Kazakhstan gia nhập 'cuộc đua' kim loại đất hiếm toàn cầu

4 giờ trướcBài gốc

Kazakhstan được cho là đã bước vào đấu trường kim loại đất hiếm toàn cầu. (Nguồn: Times of Central Asia)

Kazakhstan hiện nằm trong nhóm các quốc gia hàng đầu thế giới về trữ lượng đất hiếm và đang chuyển mình nhanh chóng từ một nhà cung cấp nguyên liệu thô sang một chủ thể chiến lược trong chuỗi cung ứng vật liệu quan trọng toàn cầu.

Củng cố năng lực nội tại

Trong nhiều năm, cụm từ “tiềm năng chưa được khai thác hết” thường gắn liền với ngành đất hiếm của quốc gia Trung Á này, nhưng bối cảnh hiện nay đã thay đổi đáng kể, khi Astana thúc đẩy định hướng phát triển công nghiệp có giá trị gia tăng cao.

Trung tâm của quá trình chuyển đổi này là công ty nhà nước Tau-Ken Samruk – đơn vị đang đẩy mạnh mở rộng cả ở trong nước lẫn quốc tế, phản ánh tham vọng định vị Kazakhstan như một đối trọng mới trên thị trường đất hiếm đang do Trung Quốc thống trị.

Nền kinh tế lớn nhất Trung Á này sở hữu nhiều mỏ đất hiếm quan trọng với trữ lượng hàng triệu tấn, bao gồm xeri, lanthanum, neodymium và yttrium – những nguyên liệu được coi là thiết yếu cho sản xuất công nghệ cao.

Đến nay, Kazakhstan đã phát hiện hơn 100 mỏ đất hiếm và đang khai thác 19 trong số 34 nguyên tố đất hiếm được biết đến, trong đó nổi bật là các mỏ Kurumsak, Bala-Sauskandyk, Akbulak, Kundybay và Verkhnee-Espe.

Theo đó, chiến lược mới hướng tới xây dựng toàn bộ chuỗi công nghiệp của Kazakhstan, từ thăm dò, khai thác đến chế biến sâu, nhằm tạo ra một trung tâm cung ứng thay thế không phụ thuộc vào Trung Quốc, đặc biệt trong bối cảnh Mỹ, Liên minh châu Âu (EU), Nhật Bản và Hàn Quốc đều đang nỗ lực đa dạng hóa nguồn cung.

Một minh chứng rõ nét cho xu hướng này là việc công ty Tau-Ken Samruk ký thỏa thuận với công ty Cove Capital của Mỹ vào năm 2025 để phát triển các mỏ vonfram Severny Katpar và Verkhniy Kairakty, sau khi một tập đoàn Trung Quốc rút lui vào năm 2018.

Điều này cho thấy Kazakhstan ngày càng nổi lên như không gian cạnh tranh chiến lược giữa Mỹ và Trung Quốc về vật liệu công nghệ cao.

Đặc biệt, quốc gia hơn 20 triệu dân này đang hướng tới vai trò trung tâm kim loại đất hiếm mới của khu vực Á-Âu, có tác động trực tiếp đến chuỗi cung ứng toàn cầu, nhất là trong bối cảnh khan hiếm vật liệu cho pin, điện gió, xe điện và công nghiệp quốc phòng.

Nỗ lực vươn ra toàn cầu

Bên cạnh mở rộng khai thác trong nước, Kazakhstan đang vươn ra toàn cầu để đảm bảo nguồn nguyên liệu đầu vào.

Chủ tịch công ty Samruk-Kazyna – Nurlan Zhakupov cho biết, Kazakhstan có kế hoạch xử lý cả nguyên liệu từ các nước thứ ba.

Theo đó, công ty Tau-Ken Samruk đã tiến hành thăm dò đất hiếm tại hai nước Rwanda và Afghanistan.

Tại Rwanda, công ty ký thỏa thuận với cơ quan mỏ nước này và xác định 5 khu vực mục tiêu để thành lập liên doanh, đồng thời xem xét việc mua nguyên tố berili từ Rwanda cho công ty Kazatomprom.

Đáng chú ý, Rwanda và Burundi đang nổi lên như các nguồn cung mới ở châu Phi, dù rủi ro an ninh còn lớn do bất ổn trong khu vực và các thỏa thuận hòa bình mới chỉ được ký gần đây.

Còn tại Afghanistan, nơi được ước tính có tài nguyên khoáng sản trị giá 1-3 nghìn tỷ USD, bao gồm 1,4 triệu tấn đất hiếm, Kazakhstan đã thu thập mẫu tại 2 khu vực có tiềm năng. Tuy nhiên, hiện bất ổn chính trị, địa hình phức tạp và hạ tầng yếu kém tiếp tục cản trở hoạt động khai thác của Astana.

Nga cũng tuyên bố sẵn sàng hỗ trợ Afghanistan khai thác kim loại đất hiếm, trong khi Mỹ từng quan tâm nhưng đình trệ sau khi Taliban lên nắm quyền. Điều này tạo nên một môi trường cạnh tranh địa chính trị phức tạp buộc Kazakhstan phải tính toán kỹ lưỡng khi mở rộng khai thác sang quốc gia Nam Á này.

Như vậy, dù các thị trường mới tại châu Phi và Afghanistan giàu tiềm năng nhưng lại đầy rủi ro.

Giới chuyên gia nhận định, Kazakhstan vẫn sẽ theo đuổi chiến lược dài hạn, đó là kết hợp thăm dò địa chất, đầu tư vào chế biến sâu, liên kết quốc tế và mở rộng chuỗi cung ứng toàn cầu.

Nhờ trữ lượng lớn, vị trí địa chiến lược và cam kết phát triển công nghiệp giá trị cao, Kazakhstan đang nổi lên như một trong những trung tâm kim loại đất hiếm quan trọng nhất của khu vực Á-Âu, có khả năng định hình lại cán cân cung ứng đất hiếm toàn cầu trong thập kỷ tới.

(theo Timesca)

Hải An

Nguồn TG&VN : https://baoquocte.vn/kazakhstan-gia-nhap-cuoc-dua-kim-loai-dat-hiem-toan-cau-337246.html