Kế hoạch 5 năm lần thứ 15 của Trung Quốc: Đổi mới công nghệ làm 'trục xoay' tăng trưởng mới

7 giờ trướcBài gốc

Trụ cột của Kế hoạch 5 năm lần thứ 15

Ngay sau khi hội nghị bế mạc, hãng thông tấn Tân Hoa Xã đã công bố thông cáo tóm lược các nội dung chính được thảo luận tại hội nghị. Thông cáo khẳng định, Kế hoạch 5 năm lần thứ 15 sẽ đóng vai trò nối tiếp thành quả của giai đoạn trước, đồng thời được đánh giá sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc củng cố nền tảng và thúc đẩy phát triển trên nhiều lĩnh vực, hướng tới hiện đại hóa xã hội chủ nghĩa vào năm 2035.

Kế hoạch 5 năm lần thứ 15 thúc đẩy phát triển trên nhiều lĩnh vực, hướng tới hiện đại hóa xã hội chủ nghĩa vào năm 2035. Ảnh: SCMP

Theo thông cáo, trụ cột đầu tiên của kế hoạch lần này là thúc đẩy đổi mới công nghệ và nâng cao mức độ tự lực về khoa học - kỹ thuật. Lãnh đạo Trung Quốc khẳng định sẽ “đẩy nhanh tự lực và tự cường về khoa học và công nghệ”, coi đây là động lực nền tảng để hình thành “một hệ thống công nghiệp hiện đại”, trong đó các lĩnh vực sản xuất tiên tiến được xác định là xương sống của nền kinh tế. Mục tiêu xây dựng “lực lượng sản xuất mới có chất lượng” được nhấn mạnh như bước củng cố lâu dài năng lực cạnh tranh quốc gia.

Cùng với đó, kế hoạch tập trung tăng cường sức mạnh thị trường nội địa, định hướng xây dựng “một thị trường mạnh mẽ về tiêu dùng và phân phối”, nhằm từng bước dịch chuyển từ mô hình tăng trưởng dựa vào xuất khẩu sang mô hình phát triển cân bằng hơn, giảm phụ thuộc vào các yếu tố bên ngoài trong bối cảnh nhu cầu trong nước vẫn được đánh giá là chưa hồi phục đầy đủ. Khẩu hiệu “phát triển chất lượng cao” tiếp tục là định hướng xuyên suốt, gắn chặt với lộ trình hướng tới mục tiêu xây dựng một nước “xã hội chủ nghĩa hiện đại”, trong đó giai đoạn 2026 - 2030 được đánh giá là “khâu then chốt” của tiến trình chuyển đổi.

Đáng chú ý, yếu tố an ninh quốc gia và năng lực quốc phòng lần đầu tiên được đưa vào cấu trúc chiến lược ở mức độ tương đương với các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Theo dự kiến, Kế hoạch 5 năm lần thứ 15 sẽ được công bố chính thức vào tháng 3/2026.

Cân bằng giữa ổn định và chuyển đổi

Kế hoạch 5 năm lần này được hình thành trong bối cảnh nền kinh tế Trung Quốc đang bước vào giai đoạn tăng trưởng chậm hơn so với trước đây. Sau nhiều thập niên dựa vào đầu tư công và xuất khẩu làm động lực chủ đạo, nền kinh tế nước này hiện đối mặt với những hạn chế cấu trúc như dân số già hóa nhanh, thị trường bất động sản suy giảm kéo dài và chi phí lao động gia tăng.

Một số phân tích quốc tế dự báo tăng trưởng GDP của Trung Quốc trong giai đoạn 2026-2030 có thể chỉ dao động quanh mức 4,7 - 4,8% mỗi năm, thấp hơn đáng kể so với mức trung bình của thập kỷ trước. Trong bối cảnh đó, việc chuyển đổi từ mô hình tăng trưởng dựa trên đầu tư và sản xuất xuất khẩu sang mô hình dựa trên đổi mới sáng tạo, tiêu dùng nội địa và phát triển “chất lượng cao” trở thành yêu cầu cấp thiết. Đồng thời, căng thẳng kéo dài với Mỹ và các biện pháp kiểm soát công nghệ cao từ phương Tây đã thúc đẩy Bắc Kinh tăng tốc chiến lược tự lực công nghệ, củng cố chuỗi cung ứng nội địa và giảm sự phụ thuộc vào nguồn lực từ bên ngoài.

Trên phương diện thể chế, các kế hoạch 5 năm tiếp tục đóng vai trò là công cụ chỉ đạo trung tâm trong hệ thống quản trị kinh tế - chính trị của Đảng Cộng sản Trung Quốc, dù nền kinh tế đã mang nhiều yếu tố thị trường hơn trước. Sự kết hợp giữa mục tiêu cải cách và kiểm soát, cho thấy Bắc Kinh đang tìm cách cân bằng giữa duy trì ổn định và thúc đẩy chuyển đổi để thích ứng với môi trường cạnh tranh toàn cầu ngày càng phức tạp.

Kế hoạch 5 năm lần thứ 15 dự kiến sẽ được công bố chính thức vào tháng 3/2026. Ảnh: China Daily

Cơ hội cùng thách thức

Hiện Trung Quốc vẫn sở hữu nhiều điều kiện thuận lợi để duy trì định hướng chiến lược dài hạn. Trước hết, quốc gia này có quy mô kinh tế lớn với hệ thống điều hành tập trung và khả năng điều phối chính sách nhanh chóng từ trung ương xuống địa phương, giúp việc ban hành và triển khai chỉ đạo trở nên hiệu quả hơn.

Thêm vào đó, với kinh nghiệm đã được tích lũy từ các kế hoạch 5 năm trước đó, cũng tạo ra một “đường ray” vận hành ổn định, giúp bộ máy điều hành từng bước điều chỉnh chiến lược theo chu kỳ phát triển. Đáng chú ý, việc sớm xác định các ưu tiên như đổi mới công nghệ, tăng cường tiêu dùng nội địa và thúc đẩy tự lực sản xuất cho thấy giới lãnh đạo đã nhận diện khá rõ những áp lực mới đối với nền kinh tế, từ đó bảo đảm độ linh hoạt chính sách cho quá trình thích ứng và điều chỉnh.

Tuy nhiên, bên cạnh những lợi thế, Trung Quốc vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức đáng kể trong hành trình thực hiện mục tiêu tăng trưởng chất lượng cao. Nhiều tổ chức phân tích dự báo tốc độ tăng trưởng trong giai đoạn tới có thể chỉ dao động quanh mức 4-5%, thấp hơn so với kỳ vọng ban đầu. Điều này có thể gây khó khăn cho mục tiêu đạt bước tiến lớn hướng tới “hiện đại hóa toàn diện” vào năm 2035. Đồng thời, mô hình phát triển truyền thống vốn dựa chủ yếu vào xuất khẩu và đầu tư công để duy trì tăng trưởng vẫn để lại dấu ấn khá sâu, khiến quá trình chuyển đổi sang mô hình lấy tiêu dùng nội địa làm động lực chính diễn ra không dễ dàng.

Một số ý kiến cho rằng, các tuyên bố về mở rộng tiêu dùng vẫn mang tính định hướng hơn là giải pháp cụ thể. Ngoài ra, dù tự lực công nghệ được đặt ở vị trí trung tâm, nhưng việc cạnh tranh trong các lĩnh vực như chip bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI) hay robot công nghiệp đòi hỏi thời gian dài, nguồn vốn lớn và năng lực sáng tạo bền vững, điều không dễ đạt được trong ngắn hạn.

Việc lồng ghép yếu tố an ninh quốc gia và quốc phòng vào chiến lược phát triển kinh tế cũng có thể tạo ra bài toán cân bằng khó khăn giữa tăng trưởng, ổn định xã hội và kiểm soát rủi ro trong bối cảnh tình hình quốc tế biến động khó lường.

Trong giai đoạn tới, hiệu quả triển khai kế hoạch sẽ được phản ánh thông qua một số chỉ số và xu hướng cụ thể, bao gồm mức tăng chi cho nghiên cứu và phát triển (R&D), tỷ lệ đóng góp của tiêu dùng trong GDP so với phụ thuộc vào xuất khẩu, diễn biến của thị trường bất động sản và sự cân bằng giữa đầu tư và tiêu dùng; cũng như tốc độ phát triển của các lĩnh vực được coi là “nền kinh tế mới” như AI, năng lượng tái tạo và khả năng tự chủ của chuỗi cung ứng nội địa. Bên cạnh đó, biến động trong lĩnh vực an ninh quốc gia, mức chi cho quốc phòng và tác động của chúng tới chính sách kinh tế cũng là yếu tố quan trọng để đánh giá quá trình thực thi kế hoạch.

Giới quan sát nhận định, kế hoạch lần này được đưa ra trong bối cảnh Trung Quốc đứng giữa cả cơ hội và thách thức, từ yêu cầu chuyển đổi mô hình tăng trưởng và cạnh tranh công nghệ toàn cầu, đến sức ép từ bất ổn quốc tế và các yếu tố nội tại của nền kinh tế. Việc nhấn mạnh đổi mới công nghệ, nâng cấp sản xuất, tăng cường sức mạnh thị trường nội địa và gắn kết phát triển kinh tế với an ninh quốc gia, cho thấy Bắc Kinh thể hiện quyết tâm theo đuổi một mô hình phát triển mới thay vì quay lại quỹ đạo cũ.

Tuy nhiên, khả năng hiện thực hóa các mục tiêu này sẽ phụ thuộc vào cách thức triển khai tại cấp tỉnh và cấp ngành, khả năng hấp thụ chính sách của doanh nghiệp, cũng như mức độ thích ứng trước rủi ro trong và ngoài nước. Trong bối cảnh đó, giai đoạn 2026 - 2030 được coi là thời kỳ “hiệu chỉnh và thử nghiệm”, nơi mà tính khả thi của chiến lược sẽ được kiểm chứng thông qua thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội.

Châu Anh

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/ke-hoach-5-nam-lan-thu-15-cua-trung-quoc-doi-moi-cong-nghe-lam-truc-xoay-tang-truong-moi-10392841.html