Hạ sát chỉ huy tình báo Hamas
IDF thông báo đã hạ sát chỉ huy tình báo quân sự của lực lượng Hamas trong một cuộc tấn công tại phía Nam Dải Gaza ngày 20/3. IDF xác định nhân vật trên là Osama Tabash, cũng là người đứng đầu đơn vị giám sát và xác định mục tiêu của Hamas. Hiện Hamas vẫn chưa đưa ra bình luận về tuyên bố của IDF.
Trước đó, quân đội Israel cũng đã công bố bản báo cáo chính thức đầu tiên về những sai lầm dẫn đến thất bại của họ khi bị Hamas tấn công ngày 7/10/2023, khởi nguồn cho cuộc chiến tại Gaza. "Ngày 7/10/2023 là một thất bại hoàn toàn. Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) đã không hoàn thành nhiệm vụ bảo vệ người dân", một quan chức quốc phòng Israel ngày 27/2 cho biết khi IDF công bố nội dung kết quả cuộc điều tra sơ bộ về vụ tấn công quy mô lớn của nhóm Hamas vào miền nam Israel cách đây hơn một năm.
Binh sĩ Israel trên thực địa.
Nội dung chính của báo cáo điều tra là IDF, lực lượng vũ trang mạnh nhất khu vực, đã hiểu sai ý định của Hamas, đánh giá thấp năng lực tác chiến của nhóm. IDF hoàn toàn không chuẩn bị cho một vụ tấn công bất ngờ của hàng nghìn tay súng được trang bị vũ khí hạng nặng vào sáng sớm một ngày lễ lớn. Trong văn bản, IDF thừa nhận không bảo vệ được người dân Israel và Sư đoàn số 143 Gaza bị áp đảo trong những giờ giao tranh đầu tiên, khi các tay súng từ Dải Gaza tràn vào và kiểm soát nhiều khu dân cư ven biên giới.
Một trong những sai lầm lớn nhất của IDF là cho rằng Hamas - lực lượng kiểm soát Dải Gaza từ năm 2007, quan tâm đến quản lý khu vực này hơn là giao chiến với Israel. IDF cũng đánh giá sai năng lực tác chiến của Hamas, cho rằng họ chỉ có thể mở tối đa 8 mũi tiến công qua biên giới. Trong vụ tấn công tháng 10/2023, Hamas tiến quân theo hơn 60 mũi.
Theo quan chức quốc phòng Israel, thông tin tình báo thu được cho thấy thủ lĩnh Hamas Yahya Sinwar đã lên kế hoạch tấn công từ năm 2017. Hamas trước đó ít nhất 3 lần chuẩn bị phát động tấn công, song trì hoãn chưa rõ lý do. Sinwar thiệt mạng trong cuộc tấn công của IDF ở Gaza hồi tháng 10/2024. Nhiều dấu hiệu bất thường xuất hiện vài giờ trước khi Hamas tấn công, trong đó có việc các thành viên của nhóm chuyển sang dùng sim của nhà mạng Israel. Tuy nhiên, do cho rằng Hamas không muốn xung đột, các chỉ huy IDF khi đó không ra quyết định có thể giúp ngăn vụ tấn công.
Khi IDF lơi lỏng cảnh giác vào kỳ nghỉ cuối tuần, Hamas phóng loạt rocket vào lãnh thổ Israel. Cùng lúc đó, hàng nghìn tay súng vượt qua hàng rào an ninh hoặc tàu lượn đáp vào Israel, phá hủy camera an ninh rồi nhanh chóng tấn công, áp đảo hàng trăm binh sĩ Israel đồn trú dọc biên giới.
Người dân Palestine lái xe chở đồ đạc chạy trốn khỏi cuộc ném bom của Israel ở phía bắc Dải Gaza ngày 25/3.
Theo cuộc điều tra, Hamas phát động 3 đợt tiến công nhằm vào Israel với quân số khoảng 5.000 người. Vào thời điểm đó, Israel chỉ có 767 binh sĩ đóng dọc biên giới. Trong đợt đầu tiên, 1.000 thành viên đơn vị đặc nhiệm Nukhba của Hamas xâm nhập Israel dưới sự yểm trợ của hỏa lực mạnh. Đợt thứ hai có 2.000 thành viên Hamas, đợt thứ 3 thêm vài trăm thành viên của nhóm cùng hàng nghìn dân thường.
Một quan chức quốc phòng Israel cho biết, các thành viên Hamas tiến đến các tuyến cao tốc quan trọng trong khu vực, tấn công viện quân của Israel, trong số đó có một số sĩ quan cấp cao. Điều này làm gián đoạn hoạt động chỉ huy và kiểm soát của IDF. Trong 3 giờ đầu tiên, Hamas không gặp nhiều kháng cự khi tấn công các khu dân cư dọc đường biên và một lễ hội âm nhạc, bắt phần lớn trong số 251 con tin. Hỗn loạn khiến lực lượng Israel đôi khi bắn nhầm đồng đội. IDF phải mất nhiều giờ để tái kiểm soát khu vực và vài ngày để truy quét toàn bộ tay súng xâm nhập.
Báo cáo điều tra sơ bộ nhận định IDF quá tự tin vào thông tin đã có, nên đã không nghi ngờ gì khi đối phương xuất hiện dấu hiệu bất thường. Kết luận điều tra cũng khuyến nghị thành lập các đơn vị đặc nhiệm chuyên đối phó những sự kiện bất ngờ, quy mô lớn như vụ tấn công của Hamas, cải cách trong bộ phận tình báo Quân đội và không để mối đe dọa phát triển dọc biên giới Israel. 1 ngày trước khi kết quả điều tra được công bố, Trung tướng Herzi Halevi, Tham mưu trưởng IDF, nhận trách nhiệm trước thất bại của quân đội Israel trong vụ tấn công của Hamas. Trung tướng Halevi đã thông báo chính thức từ chức vào ngày 6/3.
Hamas thu thập thông tin tình báo rất chuyên nghiệp
Kênh tin tức Channel 12 của Israel đã công bố các tài liệu được tìm thấy trong chiến dịch trên bộ tại Gaza của Israel, cho thấy Hamas đã nỗ lực trong nhiều năm để thu thập thông tin tình báo. Các tài liệu cho thấy, Hamas theo dõi cả thói quen và hoạt động của các nhân vật chủ chốt địa phương và các sĩ quan an ninh Israel. Nhờ việc thu thập thông tin tỉ mỉ này, Hamas không chỉ thực hiện một cuộc tấn công bất ngờ mà còn thực hiện một cách chính xác.
Thành viên Hamas dùng dù lượn xâm nhập lãnh thổ Israel trong vụ tấn công tháng 10/2023.
Giáo sư Kobi Michael, một nhà nghiên cứu tại Viện nghiên cứu An ninh Quốc gia Israel cho biết: "Từ lâu đã rõ ràng rằng, với sự hỗ trợ của Iran, Hamas đã thu thập thông tin tình báo một cách có hệ thống và chuyên nghiệp. Điều này cũng cho thấy sự dễ bị tổn thương của Israel; đó không phải là một công việc quá khó khăn".
Trong sự kiện ngày 7/10/2023, các tay súng Hamas đã tràn vào biên giới Israel từ Gaza, thực hiện cuộc ấn công khủng bố lớn nhất trong một ngày vào Israel. Khoảng 1.200 người Israel đã thiệt mạng và hàng nghìn người khác bị thương. Hamas bắt giữ 250 người làm con tin, trong đó 100 người được cho là vẫn đang ở Gaza, dù nhiều người có thể đã chết. Cuộc tấn công gây sốc cho Israel và sau khi cơn sốc qua đi, nhiều câu hỏi đã được đặt ra về sự chuẩn bị của Israel, phạm vi thông tin tình báo mà họ có và những gì có thể đã được thực hiện để ngăn chặn một thảm kịch như vậy.
Theo báo cáo của Channel 12, tài liệu và thông tin nhạy cảm đã được thu thập trong nhiều năm. Hamas đã xâm nhập vào các camera giám sát trên khắp miền Nam Israel, tổ chức này đã thâm nhập vào các hệ thống nhạy cảm, cho phép họ theo dõi chặt chẽ các hoạt động của các nhân vật an ninh quan trọng trong khu vực biên giới. "Hamas đã làm rất tốt việc sử dụng OSINT (tình báo nguồn mở) và tiếp cận các camera CCTV, vốn rất phổ biến ngày nay", ông Michael nói. "Đây là một nguồn thông tin tình báo vô tận".
Sau cuộc tấn công, Israel đã đáp trả bằng một cuộc chiến lớn chống lại Hamas ở Gaza khiến hàng chục nghìn người Palestine đã thiệt mạng. Sau gần 2 tháng ngừng bắn, Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) ngày 18/3 mở đợt không kích quy mô lớn nhằm vào Hamas ở Gaza với lý do nhóm vũ trang liên tục từ chối trao trả con tin. IDF tuyên bố các cuộc không kích "sẽ tiếp diễn, miễn là cần thiết" và có thể mở rộng sang những biện pháp khác.
IDF cũng dần nối lại hoạt động tác chiến trên bộ. Lính Israel ngày 21/3 tiến sâu vào lãnh thổ Gaza, cài thuốc nổ phá hủy Bệnh viện Hữu nghị Thổ Nhĩ Kỳ - Palestine, cơ sở điều trị ung thư duy nhất ở dải đất. Đáp lại, Hamas cũng tiếp tục thực hiện nhiều vụ phóng rocket nhắm vào lãnh thổ Israel, khiến tình hình khu vực ngày càng căng thẳng.
Ngày 26/3, Tổng thư ký phong trào Hezbollah, ông Sheikh Naim Qassem tái khẳng định rằng sẽ không chấp nhận bất kỳ sự bình thường hóa quan hệ nào với Israel và lên án những hành vi đang diễn ra của Tel Aviv tại miền nam Liban.
Ngày 27/3, kênh truyền hình Al-Aqsa do lực lượng Hamas điều hành cho biết người phát ngôn của Hamas, ông Abdel-Latif Al-Qanoua, đã thiệt mạng trong một cuộc không kích của Israel ở miền Bắc Gaza. Đây là nhân vật mới nhất của nhóm này thiệt mạng kể từ khi Israel nối lại các hoạt động tấn công Gaza.
Trước đó, hồi đầu tuần này, ông Ismail Barhoum, một thành viên của văn phòng chính trị Hamas, và một thủ lĩnh cấp cao khác là Salah al-Bardaweel cũng thiệt mạng vì các cuộc tấn công của Israel. Hai nhân vật này đều là thành viên của cơ quan ra quyết định gồm 20 thành viên của Hamas, trong đó 11 người đã thiệt mạng kể từ khi xung đột bắt đầu vào cuối năm 2023.
Cơ quan Cứu trợ và việc làm của Liên hợp quốc dành cho người tị nạn Palestine (UNRWA) nhận định tình hình ở Gaza đang "gần như sụp đổ hoàn toàn" về mọi khía cạnh của cuộc sống. Trong thông cáo báo chí, người phát ngôn của UNRWA, ông Adnan Abu Hasna của cho biết: "Tình hình ở Dải Gaza hiện khó khăn hơn nhiều so với thời điểm bùng phát xung đột". Theo quan chức trên, Gaza đang phải đối mặt với "sự sụp đổ của hệ thống nước và vệ sinh, cùng tình trạng thiếu lương thực nghiêm trọng". Ông Hasna nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết về một lệnh ngừng bắn mới và việc cho xe cứu trợ vào Gaza.
Trong khi đó, văn phòng truyền thông Gaza do Hamas điều hành lên án việc đóng cửa các cửa khẩu là "tội ác nhân đạo nghiêm trọng" chống lại thỏa thuận ngừng bắn, và "làm trầm trọng thêm thảm họa nhân đạo" đối với người dân Gaza.
Kim Ngân