Khám phá di tích lịch sử Bạch Đằng nằm trong quần thể di sản văn hóa Yên Tử

12 giờ trướcBài gốc

Video Khu Di tích lịch sử Bạch Đằng nằm trong Di sản văn hóa Yên Tử.

Khu di tích lịch sử Bạch Đằng nằm bên dòng sông Bạch Đằng thuộc phường Quảng Yên (trước đây là phường Yên Giang, thị xã Quảng Yên), tỉnh Quảng Ninh.

Khu di tích gắn liền với 3 trận thủy chiến trên sông Bạch Đằng lịch sử gồm Ngô Quyền đánh tan quân Nam Hán năm 938, Lê Đại Hành đánh tan quân Tống năm 981 và Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn trước quân Nguyên Mông năm 1288.

Khu di tích lịch sử Bạch Đằng nằm bên bờ sông Bạch Đằng, nơi đây có hai ngôi đền, trong đó đền chính thờ Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn và tôn thất nhà Trần. Ông sinh năm 1228, thuộc dòng dõi tôn thất nhà Trần.

Suốt cuộc đời, ông hết lòng phụng sự cả 4 đời vua Trần thịnh trị. Ông là bậc tướng "cột đá chống trời" hội tụ cả tài lẫn đức. Trong trận chiến Bạch Đằng năm 1288, đích thân ông đã đặt chân đến vùng đất khu vực cửa sông và các làng xã lân cận để bày binh bố trận đón đánh sự rút chạy của đội quân xâm lược Nguyên Mông, làm nên chiến thắng vĩ đại Bạch Đằng lần thứ 3.

Tháng 3/1288, biết được ý xâm lược nước ta một lần nữa bằng đường thủy qua sông Bạch Đằng của quân địch, Trần Quốc Tuấn đã chỉ huy quân dân Đại Việt chuẩn bị một trận địa mai phục lớn trên sông. Các loại gỗ lim, táu… đã được đốn ngã trên rừng kéo về bờ sông và được đẽo nhọn cắm xuống lòng các cửa sông dẫn ra biển làm thành những bãi chông lớn.

Khi thủy triều lên, nước che các bãi cọc, Trần Quốc Tuấn xua toán quân đi thuyền nhỏ ra nhử quân địch đi vào sâu trong trận địa mai phục. Đến khi nước rút, bãi cọc nhô ra khỏi mặt nước, quân dân nhà Trần hai bên bờ dồn tổng lực lượng đánh đuổi. Quân Nguyên Mông sợ hãi rút lui, thuyền đâm vào bãi cọc bị đắm, một số cánh quân Nguyên bỏ thuyền chạy lên bờ sông để tìm đường trốn chạy nhưng đều rơi vào ổ phục kích của quân nhà Trần, bị chặn đánh kịch liệt.

Hiện tại các nhà khoa học phối hợp với cơ quan chức năng tỉnh Quảng Ninh tổ chức khai quật được bãi cọc Yên Giang, nằm cách cửa sông Bạch Đằng khoảng một km, bãi cọc đồng Vạn Muối, nằm ở cửa sông Rút và bãi cọc đồng Má Ngựa nằm ở cửa sông Kênh. Trong đó, tại bãi cọc Yên Giang đã quy hoạch xây dựng công trình bia đá ghi lại trận chiến năm 1228, bãi cọc gỗ ngâm trong nước thông thủy chảy từ cửa sông Bạch Đằng vào và một số công trình phụ trợ để phục vụ người dân, khách du lịch đến tham quan.

Nằm cạnh đền thờ Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn là miếu Vua Bà quay ra dòng sông Bạch Đằng. Theo như tấm bia ghi ở trước cửa miếu, thì nơi đây xưa kia là bến đò rừng, bên cạnh cây quếch trên bến đò có một bà bán hàng nước phục vụ khách qua sông. Tại đây, Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn đã được bà bán hàng nước thưa tỉ mỉ, chính xác lịch con nước và địa thế dòng sông, giúp bố trí trận địa cọc và chọn thời điểm quyết chiến.

Chiến trận Bạch Đằng đại thắng, Hưng Đạo Vương trở lại bến đò tìm bà để tạ ơn, nhưng không thấy, chỉ thấy đống mối đùn lên rất to nơi bà ngồi. Cảm kích trước tấm lòng yêu nước của bà, Hưng Đạo Vương đã tâu với vua Trần phong bà làm “Vua Bà” và cho lập miếu thờ tại nơi bà bán hàng bên gốc cây quếch này.

Sau này, tưởng nhớ công ơn của quân, dân nhà Trần trong trận thủy chiến Bạch Đằng đánh đuổi giặc ngoại xâm, người dân Quảng Yên xưa tôn Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn làm Thành hoàng làng. Lễ hội Bạch Đằng được tổ chức vào tháng 3 âm lịch hàng năm thu hút được hàng nghìn người tham gia đoàn rước tượng Đức Thánh Trần và tôn thất nhà Trần vi hành từ Khu di tích lịch sử Bạch Đằng về đình Yên Giang.

Với những giá trị độc đáo trong đời sống văn hóa, tinh thần của người Việt, UNESCO đã công nhận Khu di lịch sử Bạch Đằng là một trong 12 điểm nằm trong Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc và trở thành Di sản văn hóa Thế giới.

Theo đánh giá của UNESCO, Bãi cọc Yên Giang thuộc hệ thống các bãi cọc và di tích liên quan đến trận thủy chiến trên sông Bạch Đằng lịch sử năm 1288, thể hiện vai trò, ảnh hưởng của Phật giáo Trúc Lâm trong cuộc sống Đại Việt và truyền thống sử dụng tài nguyên đất, nước… của người Việt. Ngoài ra, Lễ hội Bạch Đằng được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, hiện tại trong khuôn viên di tích còn lưu giữ nhiều bia đá cổ.

Ngày 12/7/2025, tại Paris (Pháp), Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc - UNESCO đã công nhận Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc là di sản thế giới. Như vậy, Việt Nam có 9 di sản thế giới do UNESCO công nhận và là di sản thế giới liên tỉnh thứ 2 của cả nước, cũng như của tỉnh Quảng Ninh, sau Di sản thiên nhiên thế giới vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà.

Quốc Nam

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/kham-pha-di-tich-lich-su-bach-dang-nam-trong-quan-the-di-san-van-hoa-yen-tu-post1769535.tpo