Khát vọng 'đại học xanh'

11 giờ trướcBài gốc

Ảnh minh họa INT.

Khái niệm “Đại học xanh” xuất hiện từ năm 1990, khi lãnh đạo 22 trường đại học hàng đầu thế giới họp tại Pháp và cùng ký vào Tuyên bố Talloires - văn bản đầu tiên cam kết hướng tới phát triển bền vững, trong bối cảnh ngày càng gia tăng lo ngại về cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên, ô nhiễm và suy thoái môi trường.

Tại Việt Nam, nhiều trường đại học đã chủ động theo đuổi mô hình Đại học xanh, tạo nên những chuyển biến tích cực. Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia TPHCM) từ tháng 5/2019 đã triển khai chương trình “Người Nhân văn xây dựng Đại học Xanh”, theo ba giai đoạn: Nhận thức xanh (2018 - 2022), Hành động xanh (2022 - 2026) và Văn hóa xanh (2026 - 2030).

Đại học Kinh tế TPHCM cũng xúc tiến Dự án “Đại học xanh - Green Campus” trong chiến lược phát triển đại học đa ngành và bền vững giai đoạn 2021 - 2030. Dự án được triển khai theo mô hình “phòng thí nghiệm sống - Living Lab”.

Theo khảo sát của trường vào tháng 12/2024, sau 4 năm triển khai, 100% viên chức và sinh viên đều biết đến dự án. Từ tháng 8/2023 - 12/2024, trường đã thu gom 6,4 tấn rác tái chế. Giảng viên và sinh viên thực hiện hơn 71 bài nghiên cứu về phát triển bền vững, đồng thời tham gia sản xuất 1,4 triệu kWh điện mặt trời.

Từ năm 2019, Trường Đại học Mở TPHCM quy định ngừng hoàn toàn việc sử dụng chai nhựa và ống hút nhựa dùng một lần trong khuôn viên. Trong khi đó, Trường Đại học Tôn Đức Thắng và Trường Đại học Trà Vinh nhiều năm liên tiếp lọt vào thứ hạng cao trên bảng xếp hạng các trường đại học xanh toàn cầu do UI GreenMetric công bố.

Dù đạt được nhiều kết quả tích cực, mô hình Đại học xanh ở Việt Nam vẫn chưa được nhân rộng. Khó khăn lớn nhất là thiếu nguồn lực đầu tư cơ sở vật chất và hạ tầng xanh. Vật liệu xây dựng thân thiện môi trường thường có chi phí cao hơn so với vật liệu truyền thống, khiến việc tiếp cận còn hạn chế. Ngoài ra, nhận thức chưa đồng đều và thiếu nhân lực chuyên môn cũng là những rào cản đáng kể.

PGS.TS Bùi Quang Hùng - Phó Giám đốc Đại học Kinh tế TPHCM - cho rằng: Không phải ai cũng sẵn sàng thay đổi thói quen tiêu dùng, phân loại rác hay tiết kiệm năng lượng. Khái niệm “phát triển bền vững” từng bị lạm dụng trong truyền thông mà thiếu thực thi, khiến nhiều người hoài nghi về hiệu quả thực tế. Việc hợp tác với doanh nghiệp thu gom rác thải gặp nhiều khó khăn vì mô hình kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam còn non trẻ.

Các doanh nghiệp mới thường không duy trì hoạt động lâu dài, buộc nhà trường phải liên tục tìm kiếm và thay đổi đối tác để đảm bảo vận hành ổn định. Việc đo lường hiệu quả của các sáng kiến bền vững trong môi trường học thuật cũng đặt ra thách thức. Điều này đòi hỏi các công cụ và phương pháp đo lường chính xác nhằm theo dõi tiến độ cũng như tác động thực tế.

Hiện nay, các văn bản chiến lược quốc gia như Chiến lược Tăng trưởng xanh, Kế hoạch quốc gia thích ứng với biến đổi khí hậu và các cam kết tại COP26 tạo điều kiện thuận lợi để đồng bộ hóa mô hình Đại học xanh trong toàn hệ thống giáo dục đại học. Tuy nhiên, việc triển khai không thể thực hiện trong thời gian ngắn, càng không thể sao chép máy móc mô hình từ các quốc gia phát triển, bởi điều kiện và hoàn cảnh còn khác biệt.

Đại học xanh không chỉ là xu hướng, mà là yêu cầu tất yếu trong chiến lược phát triển bền vững. Để nhân rộng mô hình này, bên cạnh nỗ lực từ mỗi cơ sở đào tạo, rất cần một lộ trình rõ ràng cùng chính sách hỗ trợ và ưu đãi tài chính từ Nhà nước.

Cụ thể, cần sớm ban hành các chính sách miễn, giảm thuế, hỗ trợ tín dụng ưu đãi, cũng như chuẩn hóa các tiêu chí xây dựng trường học xanh phù hợp với môi trường bản địa. Đây là những yếu tố quan trọng để thúc đẩy Đại học xanh phát triển, mang lại lợi ích lâu dài cho người học và cho quốc gia.

Mai Nguyên

Nguồn GD&TĐ : https://giaoducthoidai.vn/khat-vong-dai-hoc-xanh-post742285.html