Hy vọng mong manh khi nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia khôi phục nguồn dự phòng

7 giờ trướcBài gốc

Sau 6 tháng làm việc liên tục trong điều kiện khó khăn, Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia (ZNPP) – cơ sở hạt nhân lớn nhất ở châu Âu và cũng là một trong những điểm nóng nhạy cảm nhất của xung đột Nga - Ukraine, đã chính thức khôi phục được nguồn điện dự phòng. Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) đã xác nhận thông tin này trong một bài đăng trên nền tảng X ngày 9/11, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong nỗ lực đảm bảo an toàn hạt nhân tại khu vực chiến sự.

Theo IAEA, sau nhiều tháng bị gián đoạn do thiệt hại từ giao tranh, đường dây điện 330 kV Ferosplavna-1 đã được sửa chữa và kết nối trở lại với nhà máy Zaporizhzhia. Nhờ đó, cơ sở này nay đã có thêm một nguồn điện dự phòng, giúp củng cố đáng kể khả năng vận hành ổn định và đảm bảo an toàn trong trường hợp nguồn điện chính bị gián đoạn.

Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia. Ảnh: Reuters

Tổng giám đốc IAEA Rafael Grossi nhấn mạnh rằng việc khôi phục đường dây 330 kV là “một bước tiến quyết định đối với an toàn hạt nhân” không chỉ của Ukraine mà còn của toàn khu vực châu Âu.

“Cùng với việc khôi phục đường dây 750 kV Dniprovska vào tháng trước, đây là một ngày tốt lành cho an toàn hạt nhân", ông nói, đồng thời cho rằng các bước đi này đang từng bước giảm thiểu nguy cơ xảy ra sự cố hạt nhân nghiêm trọng trong bối cảnh chiến sự vẫn tiếp diễn quanh Zaporizhzhia.

Việc nối lại đường dây điện được xem là một cột mốc kỹ thuật quan trọng, bởi Zaporizhzhia đã nhiều lần rơi vào tình trạng mất điện hoàn toàn kể từ khi xung đột Nga-Ukraine bùng nổ hồi đầu năm 2022. Trong các lần mất điện trước đây, hệ thống làm mát của các lò phản ứng chỉ còn hoạt động nhờ vào máy phát điện diesel khẩn cấp, vốn chỉ đủ nhiên liệu vận hành trong vài ngày.

IAEA cho biết thêm rằng các chuyên gia của họ vẫn đang túc trực tại hiện trường, giám sát mọi hoạt động kỹ thuật và theo dõi quá trình khôi phục hoàn toàn cơ sở hạ tầng năng lượng.

“Nhà máy hiện có hai đường dây điện bên ngoài, một 750 kV và một 330 kV, đảm bảo mức độ dự phòng tối thiểu, nhưng cần thêm các kết nối nữa để đạt tới tiêu chuẩn an toàn trước chiến tranh", báo cáo của cơ quan này nêu rõ.

Tuy nhiên, chiến sự quanh nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại. Theo Bộ trưởng Ngoại giao Ukraine Andrii Sybiha, trong đêm 8/11, lực lượng Nga đã tiến hành một cuộc tấn công quy mô lớn bằng tên lửa và máy bay không người lái, nhắm vào hàng loạt cơ sở năng lượng trên khắp Ukraine, trong đó có các trạm biến áp cung cấp điện cho hai nhà máy điện hạt nhân Khmelnytskyi và Rivne ở miền Tây đất nước.

Ông Sybiha khẳng định rằng các cuộc tấn công này không phải là ngẫu nhiên mà được lên kế hoạch kỹ lưỡng, nhằm trực tiếp gây gián đoạn đối với hệ thống cung cấp điện cho các cơ sở hạt nhân.

“Nga đang cố tình gây nguy hiểm cho an toàn hạt nhân của châu Âu", ông Sybiha cáo buộc, đồng thời kêu gọi Hội đồng Thống đốc IAEA họp khẩn cấp để thảo luận và ứng phó với “những rủi ro không thể chấp nhận được” này.

Theo nhà ngoại giao hàng đầu của Ukraine, Nga đã và đang tìm cách ngắt kết nối nhà máy Zaporizhzhia khỏi lưới điện quốc gia của Ukraine, nhằm thử nghiệm việc hòa mạng với hệ thống điện của Nga. Ông Sybiha cho rằng đây là một phần trong chiến lược lâu dài của Moscow nhằm kiểm soát không chỉ lãnh thổ mà còn toàn bộ hạ tầng năng lượng của Ukraine, sử dụng điện hạt nhân như một công cụ gây áp lực trên bàn đàm phán lẫn trên chiến trường.

Ông Sybiha cũng kêu gọi cộng đồng quốc tế gây sức ép buộc Điện Kremlin chấm dứt các hành vi tấn công cơ sở hạ tầng năng lượng, đồng thời cảnh báo rằng những hành động như vậy tạo ra nguy cơ thảm họa vượt ngoài tầm kiểm soát, "không chỉ cho Ukraine mà cho toàn bộ lục địa châu Âu".

Các cuộc tấn công đêm 8/11 đã gây thiệt hại nghiêm trọng cho hệ thống điện của Ukraine, khiến nhiều khu vực trên cả nước bị mất điện trên diện rộng. Công ty năng lượng quốc doanh PJSC Centrenergo xác nhận rằng đây là vụ tấn công lớn nhất vào các nhà máy nhiệt điện của họ từ trước đến nay, khiến toàn bộ các nhà máy của công ty phải ngừng hoạt động. Hậu quả là lưới điện quốc gia bị quá tải, nhiều thành phố phải cắt điện luân phiên để tránh sụp đổ hệ thống.

Tính đến tối cùng ngày, tình hình nguồn điện đã phần nào được ổn định tạm thời, nhưng theo Bộ Năng lượng Ukraine, việc khôi phục hoàn toàn sẽ cần thêm nhiều ngày, thậm chí nhiều tuần. Trong khi đó, giới chuyên gia cảnh báo rằng các đợt tấn công mới của Nga nhằm vào cơ sở năng lượng có thể lặp lại bất cứ lúc nào trong mùa đông sắp tới – thời điểm nhu cầu tiêu thụ điện tăng mạnh, khiến hệ thống dễ bị tổn thương hơn bao giờ hết.

Từ đầu năm 2024, Nga đã liên tục tăng cường chiến dịch tấn công năng lượng nhằm làm tê liệt nền kinh tế Ukraine, đặc biệt là các nhà máy điện, trạm biến áp và tuyến truyền tải quan trọng. IAEA nhiều lần lên tiếng bày tỏ lo ngại về nguy cơ khủng hoảng hạt nhân nghiêm trọng, trong khi các tổ chức quốc tế cảnh báo rằng bất kỳ sự cố nào tại Zaporizhzhia hay các cơ sở hạt nhân khác đều có thể gây ra hậu quả lan rộng vượt ra ngoài biên giới Ukraine.

Nga tố ngược Ukraine

Về phía Moscow, Cơ quan Tình báo Đối ngoại Liên bang Nga (SVR) hôm 6/11 cho rằng phương Tây đang kêu gọi Kiev thực hiện một vụ phá hoại lớn tại Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia. Hành động này có thể gây thương vong cho cả công dân Ukraine và Liên minh châu Âu (EU).

RT dẫn thông báo của SVR cho hay một trong những đề xuất được các nước ủng hộ Kiev coi là “hiệu quả nhất” là tiến hành một vụ phá hoại quy mô lớn, gây hậu quả nghiêm trọng đối với dân thường. Phương Tây được cho là đang cân nhắc dàn dựng một sự cố tại Zaporizhzhia – nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu – có thể dẫn đến sự tan chảy của lõi lò phản ứng.

SVR cho biết Tổ chức phi chính phủ Anh Chatham House đã tính toán hậu quả của một sự cố như vậy và xác định cư dân ở các khu vực do Ukraine kiểm soát, cũng như các quốc gia EU gần biên giới phía Tây Ukraine, có thể bị ảnh hưởng bởi bụi phóng xạ.

Cơ quan tình báo Nga dẫn lời Chatham House cho rằng “khía cạnh khó khăn nhất trong việc thực hiện kế hoạch này là xác định cách quy trách nhiệm cho Nga đối với thảm họa”. Tổ chức này được cho là đã chuẩn bị các luận điểm cho mọi kịch bản có thể xảy ra, nhằm đảm bảo công chúng phương Tây “đứng về phía Kiev” trong việc xác định ai chịu trách nhiệm. Hiện cả Ukraine và các nước phương Tây đều chưa bình luận về cáo buộc của Nga.

Diệp Thảo/VOV.VN Theo RBC-Ukraine, Tổng hợp

Nguồn VOV : https://vov.vn/the-gioi/quan-sat/hy-vong-mong-manh-khi-nha-may-dien-hat-nhan-zaporizhzhia-khoi-phuc-nguon-du-phong-post1244843.vov