Tuyên Quang, một tỉnh nằm ở vùng Đông Bắc Việt Nam, không chỉ nổi tiếng với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ mà còn được biết đến như một điểm đến du lịch tâm linh hấp dẫn, đặc biệt trong dịp đầu năm. Với hệ thống đền, chùa phong phú và các lễ hội truyền thống đặc sắc, Tuyên Quang thu hút hàng nghìn du khách thập phương đến tham quan, chiêm bái và tìm hiểu về văn hóa địa phương.
Thiền viện Trúc Lâm Chính Pháp
Một trong những điểm đến tâm linh nổi bật tại Tuyên Quang là Thiền viện Trúc Lâm Chính Pháp, tọa lạc tại xã Tràng Đà, thành phố Tuyên Quang. Được khởi công xây dựng từ năm 2019, thiền viện nhanh chóng trở thành nơi thu hút đông đảo phật tử và du khách.
Điểm nhấn của thiền viện là tòa tháp ba tầng với tượng Phật Thích Ca Mâu Ni cao 18m, tay cầm cành hoa sen, đặt trên đài sen cao 4m. Từ tầng ba của tòa tháp, du khách có thể phóng tầm mắt chiêm ngưỡng toàn cảnh thành phố Tuyên Quang với núi non trùng điệp và dòng sông Lô lịch sử.
Thiền viện Trúc Lâm Chính Pháp tại TP Tuyên Quang.
Không chỉ là nơi hành hương, thiền viện còn mang đến cho du khách cảm giác bình yên và thanh tịnh, giúp xua tan mệt mỏi và lo toan của cuộc sống thường nhật.
Địa điểm trên cách trung tâm Hà Nội khoảng 130km, thời gian di chuyển hết khoảng hơn 2 giờ. Du khách có thể đi xe cá nhân theo hướng cao tốc Hà Nội - Nội Bài, rồi rẽ sang hướng cao tốc Tuyên Quang - Phú Thọ. Hoặc du khách có thể đi xe khách từ tâm bến xe Mỹ Đình, có nhiều chuyến xe đi Tuyên Quang hàng ngày (giá vé khoảng 120.000 - 150.000 đồng/lượt).
Đền Hạ
Đền Hạ tọa lạc tại tổ 4, phường Tân Quang, thị xã Tuyên Quang là công trình kiến trúc mang đậm dấu ấn lịch sử. Được xây dựng từ năm 1738 và trải qua đợt trùng tu đầu tiên vào năm 1878.
Qua từng giai đoạn lịch sử, đền Hạ Tuyên Quang mang những tên gọi khác nhau. Thời Lý, ngôi đền được biết đến với cái tên Tam Kỳ - điểm giao thương sầm uất của khách buôn từ ba miền Bắc, Trung, Nam. Đến thời Trần, đền đổi tên là Hiệp Thuận, gắn liền với tên thôn Hiệp Thuận thuộc xã Ỷ La, huyện Hàm Yên. Cuối cùng, cái tên Đền Hạ được gọi từ cuối thời hậu Lê cho đến ngày nay do sự xuất hiện của hai ngôi đền song song trên hai bờ sông Lô.
Đền Hạ đã trải qua nhiều tên gọi qua từng giai đoạn lịch sử.
Đền thờ Mẫu Thượng Thiên, hay còn gọi là Phương Dung công chúa, con gái vua Hùng. Theo truyền thuyết, trong một chuyến du ngoạn, công chúa Phương Dung và em gái Ngọc Lân đã biến mất một cách huyền bí tại bến Tam Cờ, nơi đền hiện tọa lạc. Người dân tin rằng các công chúa đã hóa thân thành thần linh và lập đền thờ để tôn vinh.
Về kiến trúc, đền Hạ mang phong cách "nội công ngoại quốc", mặt tiền hướng về phía Đông, nhìn ra sông Lô. Cổng tam quan của đền có ba cửa sơn đỏ, với mái trên khắc dòng chữ "Hiệp Thuận linh từ". Bên trong, các cột, kèo và cửa võng được chạm khắc tinh xảo với các họa tiết tứ linh và tứ quý, thể hiện nghệ thuật chạm khắc gỗ truyền thống.
Về phương tiện di chuyển, sau khi đến trung tâm TP Tuyên Quang, đền Hạ, đền Thượng, đền Ỷ La cách nhau trong bán kính 2-3km, du khách có thể đi bộ hoặc thuê xe điện, taxi.
Đền Thượng
Đền Thượng, hay còn gọi là Đền Mẫu Dùm, nằm tại xã Tràng Đà, thành phố Tuyên Quang. Đền được xây dựng vào giữa thế kỷ XVIII, cùng thời với đền Hạ.
Ngôi đền thờ Ngọc Lân công chúa, em gái của Phương Dung công chúa. Sau sự kiện huyền bí tại bến Tam Cờ, người dân đã lập đền thờ Ngọc Lân công chúa tại vị trí hiện nay của đền Thượng.
Cổng đền Thượng mang vẻ đẹp cổ kính nhuốm màu rêu phong.
Về kiến trúc, đền Thượng mang đậm nét truyền thống với các chi tiết chạm khắc tinh tế trên gỗ, phản ánh sự tài hoa của các nghệ nhân xưa. Không gian đền toát lên vẻ uy nghiêm, thanh tịnh, tạo cảm giác bình yên cho du khách khi đến thăm.
Đền Ỷ La
Đền Ỷ La tọa lạc tại phường Ỷ La, thành phố Tuyên Quang. Ngôi đền được khởi công xây dựng vào năm 1743, dưới triều đại Cảnh Hưng, và được trùng tu vào đầu thế kỷ XIX.
Đền thờ Phương Dung công chúa, người được coi là hóa thân của Mẫu Thượng Thiên. Theo truyền thuyết, trong thời kỳ chiến tranh, tượng thần từ đền Hạ được di dời đến làng Ỷ La để bảo vệ. Sau khi tình hình ổn định, người dân đã xây dựng đền Ỷ La tại nơi tạm lánh này để tiếp tục thờ phụng.
Lễ rước Mẫu từ đền Ỷ La về đền Hạ hằng năm thu hút đông đảo du khách thập phương.
Kiến trúc của đền Ỷ La mang đậm dấu ấn thời Nguyễn, với nhiều di vật, cổ vật quý hiếm có niên đại từ giữa thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX. Đền được bao quanh bởi những cây cổ thụ xanh mát, tạo nên không gian thanh bình và linh thiêng.
Hằng năm, từ ngày 11 đến 16 tháng Hai âm lịch, thành phố Tuyên Quang tổ chức lễ hội rước Mẫu tại ba ngôi đền này. Lễ hội bao gồm các nghi thức rước kiệu Mẫu, tế lễ và nhiều hoạt động văn hóa, thể thao truyền thống, thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia. Đây là dịp để tôn vinh tín ngưỡng thờ Mẫu, đồng thời quảng bá văn hóa và du lịch của địa phương.
Đăng Minh