Tình trạng này xảy ra khi dây thanh âm – bộ phận chịu trách nhiệm phát ra âm thanh – bị viêm, phù nề hoặc khô rát, khiến giọng nói trở nên khàn, yếu hoặc thậm chí mất hẳn. Mặc dù thường không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nếu không điều trị đúng cách, viêm thanh quản có thể trở thành mạn tính, ảnh hưởng đến giao tiếp, công việc và chất lượng cuộc sống.
Các triệu chứng phổ biến
Khàn tiếng hoặc mất giọng: Đây là dấu hiệu điển hình nhất, do dây thanh âm bị sưng và mất độ đàn hồi.
Đau hoặc rát cổ họng: Cảm giác khó chịu, đau nhói hoặc bỏng rát khi nói hoặc nuốt.
Ho khan hoặc ho có đờm: Cơn ho có thể xuất hiện thường xuyên, nhất là vào buổi sáng hoặc đêm.
Khó nuốt, cảm giác vướng ở cổ họng: Người bệnh thường cảm thấy như có vật gì đó mắc trong cổ.
Sốt nhẹ: Thường gặp trong các trường hợp viêm thanh quản cấp tính do nhiễm virus hoặc vi khuẩn.
Nguyên nhân thường gặp
Viêm thanh quản có thể do nhiễm virus, vi khuẩn, nấm, hoặc do lạm dụng giọng nói (nói to, hát nhiều, la hét). Ngoài ra, khói thuốc lá, bụi bẩn, rượu bia, không khí khô lạnh hay trào ngược dạ dày – thực quản cũng là những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Khàn tiếng hoặc mất giọng là dấu hiệu điển hình nhất, do dây thanh âm bị sưng và mất độ đàn hồi.
Cách xử trí và điều trị
Khi bị khàn tiếng, mất tiếng do viêm thanh quản, việc đầu tiên và quan trọng nhất là nên đi khám bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng để được chẩn đoán chính xác nguyên nhân và có phác đồ điều trị phù hợp. Tuyệt đối không tự ý mua thuốc hoặc sử dụng mẹo dân gian khi chưa được tư vấn chuyên môn, vì có thể khiến bệnh nặng hơn.
Điều trị bao gồm:
Thuốc kháng viêm, giảm đau, long đờm (nếu có nhiều đờm) hoặc thuốc giảm ho (nếu ho nhiều), dùng theo đúng chỉ định của bác sĩ.
Nghỉ ngơi và hạn chế nói chuyện: Dây thanh cần được "nghỉ dưỡng" để hồi phục, do đó nên nói nhỏ, nói ít và tránh hét to.
Uống nhiều nước ấm: Giúp làm dịu họng, giảm khô rát và loãng đờm. Cần tránh đồ uống có cồn hoặc chứa caffein (như cà phê, trà đặc, nước ngọt có ga) vì có thể gây mất nước.
Điều trị tại nhà
Bên cạnh việc tuân thủ điều trị y khoa, người bệnh có thể áp dụng thêm các biện pháp sau để giúp quá trình hồi phục diễn ra nhanh hơn:
Giữ vệ sinh răng miệng sạch sẽ: Ngăn vi khuẩn phát triển, giảm viêm lan rộng.
Hít hơi nước ấm: Khi tắm nước nóng hoặc dùng máy xông hơi, hít sâu trong vài phút giúp làm dịu niêm mạc họng.
Bổ sung vitamin: Ăn nhiều rau xanh và trái cây giàu vitamin C, A, E để tăng sức đề kháng, giảm viêm và hỗ trợ phục hồi dây thanh.
Chế độ ăn giàu dinh dưỡng và dễ tiêu: Ưu tiên cháo, súp, trứng, sữa đậu nành, đậu phụ, ngũ cốc... giúp cơ thể hấp thụ dễ dàng và nhanh hồi phục.
Uống đủ nước: Đảm bảo độ ẩm cho cơ thể, hỗ trợ thanh quản không bị khô rát.
Những điều cần tránh khi bị viêm thanh quản
Để tránh bệnh trở nên nghiêm trọng hoặc kéo dài, cần hạn chế:
Thực phẩm nhiều dầu mỡ: Làm tăng viêm và kích ứng họng.
Ăn mặn: Gây tích nước, làm phù nề thanh quản.
Đường tinh luyện, nước ngọt: Tăng nguy cơ kích ứng và viêm kéo dài.
Đồ ăn cay, chua, rượu bia, thuốc lá: Những yếu tố này làm khô niêm mạc, khiến dây thanh dễ tổn thương hơn.
Khi nào cần đi khám ngay?
Nếu khàn tiếng kéo dài trên 2 tuần, kèm theo khó thở, nuốt nghẹn, đau họng dữ dội hoặc ho ra máu, người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa để loại trừ các nguyên nhân nghiêm trọng hơn như u thanh quản, polyp dây thanh hoặc trào ngược dạ dày mạn tính.
Phòng ngừa khàn tiếng, mất tiếng
Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia và đồ uống có caffein.
Uống đủ nước mỗi ngày (1,5–2 lít).
Sử dụng máy tạo độ ẩm trong phòng, đặc biệt khi thời tiết khô.
Tránh ăn cay, uống nước đá hoặc thức ăn quá nóng.
Giữ ấm cổ họng khi thời tiết lạnh.
Không nói to, nói nhiều hoặc la hét kéo dài.
Tóm lại, khàn tiếng, mất tiếng do viêm thanh quản là tình trạng phổ biến nhưng hoàn toàn có thể điều trị dứt điểm nếu được phát hiện sớm và chăm sóc đúng cách. Việc duy trì lối sống lành mạnh, giữ vệ sinh họng, hạn chế lạm dụng giọng nói và tránh các yếu tố kích thích sẽ giúp bảo vệ giọng nói – "cầu nối" quan trọng trong giao tiếp hằng ngày của mỗi người.
BS Nguyễn Văn Tâm