Tầm quan trọng của cân bằng năng lượng tuổi dậy thì
Tuổi dậy thì là một trong những giai đoạn tăng trưởng và phát triển mạnh mẽ nhất trong cuộc đời mỗi con người, chỉ đứng sau giai đoạn sơ sinh. Để đảm bảo quá trình này diễn ra thuận lợi và đạt được tiềm năng tối đa, việc cung cấp đủ năng lượng hay còn gọi là calo đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Lượng calo phù hợp không chỉ là nhiên liệu cho sự tăng trưởng vượt bậc mà còn duy trì các chức năng sống thiết yếu, cung cấp năng lượng cho hoạt động học tập, vui chơi, thể thao và duy trì sức khỏe tổng thể.
Tuy nhiên, việc xác định chính xác lượng calo phù hợp cho từng trẻ dậy thì có thể là một thách thức lớn. Nhu cầu năng lượng của mỗi em là riêng biệt, tùy thuộc vào nhiều yếu tố như giới tính, độ tuổi, mức độ hoạt động thể chất và tốc độ tăng trưởng riêng.
Nhu cầu năng lượng của mỗi trẻ phụ thuộc vào nhiều yếu tố.
Nếu cơ thể thiếu calo, các nghiên cứu chỉ ra rằng trẻ có thể đối mặt với nhiều hệ lụy tiêu cực. Trẻ có thẻ chậm tăng trưởng chiều cao và cân nặng, mệt mỏi kéo dài, giảm khả năng tập trung trong học tập và suy giảm hệ miễn dịch, khiến trẻ dễ mắc bệnh hơn. Về lâu dài, tình trạng thiếu dinh dưỡng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển toàn diện và sức khỏe khi trẻ trưởng thành.
Ngược lại, việc thừa calo cũng không hề có lợi. Nạp quá nhiều năng lượng, đặc biệt từ các nguồn thực phẩm không lành mạnh như đồ ăn nhanh, đồ ngọt hay nước có ga, có thể dẫn đến thừa cân, béo phì, tiềm ẩn nguy cơ mắc các bệnh mạn tính nguy hiểm như tiểu đường loại 2, bệnh tim mạch hay cao huyết áp. Chính vì vậy, việc duy trì sự cân bằng giữa lượng calo nạp vào và calo tiêu hao là yếu tố cốt lõi để trẻ có một tuổi dậy thì khỏe mạnh và phát triển tối ưu.
Cách tính lượng calo cần thiết cho trẻ
Nhu cầu calo của mỗi trẻ dậy thì là duy nhất và chịu tác động bởi nhiều yếu tố riêng biệt như giới tính, độ tuổi, mức độ hoạt động thể chất,… Để có thể ước tính lượng calo cần thiết cho trẻ dậy thì, chúng ta có thể tham khảo công thức tính toán BMR (Tỷ lệ trao đổi chất cơ bản) và hệ số hoạt động thể chất. Mặc dù các công thức phổ biến thường được xây dựng cho người trưởng thành, nhưng chúng vẫn có thể được sử dụng làm cơ sở ước tính tương đối cho lứa tuổi thanh thiếu niên.
Theo nghiên cứu của Mifflin, St Jeor và cộng sự vào năm 1990, công thức Mifflin-St Jeor là một phương pháp phổ biến để ước tính BMR. Công thức này được sử dụng rộng rãi và thường được coi là chính xác để tính toán lượng calo cơ bản mà cơ thể đốt cháy khi nghỉ ngơi.
Bước 1: Ước tính tỷ lệ trao đổi chất cơ bản (BMR):
Đối với trẻ trai:
BMR = (10 × cân nặng (kg)) + (6.25 × chiều cao (cm)) – (5 × tuổi) + 5
Đối với trẻ gái:
BMR = (10 × cân nặng (kg)) + (6.25 × chiều cao (cm)) – (5 × tuổi) – 161
Ví dụ: Với bé trai 15 tuổi cao 1m80 nặng 80kg, BMR sẽ được tính là: (10 × 80) + (6.25 × 180) – (5 × 15) + 5 = 1.855 calo/ngày.
Bước 2: Ước tính tổng lượng calo cần thiết hàng ngày (TDEE):
Sau khi có BMR, chúng ta sẽ nhân với hệ số hoạt động thể chất tương ứng. Theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) và Đại học Liên Hợp Quốc (UNU) trong báo cáo "Nhu cầu năng lượng của con người", các hệ số hoạt động thể chất được phân loại như sau:
Ít vận động: BMR × 1.2 (ít hoặc không tập thể dục)
Vận động nhẹ: BMR × 1.375 (tập thể dục nhẹ 1-3 ngày/tuần)
Vận động vừa: BMR × 1.55 (tập thể dục vừa phải 3-5 ngày/tuần)
Vận động nhiều: BMR × 1.725 (tập thể dục nặng 6-7 ngày/tuần)
Vận động rất nhiều: BMR × 1.9 (tập thể dục rất nặng hàng ngày hoặc công việc thể chất nặng)
Ví dụ: Bé trai 15 tuổi như trên có BMR 1.855 calo, nếu vận động vừa, tổng calo cần thiết là khoảng 2.875 calo/ngày.
Lưu ý rằng các công thức và ví dụ trên chỉ mang tính chất ước tính và tham khảo. Nhu cầu calo thực tế của mỗi trẻ có thể khác biệt đáng kể dựa trên tốc độ tăng trưởng cá nhân và các yếu tố khác.
Thay vì chỉ dựa vào con số tính toán, phụ huynh nên chú ý đến các dấu hiệu thực tế từ con mình để đánh giá liệu trẻ có đang được cung cấp đủ năng lượng và dinh dưỡng hay không. Nếu trẻ có dấu hiệu sụt cân không rõ nguyên nhân, thường xuyên mệt mỏi, kém tập trung trong học tập, hoặc thường xuyên ốm vặt, đó có thể là những tín hiệu cảnh báo về việc thiếu hụt calo và dinh dưỡng cần được xem xét và tư vấn chuyên môn.
Giai đoạn dậy thì là một cột mốc vàng cho sự phát triển của trẻ, và việc hiểu rõ cũng như đáp ứng đúng nhu cầu calo là nền tảng để trẻ có một hành trình trưởng thành khỏe mạnh. Việc tính toán lượng calo cần thiết là một công cụ hữu ích; tuy nhiên, điều quan trọng hơn cả là sự linh hoạt, khả năng điều chỉnh dựa trên quan sát thực tế tình trạng sức khỏe của trẻ và sự cân bằng trong chế độ dinh dưỡng hàng ngày.
Phan Ngân