Ảnh giả - Trào lưu thật
Chỉ với vài cú nhấp chuột, những bức ảnh polaroid “chung khung” với thần tượng đã tràn ngập mạng xã hội, từ các diễn đàn hâm mộ đến trang cá nhân của giới trẻ. Thay vì những bức ảnh ghép thô sơ trước đây, giờ đây người dùng dễ dàng có thể mô tả chi tiết bối cảnh, ánh sáng, thậm chí cả trang phục để công cụ AI tự động tạo ra hình ảnh hoàn chỉnh, sống động như thật.
Điều thú vị là không chỉ người hâm mộ lâu năm mà cả những bạn trẻ tò mò cũng nhanh chóng nhập cuộc, coi đây như một cách thể hiện tình cảm với thần tượng và lối sáng tạo cá nhân. Hashtag liên quan đến “AI polaroid” liên tục lọt top thịnh hành, kéo theo hàng nghìn lượt chia sẻ và bình luận mỗi ngày.
Chỉ với vài dòng ‘nhập lệnh’ dễ dàng để tạo hình chụp cùng thần tượng. (Ảnh: Trọng Hiếu)
Tuy nhiên, chính sự phổ biến và tính chân thực của những bức ảnh này lại khiến ranh giới giữa ‘giải trí vô hại’ và ‘lạm dụng’ trở nên mong manh. Khi ảnh giả được lan truyền như một trò vui tập thể, câu hỏi đặt ra: ‘liệu công chúng có còn đủ cảnh giác để phân biệt đâu là khoảnh khắc thật, đâu chỉ là sản phẩm của thuật toán?’
Chia sẻ về vấn đề này, bạn Lã Thị Kim Anh - Sinh viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền cho rằng: “Mình thấy trào lưu dùng AI ghép ảnh với idol có cả ưu và nhược điểm. Ưu điểm là mang lại cảm xúc vui vẻ, phấn khởi, có kỷ niệm đứng cạnh thần tượng và còn có thể chia sẻ với bạn bè. Nhưng nhược điểm là dễ gây hiểu lầm, xâm phạm đời tư của thần tượng. Nếu lạm dụng AI, tính chân thực bị mất, trong khi xã hội hiện nay đòi hỏi thông tin chính xác ở mức tuyệt đối. Điều đó cũng có thể khiến người dùng mơ mộng, thiếu thực tế và dẫn đến những hành vi không chuẩn mực trong xã hội”.
Công nghệ nâng cấp – Ranh giới thật giả thu hẹp
Nếu trước đây ảnh ghép thường bị lộ bởi ánh sáng lệch tông, viền cắt răng cưa hay tỉ lệ gương mặt không khớp, thì các công cụ AI hiện nay gần như xóa bỏ toàn bộ dấu vết đó. Chỉ cần nhập vài dòng mô tả về tư thế, khung cảnh hay ánh sáng, mô hình trí tuệ nhân tạo như Midu Journey, Stable Diffusion hay DALL-E có thể tạo ra bức ảnh trông như được chụp thật. Đồng thời, thuật toán học sâu của AI cho phép phân tích biểu cảm, tạo đổ bóng, và phối màu đồng bộ với độ chính xác cao, khiến cả những cử chỉ nhỏ cũng trông ‘ăn khớp’ với nhân vật thật. Chính bước tiến kỹ thuật này biến trò giải trí vô hại thành bài toán nan giải về những vấn đề xâm hại đến xã hội. “Điều khó nhất lúc này là việc xác thực và kiểm tra tính chính xác của sản phẩm do AI tạo ra, vì bây giờ AI làm giả chân dung rất tinh vi. Đây là mảnh đất màu mỡ để kẻ xấu dễ dàng trục lợi.”, bạn Lê Hoàng Sơn - Sinh viên Học viện Công nghệ Bưu Chính Viễn Thông chia sẻ.
Những tiến bộ của AI đang đưa chúng ta đến thời điểm hình ảnh không còn là bằng chứng tuyệt đối. Khi công cụ tạo giả ngày càng tinh vi, nguy cơ xâm phạm đời tư, lừa đảo và tấn công an ninh mạng trở nên hiện hữu. Chia sẻ về vấn đề này, Đại úy Vương Hiếu - Tổ Quản lý hành chính Công an phường Phúc Lợi, Thành phố Hà Nội cho rằng: “Hiện nay, việc sử dụng AI để tạo hình ảnh giả mạo không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân mà còn tiềm ẩn nguy cơ gây rối trật tự xã hội, lừa đảo chiếm đoạt tài sản và thậm chí phục vụ cho các hoạt động phạm tội khác”.
Ranh giới mờ – Cần hàng rào bảo vệ
Trí tuệ nhân tạo mang đến cơ hội sáng tạo nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Việc bảo vệ quyền riêng tư và tôn trọng hình ảnh người khác không chỉ là trách nhiệm của nhà phát triển công nghệ, mà còn là ý thức của từng cá nhân sử dụng. “Khi sử dụng những hình ảnh ‘chung khung’ với thần tượng được tạo bởi AI, điều quan trọng là cần phải đánh giá liệu nội dung đó có tác động tiêu cực đến cá nhân hoặc tổ chức liên quan hay không, đặc biệt về công việc và đời sống riêng tư của người được mô phỏng. Đây cũng là bước cần thiết để bảo đảm tính chân thực và tôn trọng quyền lợi của cả người sử dụng”, bạn Lê Hoàng Sơn nhắn nhủ.
Khi công nghệ AI ngày càng tinh vi, ranh giới giữa ảnh thật và ảnh giả trở nên mờ nhạt. (Ảnh: Trọng Hiếu)
Khi công nghệ AI ngày càng xóa nhòa khác biệt giữa ảnh thật và ảnh giả, rủi ro không chỉ dừng ở việc người nổi tiếng bị ghép hình thiếu kiểm soát. Đây còn là cánh cửa cho các hành vi lừa đảo, xâm nhập dữ liệu cá nhân và tấn công an ninh mạng xảy ra trong xã hội. “AI là thành tựu khoa học có thể hỗ trợ đời sống, nhưng nếu sử dụng sai mục đích sẽ để lại hậu quả nghiêm trọng. Ghép ảnh với thần tượng bằng AI có thể vui và thú vị, nhưng các bạn trẻ cần hết sức tỉnh táo và trách nhiệm, nên cân nhắc kỹ trước khi chia sẻ, tránh để những hình ảnh đó bị lợi dụng, gây ảnh hưởng đến danh dự của người khác hoặc chính bản thân mình. Hãy sử dụng AI, đừng lạm dụng AI, để AI sẽ trở thành công cụ thay vì là nguyên nhân gây rối cho bản thân và cộng đồng”, Đại úy Vương Hiếu nhấn mạnh.
Để không bị cuốn vào “ma trận thật – giả”, mỗi cá nhân cần nâng cao kỹ năng số, cẩn trọng với dữ liệu cá nhân và tôn trọng quyền hình ảnh của người khác. Chỉ khi ý thức người dùng, trách nhiệm xã hội và giải pháp công nghệ cùng vận hành, AI mới thực sự trở thành công cụ phục vụ con người, thay vì trở thành mối đe dọa cho niềm tin và sự an toàn của cộng đồng.