Khám phá hệ sinh thái phong phú tại Khu Dự trữ sinh quyển miền Tây Nghệ An

7 giờ trướcBài gốc

Rừng kín thường xanh mưa mùa nhiệt đới - “kho báu” của thực vật cổ xưa. Đây là kiểu rừng có giá trị sinh học cao nhất tại Khu DTSQ miền Tây Nghệ An, được xếp vào loại hình rừng đặc biệt giàu đa dạng sinh học. Hệ thực vật tại đây bao gồm nhiều loài thực vật quý hiếm và đặc hữu, trong đó có các loài thực vật cổ như pơ mu, sa mu, bách xanh, kim giao.

Cấu trúc rừng điển hình với 3 đến 5 tầng thực vật: Tầng cây trội cao khoảng 30m, gồm các họ Mộc lan và Re. Tầng ưu thế sinh thái cao khoảng 25m, chủ yếu là các loài thuộc họ Dẻ. Tầng dưới tán trung bình 15m, cùng với tầng cây bụi cao 6m và thảm cỏ cao 1 - 2m.

Tán rừng chủ yếu gồm các loài lá rộng thường xanh như sa mu dầu, pơ mu. Về mặt sinh khối, rừng có trữ lượng gỗ trung bình từ 160 - 200m³/ha, cây cao trung bình từ 16 - 20m, đường kính khoảng 22 - 28cm.

Rừng lùn trên núi cao - biểu tượng của sự khắc nghiệt xuất hiện tại các khu vực có độ cao tuyệt đối trên 1.500m, rừng lùn là dạng sinh thái đặc trưng tại Vườn Quốc gia (VQG) Pù Mát, Khu Bảo tồn Thiên nhiên (KBTTN) Pù Huống và Pù Hoạt.

Tại Pù Mát, rừng phân bố trên các giông núi, chỏm đá dốc cao.

Tại Pù Huống, hệ thực vật điển hình gồm đỗ quyên, sơn liễu, truông treo - những loài ưa lạnh và ẩm, phân bố ở đỉnh tam giác Pù Huống.

Tại Pù Hoạt, kiểu rừng lùn chỉ xuất hiện trên độ cao 2.300m, ở đỉnh cao nhất của khu vực.

Đặc điểm nổi bật của kiểu rừng này là tầng rừng thấp, chỉ cao khoảng 5m, cây gỗ nhỏ, lá cứng, đường kính dưới 30cm. Tầng thảm mục chưa phân hóa rõ rệt, thường xuyên ẩm ướt và luôn có mây che phủ - điều kiện lý tưởng cho sự sinh tồn của nhiều loài sinh vật ưa khí hậu lạnh.

Rừng trên núi đá vôi - nơi trú ngụ của đa dạng loài thú rừng. Kiểu hệ sinh thái này phân bố rải rác, không liên tục tại các vùng núi đá vôi trong khu DTSQ. Địa hình hiểm trở với nhiều hang động, khe đá, dốc đứng tạo điều kiện lý tưởng cho các loài thú, linh trưởng sinh sống.

Thành phần thực vật phong phú, bao gồm: Các họ cây tiêu biểu như xoan, dâu tằm, bồ hòn, côm, dẻ, thị. Các loài thực vật đặc trưng cho địa hình núi đá như mạy tèo, ô rô, nghiến, đại phong tử, dâu da xoan. Tại các khu vực hang hốc, khe rãnh, chân dốc… cây tái sinh xuất hiện cục bộ với mật độ trung bình từ 800–1.000 cây/ha, điển hình như săng quýt, dâu da xoan - cho thấy khả năng phục hồi tự nhiên cao.

Rừng nứa - hệ sinh thái phụ cận ven suối phân bố chủ yếu dọc theo các hệ thống suối, nơi có đất ẩm, giàu mùn, rừng nứa hình thành với cấu trúc hai tầng: Tầng chính là nứa - loài cây mọc thành bụi, cao từ 6 - 10m. Tầng dưới là thảm thực vật tươi tốt gồm các loài dương xỉ, lá dong, cao khoảng 1 - 2m. Trong kiểu rừng này, các loài giang phân bố rải rác, góp phần tạo nên mật độ che phủ lên đến 85% đóng vai trò quan trọng trong giữ ẩm và chống xói mòn đất.

Rừng trồng kinh tế - kết hợp phát triển và phòng hộ. Đây là hệ sinh thái nhân tạo, hình thành từ quá trình trồng rừng sản xuất kết hợp phòng hộ, phổ biến tại các vùng trung du và thấp. Rừng chủ yếu gồm: Keo các loại, mỡ, lát hoa, quế, tre mét, xoan đâu.

Mặc dù không phải là rừng tự nhiên, nhưng các khu rừng trồng này đóng vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế rừng gắn với bảo vệ môi trường sinh thái, đồng thời là hành lang xanh hỗ trợ đa dạng sinh học và ngăn cách các khu dân cư với vùng lõi của Khu DTSQ.

Với hệ thống đa dạng sinh học phong phú, các kiểu rừng độc đáo và sự hiện diện của hàng trăm loài thực vật, động vật quý hiếm, Khu Dự trữ sinh quyển miền Tây Nghệ An không chỉ là “lá phổi xanh” của khu vực Bắc Trung Bộ mà còn là phòng thí nghiệm sống cho các nhà nghiên cứu, là nơi gìn giữ những giá trị nguyên sơ của tự nhiên.

Việc bảo vệ, phục hồi và sử dụng bền vững các hệ sinh thái tại đây sẽ góp phần quan trọng trong chiến lược thích ứng với biến đổi khí hậu, phát triển du lịch sinh thái và bảo tồn các giá trị văn hóa - tự nhiên đặc sắc của vùng núi Nghệ An.

Hoàng Anh

Nguồn VHPT : https://vanhoavaphattrien.vn/kham-pha-he-sinh-thai-phong-phu-tai-khu-du-tru-sinh-quyen-mien-tay-nghe-an-a29277.html