm muối phơi cát ở xã Thái Thụy lưu giữ kỹ thuật hàng trăm năm, cho ra những hạt muối trắng tinh, kết tinh từ nắng gió đồng bằng.

Tri thức nuôi và chế biến gà Đông Tảo - di sản mới của Hưng Yên. Ảnh: Internet

Danh sách 29 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia của Hưng Yên (tính đến 2025)

Nhóm lễ hội truyền thống (20 di sản):

1. Lễ hội đền Trần - xã Long Hưng (được công nhận di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2014)

2. Lễ hội đền A Sào - xã A Sào (2016)

3. Lễ hội đền Lộng Khê - xã A Sào (2016)

4. Lễ hội đền Tiên La - xã Tiên La (2016)

5. Lễ hội đền Đồng Bằng - xã Đồng Bằng (2016)

6. Lễ hội làng Quang Lang - xã Thái Thụy (2017)

7. Lễ hội chùa Keo - xã Vũ Tiên (2017)

8. Lễ hội làng Thượng Liệt - xã Đông Quan (2018)

9. Lễ hội đền Tống Trân - xã Tống Trân (2021)

10. Lễ hội cầu mưa - xã Như Quỳnh (2023)

11. Lễ hội đình - đền Bổng Điền - xã Tân Thuận (2023)

12. Lễ hội đền Đa Hòa - xã Mễ Sở (2023)

13. Lễ hội đền Hóa Dạ Trạch - xã Triệu Việt Vương (2023)

14. Lễ hội đền Đậu An - xã Hoàng Hoa Thám (2023)

15. Lễ hội đình Quan Xuyên - xã Chí Minh (2024)

16. Lễ hội làng La Vân - xã Quỳnh Phụ (2024)

17. Lễ hội đền Phượng Hoàng - xã Tiên Tiến (2025)

18. Lễ hội chùa Ông - xã Như Quỳnh (2025)

19. Lễ hội đền Hưng Long - xã Đồng Tiền Hải (2025)

20. Hội Lang - xã Thư Trì (2025)

Nhóm nghệ thuật trình diễn dân gian (6 di sản):

21. Nghệ thuật Ca trù - Bình Định, Phố Hiến, Nghĩa Trụ (2009)

22. Hát trống quân Hưng Yên - xã Phạm Hồng Thái (2016)

23. Múa rối nước Đông Hưng - xã Đông Hưng (2018)

24. Tục chơi diều sáo - phường Vũ Phúc (2019)

25. Nghệ thuật chèo Thái Bình (ảnh hưởng vùng Hưng Yên) (2023)

26. Nghệ thuật chèo Hưng Yên (2025)

Nhóm nghề truyền thống và tri thức dân gian (3 di sản):

27. Nghề dệt đũi Nam Cao - xã Lê Lợi (2023)

28. Tri thức dân gian nuôi và chế biến gà Đông Tảo - xã Hoàn Long (2025)

29. Nghề làm muối biển - xã Thái Thụy (2025)

Thái Thụy mặn mòi nghề làm muối biển. Ảnh: Internet

Điều đáng quý ở Hưng Yên là di sản không bất động, mà hiện diện sống động trong đời sống hàng ngày. Tỉnh Hưng Yên đã và đang triển khai nhiều chương trình phục dựng lễ hội, mở lớp truyền dạy ca trù, trống quân, rối nước, tôn vinh nghệ nhân, và đặc biệt là số hóa dữ liệu di sản, ứng dụng thuyết minh tự động, bản đồ số du lịch văn hóa.

Những bước đi ấy thể hiện cách tiếp cận mới: bảo tồn di sản không chỉ là lưu giữ, mà là tái sinh, giúp di sản “sống cùng thời đại”, lan tỏa giá trị văn hóa qua giáo dục, du lịch và truyền thông.

Với 29 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, Hưng Yên không chỉ là “vùng đất lễ hội”, mà còn là trung tâm giao thoa văn hóa vùng sông Hồng, nơi truyền thống và hiện đại cùng tồn tại hài hòa.

Giữ gìn di sản là giữ lấy linh hồn quê hương, giữ lấy “chất Hưng Yên” nghĩa tình, hiếu học, cần cù, sáng tạo.

Khi di sản không còn chỉ là ký ức, mà trở thành hơi thở của hiện tại, Hưng Yên sẽ mãi là “miền di sản sống” - nơi văn hóa, thời gian giao hòa trong nhịp sống mới của đất và con người nơi đây.

Bình An

Nguồn VHPT : https://vanhoavaphattrien.vn/hung-yen-mien-di-san-song-ben-bo-song-hong-a30491.html