Phát hiện sớm để không phải sống cùng máy lọc máu suốt đời
Bộ Y tế ước tính có khoảng 10 triệu người Việt Nam mắc bệnh thận mạn, song phần lớn không biết mình mang bệnh. Khi phát hiện, nhiều ca đã ở giai đoạn cuối, phải lọc máu hoặc ghép thận để duy trì sự sống. Các chuyên gia cảnh báo, đái tháo đường, tăng huyết áp, béo phì, hút thuốc lá và lạm dụng thuốc giảm đau, kháng sinh đang khiến tỷ lệ bệnh thận mạn gia tăng nhanh mỗi năm.
Bệnh nhân chạy thận nhân tạo tại Bệnh viện Đa khoa Đức Giang (Hà Nội). Ảnh: BVCC
PGS.TS.BS Đào Xuân Cơ - Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai cho biết: Bệnh thận mạn là những bất thường về cấu trúc hoặc chức năng thận, kéo dài trên 3 tháng và ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) xếp bệnh thận mạn là một trong những loại bệnh thường gặp, gây hậu quả nặng nề và tốn kém rất lớn về kinh tế. Tại Việt Nam, tỷ lệ lưu hành bệnh khoảng 12,8%, khá cao so với các nước cùng khu vực. Giai đoạn đầu, bệnh thường không có hoặc ít triệu chứng, thường bị nhầm lẫn với các bệnh khác, khó phát hiện. Đến khi người bệnh cảm thấy mệt mỏi, khó chịu, tức ngực khó thở, đi khám, bệnh đã chuyển giai đoạn nặng, thậm chí phải chạy thận.
Thực tế tại các bệnh viện lớn như Bạch Mai, Chợ Rẫy, Thống Nhất cho thấy, mỗi năm hàng chục nghìn bệnh nhân mới được chỉ định lọc máu, trong khi hệ thống lọc máu nhân tạo hiện có chỉ đáp ứng được chưa đến 40% nhu cầu. Bên cạnh gánh nặng y tế, chi phí điều trị trung bình hơn 12 triệu đồng/tháng nếu không có bảo hiểm y tế cùng với việc phải đến bệnh viện ba lần mỗi tuần khiến nhiều người bệnh mất khả năng lao động, gia đình kiệt quệ về kinh tế và tinh thần.
TS.BS Đồng Văn Thành - Phó Trưởng Khoa Khám bệnh, Trưởng Phòng Kế hoạch tổng hợp (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, việc sàng lọc, phát hiện sớm mang lại lợi ích cho bệnh nhân, giảm gánh nặng kinh tế trong điều trị, giảm nguy cơ tiến triển bệnh, giảm thời gian phải lọc máu hoặc ghép thận. Thậm chí thay vì các biện pháp can thiệp, người bệnh chỉ cần được tập trung vào chăm sóc đặc biệt.
Bước tiến mới trong điều trị bệnh thận mạn
Trong gần 20 năm, chuyên ngành thận học hầu như không có thuốc hay khuyến cáo mới trong điều trị bệnh thận mạn. Năm 2024 được xem là bước ngoặt khi thế giới và Việt Nam cùng ban hành hướng dẫn chẩn đoán, điều trị cập nhật, giúp bác sĩ phát hiện sớm, can thiệp kịp thời, cải thiện tiên lượng và chất lượng sống cho người bệnh.
Các khuyến cáo mới tập trung vào 4 điểm chính: tiếp cận sớm (dự phòng, chẩn đoán, can thiệp kịp thời); cá thể hóa điều trị; bảo vệ cơ quan đích để giảm tử vong và nâng cao chất lượng sống; phối hợp đa chuyên khoa trong quản lý, chăm sóc bệnh nhân.
Bên cạnh đó, Y học Việt Nam đang từng bước mở ra một con đường mới – điều trị bằng phương pháp lọc màng bụng tự động (APD). Đây được xem là bước tiến mang tính nhân văn, giúp bệnh nhân chủ động hơn trong cuộc sống, giảm chi phí và gánh nặng cho hệ thống y tế.
Theo TS.BS Nghiêm Trung Dũng – Giám đốc Trung tâm Thận tiết niệu và lọc máu, (Bệnh viện Bạch Mai), lọc màng bụng là phương pháp tận dụng chính màng bụng tự nhiên của cơ thể làm màng lọc để loại bỏ chất độc và nước thừa ra khỏi máu. Nếu lọc màng bụng thủ công (CAPD) yêu cầu người bệnh thay dịch 4 lần mỗi ngày, thì với lọc màng bụng tự động (APD), máy sẽ tự động thực hiện toàn bộ chu trình vào ban đêm trong khi người bệnh ngủ. “Người bệnh có thể làm việc, học tập, sinh hoạt ban ngày bình thường mà không cần phụ thuộc vào bệnh viện. Đây là bước thay đổi lớn trong quan điểm điều trị suy thận giai đoạn cuối” – BS Dũng chia sẻ.
Lợi ích của phương pháp này thể hiện rõ rệt: giảm nguy cơ nhiễm trùng máu, bảo tồn tốt chức năng tim mạch hơn so với lọc máu nhân tạo, giảm chi phí đi lại, và đặc biệt là tăng chất lượng sống. Nhiều bệnh nhân có thể duy trì công việc, học tập, thậm chí đi du lịch nếu tuân thủ đúng quy trình điều trị. Theo thống kê của Bệnh viện Bạch Mai, những bệnh nhân được điều trị bằng APD có tỷ lệ nhập viện thấp hơn 30% so với nhóm lọc máu chu kỳ, trong khi chỉ số dinh dưỡng và chất lượng sống được cải thiện đáng kể.
Đức Trân