Khi doanh nghiệp tư nhân không đứng ngoài 'cuộc chơi' phát triển đất nước

6 giờ trướcBài gốc

Trong mọi cuộc cách mạng về phát triển, doanh nghiệp tư nhân luôn là lực đẩy quyết định thành bại. Từ công nghiệp đến dịch vụ, và giờ đây là nông nghiệp, nơi từng được coi là “vùng trũng” về đổi mới, những doanh nghiệp nội đang nổi lên như những kiến trúc sư của chuỗi giá trị bền vững. Họ không chỉ xuất khẩu sản phẩm, mà còn xuất khẩu tư duy, một tư duy kinh doanh có trách nhiệm với môi trường, cộng đồng và quốc gia.

Trong cuộc trò chuyện với phóng viên Báo Công Thương, ông Thái Như Hiệp, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty TNHH Vĩnh Hiệp, nhà sáng lập thương hiệu L’amant Café, đại diện các doanh nghiệp vừa được Bộ Công Thương tặng thưởng Bằng khen vì thành tích xuất sắc trong hoạt động xuất khẩu năm 2023 không nói nhiều về doanh thu hay thị phần. Ông nói về tương lai, một tương lai mà nếu doanh nghiệp tư nhân không đồng hành cùng đất nước thì hành trình phát triển sẽ thiếu đi một lực đẩy quan trọng từ bên trong.

Ông Thái Như Hiệp, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty TNHH Vĩnh Hiệp, nhà sáng lập thương hiệu L’amant Café trong cuộc trao đổi với phóng viên Báo Công Thương. Ảnh: Nam Nguyễn

“Không thể thành công nếu nông dân còn nghèo”

- Thưa ông, với vai trò là doanh nghiệp tư nhân được Bộ Công Thương vinh danh là doanh nghiệp xuất khẩu tiêu biểu, ông nhìn nhận vai trò của khu vực tư nhân như thế nào trong bức tranh phát triển đất nước hiện nay, đặc biệt ở lĩnh vực nông nghiệp?

Ông Thái Như Hiệp: Tôi nghĩ đã đến lúc chúng ta cần nhìn nhận thẳng thắn: Nếu doanh nghiệp tư nhân không tham gia vào 'cuộc chơi' phát triển đất nước, thì rất nhiều chương trình sẽ chỉ dừng lại ở khẩu hiệu. Tư nhân không phải là lực lượng phụ trợ. Chúng tôi là một mắt xích chủ lực, vừa làm, vừa nghĩ, vừa đồng hành cùng Nhà nước gánh vác các sứ mệnh kinh tế lớn.

Với riêng nông nghiệp, lĩnh vực mà Vĩnh Hiệp đã dành trọn hơn 20 năm theo đuổi vai trò của doanh nghiệp tư nhân lại càng then chốt. Không phải ngẫu nhiên mà một doanh nghiệp tư nhân ở Gia Lai như chúng tôi có thể đưa cà phê hữu cơ Việt Nam xuất khẩu đi Mỹ, Nhật Bản, châu Âu… Điều đó chứng minh rằng doanh nghiệp trong nước hoàn toàn có thể làm chủ chuỗi giá trị, nếu có niềm tin và sự đồng hành thực chất từ chính sách.

Tôi không coi danh hiệu doanh nhân ngành Công Thương là vinh quang cá nhân. Đó là sự ghi nhận cho cả hệ sinh thái gồm nông dân, kỹ sư, công nhân chế biến, các chuyên gia và đối tác mà chúng tôi đã đồng hành cùng suốt chặng đường dài. Và nếu được chọn lại từ đầu, tôi vẫn sẽ chọn con đường làm nông nghiệp, vì tôi tin: Doanh nghiệp không thể thành công nếu nông dân còn nghèo.

- Cà phê Vĩnh Hiệp hiện đang xuất khẩu mạnh dòng cà phê hữu cơ, một phân khúc đòi hỏi khắt khe về tiêu chuẩn môi trường. Ông đánh giá như thế nào về vai trò của doanh nghiệp tư nhân trong việc “xanh hóa” nông nghiệp và đáp ứng các quy định mới từ thị trường quốc tế?

Ông Thái Như Hiệp: Hiện tại, chúng tôi đang hợp tác với 1.500 hộ nông dân ở Tây Nguyên, xây dựng vùng nguyên liệu 28.000 ha cà phê, trong đó 350 ha đã đạt chuẩn hữu cơ quốc tế. Trong số đó, phần lớn là bà con dân tộc thiểu số, những người đang từng bước chuyển từ canh tác truyền thống sang sản xuất tuần hoàn, sử dụng phân sinh học, ghi chép nhật ký đồng ruộng và truy xuất nguồn gốc bằng mã số định danh.

Để xây dựng được chuỗi giá trị xanh như vậy, không thể thiếu vai trò dẫn đường của doanh nghiệp tư nhân. Bà con cần vốn, cần thị trường, cần kỹ thuật mà không ai khác, chính doanh nghiệp là người nắm ba điểm ấy. Không có doanh nghiệp tư nhân, cà phê Việt khó lòng cạnh tranh về chất lượng và trách nhiệm môi trường với cà phê từ châu Mỹ, châu Phi.

Tới năm 2030, theo quy định của Liên minh châu Âu, toàn bộ cà phê nhập khẩu vào EU phải đạt chứng nhận không phá rừng, phát thải carbon ở mức thấp. Tới năm 2050, cà phê xuất khẩu phải đạt chuẩn phát thải Net Zero. Đó là thách thức, nhưng đồng thời cũng là cơ hội để chúng ta định hình lại tư duy sản xuất: không thể chạy theo số lượng, mà phải chạy theo giá trị.

Chúng tôi không bỏ đi bất cứ thứ gì từ hạt cà phê: vỏ làm trà, bã làm phân bón hữu cơ, vỏ lụa ủ làm giá thể, nước thải xử lý tuần hoàn. Tất cả đều nhằm giảm chi phí, tăng giá trị, và đặc biệt là giữ được sự trong lành cho vùng đất mà bà con đang sống và làm việc.

Cái quan trọng là gì? Là người dân thấy được lợi ích thật từ việc làm đúng. Trước kia, nông dân thu chỉ 40-50 triệu đồng/ha/năm, nay với mô hình cà phê hữu cơ, họ thu về 200-300 triệu đồng/ha. Đó là cách duy nhất để tư nhân thuyết phục được người dân bằng hiệu quả thật, không phải bằng lời hứa.

Nông trại cà phê hữu cơ của L’amant Café. Ảnh: Vĩnh Hiệp

Chính sách phải đi trước, doanh nghiệp mới đi xa

- Ông từng nhiều lần kiến nghị cần chính sách cụ thể để hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân trong phát triển nông nghiệp xanh. Vậy đâu là những “nút thắt” mà ông cho là cần tháo gỡ để khu vực doanh nghiệp tư nhân có thể thực sự bứt phá, tạo động lực cho nền kinh tế?

Ông Thái Như Hiệp: Vấn đề lớn nhất là đất đai, không ít vùng nguyên liệu bị các doanh nghiệp đầu cơ nắm giữ, không khai thác, trong khi bà con đồng bào, những người thực sự canh tác lại thiếu giấy tờ hợp pháp, không được giao đất dài hạn, không thể thế chấp để vay vốn.

Tôi cho rằng cần có cơ chế giao đất theo điều kiện sản xuất xanh. Nếu doanh nghiệp hoặc nông dân cam kết chuyển đổi vùng nguyên liệu sang hữu cơ, không phá rừng, truy xuất nguồn gốc rõ ràng, thì phải được cấp quyền sử dụng đất ổn định và lâu dài. Đó là điều kiện tiên quyết để đầu tư bền vững.

Tiếp đến là tín dụng xanh, nói nhiều năm rồi, nhưng chưa mấy ai tiếp cận được. Lãi suất cho nông nghiệp vẫn cao, điều kiện vay khắt khe, thiếu cơ chế bảo lãnh tín dụng cho các mô hình sản xuất xanh. Chúng tôi muốn đầu tư nhà máy chế biến, trung tâm logistics tại vùng nguyên liệu nhưng chi phí tài chính quá lớn, nếu không có sự vào cuộc thực chất từ hệ thống ngân hàng và chính sách nhà nước thì rất khó mở rộng.

Cuối cùng, điều mà cộng đồng doanh nghiệp luôn mong mỏi là một môi trường chính sách ổn định, nhất quán và minh bạch, nơi các nguồn lực được phát huy đúng chỗ, đúng lúc. Không cần đặc quyền, điều doanh nghiệp cần là sự tin cậy để có thể đầu tư dài hạn, đặc biệt trong các lĩnh vực cần thời gian như nông nghiệp xanh.

Với những doanh nghiệp nhỏ và vừa đang hoạt động tại các vùng khó khăn, sự đồng hành từ chính sách chính là điểm tựa để họ vững tâm mở rộng quy mô, đầu tư công nghệ và tạo sinh kế cho cộng đồng. Khi lòng tin được củng cố bằng những chính sách rõ ràng và bền bỉ, thì cũng là lúc doanh nghiệp có thể dốc toàn lực cho những chiến lược phát triển thực chất, lâu dài và có trách nhiệm.

Xin cảm ơn ông!

Trong khi nhiều người vẫn còn mải miết tranh luận về mô hình nông nghiệp xanh hay tìm kiếm lời giải từ chính sách, thì những doanh nghiệp như Vĩnh Hiệp đã âm thầm viết nên đáp án bằng chính thực tiễn, không ồn ào, không phô trương, nhưng đủ bền bỉ để tạo ra thay đổi thật.Câu chuyện của Cà phê Vĩnh Hiệp không đơn thuần là bài học về quản trị hay xuất khẩu, mà là một lời khẳng định mạnh mẽ cho một chân lý phát triển: không thể có nông nghiệp hiện đại nếu nông dân đứng ngoài chuỗi giá trị và càng không thể có một nền kinh tế bền vững nếu doanh nghiệp tư nhân đứng ngoài "cuộc chơi".

Phương Lan - Ngọc Hoa

Nguồn Công Thương : https://congthuong.vn/khi-doanh-nghiep-tu-nhan-khong-dung-ngoai-cuoc-choi-phat-trien-dat-nuoc-413331.html