Xã Bảo Lâm (tỉnh Cao Bằng) ngập sâu trong nước, ảnh chụp ngày 30/9. (Ảnh TTXVN)
Trong Công điện hỏa tốc số 181/CĐ-TTg về việc khẩn trương khắc phục hậu quả mưa lũ tại các tỉnh Cao Bằng, Tuyên Quang, Lào Cai, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh trực tiếp chỉ đạo, huy động lực lượng, phương tiện cần thiết để tiếp cận nhanh nhất khu vực xảy ra sạt lở, lũ ống, lũ quét, tập trung triển khai công tác tìm kiếm cứu nạn, chủ động sơ tán, di dời triệt để dân cư khỏi các khu vực nguy hiểm, bảo đảm an toàn đê điều, hồ đập.
Tập trung tối đa lực lượng ứng phó
Ảnh hưởng của hoàn lưu sau bão số 10, các tỉnh miền bắc hứng chịu đợt mưa lớn từ đêm 29/9 và ngày 30/9 gây ra ngập lụt, sạt lở đất ở nhiều nơi.
Tại Hà Nội, ghi nhận lượng mưa rất lớn trong suốt ngày 30/9, từ 190 mm đến 319,6 mm, gây ra 85 điểm ngập sâu.
Mưa lớn gây tình trạng ngập lụt, sạt lở đất ở khắp các tỉnh miền núi phía bắc. Vụ sạt lở đất nghiêm trọng tại xã Lũng Cú, tỉnh Tuyên Quang, làm bốn người mất tích. Đến 6 giờ sáng 1/10, lũ trên sông Lô đoạn qua địa phận tỉnh này chỉ còn cách mốc lũ lịch sử năm 1969 khoảng 0,9 cm. Dự báo, lũ sẽ tiếp tục lên, khả năng vượt mức lịch sử, các lực lượng đang túc trực 24/24 giờ.
Ở Nghệ An, tính đến chiều 30/9, mưa bão đã làm một người chết và 11 người bị thương. Toàn tỉnh có 32 ngôi nhà bị sập hoàn toàn, 127 nhà hư hỏng nặng, hơn 1.400 nhà sạt lở, hư hỏng và gần 44.600 nhà bị tốc mái. Tỉnh đã chỉ đạo các lực lượng “4 tại chỗ”, khẩn trương khắc phục hậu quả, ưu tiên sửa chữa trường học, cơ sở y tế, khôi phục điện, giao thông, bảo đảm đời sống nhân dân.
Tại tỉnh Hà Tĩnh, theo thống kê ban đầu, 412 trường học bị hư hỏng, tổng giá trị thiệt hại ước tính 430 tỷ đồng. Trong đó, cơ sở trường học thuộc các khối mầm non, tiểu học và trung học cơ sở bị ảnh hưởng nhiều nhất. Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Hà Tĩnh đã huy động 11.300 lượt cán bộ, chiến sĩ phối hợp công an, thanh niên về các điểm trường hỗ trợ sửa chữa, vệ sinh, giúp học sinh sớm trở lại lớp.
Trên địa bàn Thanh Hóa, nước các sông dâng cao, khiến hơn 4.000 nhà dân ở nhiều xã, như Nông Cống, Các Sơn, Thăng Bình, Thắng Lợi, Trường Văn, Triệu Sơn, Hoạt Giang, Bá Thước bị ngập sâu từ 1-2m. Các lực lượng công an, bộ đội tỉnh đã huy động tối đa nhân lực, phương tiện và nhu yếu phẩm tiếp tế cho người dân, bảo đảm không để một ai bị đói.
Tiếp tục nâng cao năng lực phòng chống
Tiến sĩ - chuyên gia thời tiết Nguyễn Ngọc Huy nhận định, thiên tai ngày càng cực đoan hơn, với cường độ ngày càng lớn và tần suất ngày càng cao. Bão số 10 vừa qua là minh chứng. Trong bối cảnh đó, việc cân nhắc, đề xuất các giải pháp ứng phó toàn diện là yêu cầu cấp thiết để giảm thiểu thiệt hại về người, tài sản và môi trường.
Cục Khí tượng thủy văn đưa ra dự báo, năm nay, không khí lạnh sẽ xuất hiện sớm trong tháng 10, trùng với cao điểm mùa mưa bão, gặp hoàn lưu bão, áp thấp nhiệt đới, gây ra mưa lớn, lũ phức tạp ở miền trung và Bắc Bộ.
Trước những diễn biến khó lường của mùa mưa bão năm nay, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Hoàng Hiệp nhấn mạnh, một trong những nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu là rà soát, hoàn thiện thể chế, chính sách về phòng chống thiên tai, phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Luật Phòng, chống thiên tai và Luật Đê điều sẽ tiếp tục được sửa đổi, bổ sung. Song song đó là việc kiện toàn bộ máy Ban Chỉ huy phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn các cấp, đặc biệt là cấp xã, nơi trực tiếp chỉ huy, ứng phó ban đầu. Các địa phương được yêu cầu rà soát, cập nhật đầy đủ kế hoạch, phương án, quy chế hoạt động để không rơi vào bị động. “Cấp xã là lực lượng ứng cứu đầu tiên. Nếu không nâng cao năng lực, không có kế hoạch cụ thể cho từng kịch bản, thiệt hại sẽ rất khó lường”, ông Hiệp nêu.
Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp cho biết thêm, các địa phương thời gian qua đã được yêu cầu xây dựng kịch bản sát thực tế, gắn với đặc điểm địa hình, dân cư, cơ sở hạ tầng, trong đó chú trọng đến các tình huống vượt thiết kế như mưa lũ đặc biệt lớn, hồ đập xả tràn khẩn cấp hay ngập lụt đô thị kéo dài.
Đưa ra giải pháp ứng phó thiên tai, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Huy đề xuất: Đầu tiên là cần nâng cao năng lực dự báo và cảnh báo sớm. Bên cạnh bản tin trên truyền hình, cần tận dụng mạng xã hội, hệ thống loa xã, phường, tin nhắn SMS khẩn cấp để mọi người đều có thông tin kịp thời. Song song đó, phải bảo vệ và phục hồi hệ sinh thái tự nhiên, bao gồm rừng đầu nguồn, rừng ngập mặn, đê biển sinh học, vì đây là “lá chắn xanh” làm giảm sức tàn phá của bão lũ. Ngoài ra, hệ thống đê, hồ chứa, kè biển và hệ thống giao thông đường bộ cần được giám sát, bổ sung theo hướng thích ứng với kịch bản thời tiết cực đoan. Việc xây dựng mới các công trình dân sinh, dân dụng cũng được xem xét áp dụng các mô hình an toàn hơn.
Trong phòng tránh thiên tai, người dân được xem là tuyến đầu, do đó, nâng cao nhận thức cho mỗi người là giải pháp then chốt. Mỗi cá nhân cần ý thức rằng, an toàn trước thiên tai là trách nhiệm chung, từ việc trồng thêm một cây xanh, tham gia diễn tập phòng chống bão lũ, cho đến chủ động tìm hiểu thông tin cảnh báo. Chỉ khi toàn xã hội cùng chung tay, chúng ta mới có thể giảm thiểu tác động của những biến động khắc nghiệt từ thiên nhiên.
Công an xã Hòa An (tỉnh Cao Bằng) huy động lực lượng cứu hộ, bảo đảm an toàn cho người dân, ảnh chụp ngày 30/9. (Ảnh TTXVN)
Tinh thần chủ đạo xuyên suốt năm 2025 là xây dựng và vận hành hiệu quả “thế trận phòng chống thiên tai toàn dân”, lấy người dân là trung tâm, cấp xã là nền tảng.
Minh Hải-Trần Tú-Nam Hoàng