Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho rằng, các đề xuất mới đặt Kiev vào vị thế thuận lợi hơn, trong khi Nga sẽ đối mặt với nguy cơ. (Nguồn: Ukrinform)
Theo báo The Guardian, cập nhật tình hình đàm phán hòa bình do Mỹ làm trung gian, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết, Kiev đã giành được một số nhượng bộ quan trọng so với các phiên bản trước của kế hoạch hiện đã được rút gọn, sau các cuộc thương lượng căng thẳng với nhóm đàm phán Mỹ.
Bất kể Nga có chấp nhận hay không, đây được coi là một kết quả tích cực đối với Ukraine, khi nước này đã thành công trong việc chỉnh sửa bản dự thảo ban đầu của Mỹ, vốn từng bị chỉ trích là “danh sách mong muốn của Điện Kremlin”.
Ukraine tự tin giành lợi thế
Báo Politico dẫn lời ông Zelensky cho hay, bản dự thảo mới nhất của kế hoạch hòa bình do các nhà đàm phán Mỹ và Ukraine thống nhất đã tính đến khả năng Kiev rút lực lượng khỏi các vùng lãnh thổ phía Đông mà Moscow đang kiểm soát và Nga cũng làm tương tự, biến khu vực Donbas thành một “khu kinh tế tự do” phi quân sự.
Tổng thống Ukraine nhấn mạnh, Kiev phản đối việc rút quân, vốn là một trong những yêu cầu then chốt của Nga. Tuy nhiên, ông thừa nhận: "Có hai lựa chọn: hoặc xung đột tiếp diễn, hoặc sẽ phải đưa ra quyết định liên quan đến các khu kinh tế tiềm năng".
Theo ông Zelensky, phiên bản mới nhất của kế hoạch - sửa đổi từ đề xuất ban đầu của chính quyền Tổng thống Donald Trump, vốn từng bị Kiev và Liên minh châu Âu (EU) bác bỏ là “không thể chấp nhận” - vẫn duy trì các bảo đảm an ninh từ Mỹ, Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và các đối tác châu Âu, tương đương với Điều 5 trong Hiệp ước NATO.
Ông nói rõ: “Nếu Nga tấn công Ukraine, ngoài phản ứng quân sự phối hợp, toàn bộ các lệnh trừng phạt toàn cầu đối với Nga sẽ được khôi phục", đồng thời các bảo đảm này cũng sẽ mất hiệu lực nếu Kiev có bất kỳ hành động quân sự vô cớ nào nhằm vào Moscow. Ông Zelensky cho hay Washington đã loại bỏ nội dung trong bản dự thảo trước đó về việc Mỹ nhận bồi hoàn cho các bảo đảm an ninh.
Kế hoạch cũng đề xuất Nga chính thức thông qua chiến lược không tấn công Ukraine và châu Âu; thừa nhận triển vọng Ukraine gia nhập Liên minh châu Âu (EU); công nhận quyền của Kiev yêu cầu Nga bồi thường; đồng thời ủng hộ việc thiết lập các công cụ đầu tư riêng để tài trợ cho công cuộc tái thiết Ukraine.
Bản dự thảo sửa đổi còn kêu gọi việc Ukraine, Nga và Mỹ quản lý chung Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia. Kiev không muốn để Moscow kiểm soát cơ sở này - nơi từng diễn ra các cuộc giao tranh ác liệt - nhưng sẵn sàng hợp tác với chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump trong việc vận hành các hạ tầng mà Washington coi là quan trọng cho các hoạt động khai thác khoáng sản trong tương lai.
Ông Zelensky cho biết, thành phố Enerhodar lân cận, hiện do Nga kiểm soát, có thể được xem xét phi quân sự hóa nếu Mỹ thúc đẩy việc hình thành các khu kinh tế trong lãnh thổ Ukraine. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh, để quyết định này có giá trị pháp lý, cần phải tổ chức trưng cầu dân ý.
Ngoài ra, kế hoạch kêu gọi Ukraine và Nga đưa vào chương trình giáo dục các nội dung thúc đẩy sự khoan dung văn hóa; đồng thời yêu cầu Kiev thực thi các quy định của EU về bảo vệ các nhóm tôn giáo và ngôn ngữ thiểu số.
Nga đối mặt nguy cơ nếu phản đối?
Thừa nhận các biện pháp này có thể xung đột với nỗ lực xóa bỏ sự ảnh hưởng của Nga hiện nay của Ukraine, ông Zelensky nói đây là yêu cầu tất yếu trong tiến trình gia nhập EU và thách thức Moscow áp dụng các quy định tương tự “nếu họ dám”.
Báo The Guardian đưa tin, chi tiết đề xuất đã được đặc phái viên Kirill Dmitriev của Tổng thống Nga Vladimir Putin chuyển tới Điện Kremlin. Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết, Moscow đang xây dựng phản hồi và sẽ chưa bình luận công khai ngay lập tức.
Trong những tuần gần đây, Tổng thống Putin khẳng định, điều kiện để đạt hòa bình là Ukraine phải nhượng lại khoảng 5.000 km² tại vùng Donbass mà Kiev hiện vẫn kiểm soát, đồng thời chính thức từ bỏ ý định gia nhập NATO.
Trong cuộc họp báo kéo dài hai giờ với báo giới, Tổng thống Zelensky cho rằng, các đề xuất mới đặt Ukraine vào vị thế thuận lợi hơn, trong khi Nga sẽ đối mặt với nguy cơ Mỹ tăng cường đáng kể viện trợ quân sự cho Kiev và siết chặt trừng phạt nếu Moscow bác bỏ kế hoạch.
"Nga không thể nói với Tổng thống Trump rằng họ phản đối một giải pháp hòa bình. Nếu họ tìm cách cản trở mọi thứ, thì ông Trump sẽ phải tăng cường vũ trang cho chúng tôi và áp đặt mọi biện pháp trừng phạt có thể", ông Zelensky nói.
Những diễn biến mới diễn ra trong bối cảnh Tổng thống Mỹ Donald Trump liên tục thúc đẩy các nỗ lực nhằm chấm dứt cuộc xung đột kéo dài bốn năm, bắt nguồn từ chiến dịch quân sự của Nga tại Ukraine năm 2022.
Cuộc xung đột đã khiến hàng chục nghìn người thiệt mạng, miền Đông Ukraine bị tàn phá nặng nề và hàng triệu người phải rời bỏ nhà cửa. Trong khi đó, quân đội Nga tiếp tục tiến công trên tiền tuyến và gia tăng các đợt tập kích tên lửa, máy bay không người lái vào các thành phố và hạ tầng năng lượng của Ukraine.
Ngày 24/12, Bộ Quốc phòng Nga cho biết đã kiểm soát thêm một khu định cư của Ukraine tại vùng Zaporizhzhia ở phía Nam.
Bảo Minh