Khi cơn bão lan tới bàn ăn của nhiều hộ gia đình

4 giờ trướcBài gốc

Đứt gãy nguồn cung, chợ dân sinh tăng giá gấp đôi

Chỉ sau vài ngày mưa lớn kéo dài cuối tháng 9, nguồn rau xanh từ các tỉnh miền Bắc và Tây Nguyên đổ về các thành phố lớn giảm hẳn. Theo báo cáo nhanh của Ban Chỉ đạo Quốc gia về Phòng chống thiên tai, hàng nghìn héc-ta rau màu tại Thanh Hóa, Nghệ An, Ninh Bình bị ngập úng, nhiều diện tích mất trắng.

Cơn bão đã tràn vào các bàn ăn gia đình khi giá rau xanh phi mã

Lượng rau từ Đà Lạt và các tỉnh Tây Nguyên vận chuyển ra Bắc cũng bị chậm do đường sá hư hỏng, xe tải khó lưu thông. Tình trạng này ngay lập tức tác động đến giá cả tại các chợ đầu mối và chợ dân sinh, vốn phụ thuộc gần như hoàn toàn vào nguồn rau tươi từ nông trại mỗi ngày.

Tại chợ Long Biên (Hà Nội), giá rau muống từ 6.000 đồng/bó vọt lên 12.000 đồng, cải ngọt tăng từ 12.000 đồng/kg lên 25.000 đồng, rau thơm tăng gấp đôi. Tại chợ Thủ Đức (TP.HCM), rau muống, cải thìa tăng 40–60%, trong khi rau gia vị và xà lách gần như “cháy hàng”.

Tiểu thương cho biết, do nguồn cung giảm mạnh, họ phải tranh mua từ mối quen, chịu thêm chi phí vận chuyển và hao hụt dọc đường, nên giá buộc phải đội lên. Người tiêu dùng vì thế phải trả nhiều gấp rưỡi, thậm chí gấp đôi cho cùng một mớ rau thường ngày.

Trong khi đó, tại hệ thống siêu thị Co.opmart, Big C, Winmart, mức tăng chỉ 10–20%. Siêu thị duy trì được giá nhờ hợp đồng cung ứng dài hạn với vùng trồng và kho dự trữ, đồng thời nằm trong chương trình bình ổn giá. Điều này tạo ra sự chênh lệch đáng kể: người mua ở siêu thị ít chịu “sốc giá”, trong khi phần lớn người dân vẫn phải ra chợ dân sinh – nơi chiếm tới 70% lượng rau bán lẻ – thì bị ảnh hưởng nặng nề.

Bà Lê Thị Hoa, công nhân may, thuê trọ tại phường Hoàng Mai - Hà Nội cho biết, tuần trước bà mua bó rau muống ở chợ giá 10.000 đồng, sáng nay thành 20.000 đồng. Mỗi ngày gia đình bà chi khoảng 40-50.000 tiền rau, còn nấu 1 nồi canh như canh ngao, thì lên tới gần trăm nghìn, trong đó các loại rau gia vị như hành, răm, thì là, cà chua chiếm khoảng 50.000 đồng. Tiền rau dưa, được cho là không đáng kể, nhưng thực tế, đang góp phần tăng gánh nặng chi tiêu cho nhiều gia đình.

Ngoài yếu tố thiên tai, sự phụ thuộc quá lớn vào vài vùng trồng rau tập trung cũng là nguyên nhân khiến thị trường dễ bị “sốc”. Chỉ cần một vùng sản xuất chính gặp thiên tai, toàn bộ chuỗi cung ứng đô thị bị ảnh hưởng. Thực tế này cho thấy bài toán an ninh lương thực không chỉ nằm ở hạt gạo mà còn ở cả những bó rau – thứ thực phẩm tưởng chừng bình thường nhưng thiết yếu trong từng bữa ăn.

Bài toán bình ổn giá và chiến lược dài hạn

Trước tình hình giá rau tăng đột biến, chính quyền Hà Nội đã chỉ đạo Sở Công Thương phối hợp với hợp tác xã rau an toàn Sóc Sơn, Đông Anh để tăng cường nguồn cung. TP.HCM lập tức kết nối với Đà Lạt và các tỉnh miền Tây, điều chỉnh luồng vận chuyển để bổ sung rau cho hệ thống siêu thị. Các biện pháp này phần nào giúp thị trường “hạ nhiệt”, song vẫn không kiểm soát nổi giá tại chợ dân sinh – nơi phụ thuộc vào tiểu thương và khâu vận tải tự phát.

Giá rau ở siêu thị chỉ tăng nhẹ, vì có nguồn cung ổn định

Về lâu dài, chuyên gia kinh tế nông nghiệp cho rằng cần một chiến lược bài bản hơn. Trước hết, phải quy hoạch vùng rau chuyên canh gắn với hệ thống nhà lưới, tưới tiêu chủ động để giảm thiểu rủi ro trước mưa bão. Cùng với đó là phát triển logistics lạnh và kho dự trữ nông sản, bảo đảm nguồn cung liên tục cho đô thị. Thái Lan và Singapore đã áp dụng thành công mô hình này: khi một vùng bị ảnh hưởng bởi thiên tai, nguồn hàng từ vùng khác lập tức thay thế, nhờ vậy giá cả ít biến động.

Một điểm quan trọng khác là mở rộng chính sách bình ổn sang cả chợ dân sinh. Hiện nay, đa số chương trình chỉ tập trung cho siêu thị, trong khi phần lớn người dân mua ở chợ. Nhà nước có thể hỗ trợ tín dụng cho tiểu thương nhập hàng dự trữ, đồng thời kiểm soát chặt khâu vận tải để ngăn tình trạng “thổi giá” giữa các tầng nấc trung gian. Minh bạch thông tin về giá và sản lượng cũng cần được coi trọng, để người tiêu dùng biết đâu là mức giá hợp lý, tránh tâm lý hoang mang hoặc bị ép giá.

Không chỉ dừng ở câu chuyện giá rau, vấn đề còn liên quan đến an sinh xã hội và ổn định vĩ mô. Khi giá lương thực, thực phẩm tăng, chỉ số CPI bị đẩy lên, tác động trực tiếp đến lạm phát. Đây là bài toán mà các đô thị lớn không thể xem nhẹ, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu khiến thiên tai ngày càng dồn dập. Mỗi cơn bão không chỉ gây thiệt hại vật chất ở vùng trồng, mà còn lan tới bàn ăn của hàng triệu hộ gia đình ở thành phố.

Ngoài ra, cần tính đến những mô hình cộng đồng: khuyến khích trồng rau tại hộ gia đình, khu tập thể, mái nhà xanh… để tạo nguồn bổ sung trong tình huống khẩn cấp. Những giải pháp nhỏ này không thay thế được chuỗi cung ứng chính, nhưng có thể giúp giảm bớt áp lực trong ngắn hạn, đồng thời nâng cao ý thức người dân về tự chủ lương thực.

Giá rau xanh tăng gấp đôi sau bão cho thấy sự mong manh của chuỗi cung ứng nông sản đô thị. Nếu chỉ ứng phó tình huống trước mắt mà không có chiến lược dài hạn, kịch bản “sốc giá” sẽ lặp lại sau mỗi đợt thiên tai. Quy hoạch vùng trồng chống chịu tốt hơn, phát triển logistics lạnh, dự trữ nông sản, mở rộng bình ổn sang chợ dân sinh… là những giải pháp cần thiết. Khi những chính sách ấy đi vào thực tế, bữa ăn của người dân mới bớt chông chênh trước biến động thời tiết, và an sinh đô thị mới thật sự vững vàng.

HOÀNG HƯƠNG

Nguồn Văn hóa : http://baovanhoa.vn/doi-song/khi-con-bao-lan-toi-ban-an-cua-nhieu-ho-gia-dinh-171996.html