Nếu ví xã hội như một cơ thể sống thì gia đình chính là những “tế bào” quan trọng nhất. Một gia đình ấm áp, văn minh không chỉ góp phần tạo nên khu dân cư ổn định mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững của cộng đồng. Trong phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa", danh hiệu “Gia đình văn hóa” luôn được xem là hạt nhân, bởi đây là môi trường gần gũi nhất, trực tiếp hình thành và nuôi dưỡng nhân cách cũng như giá trị sống của mỗi người.
Không phải ngẫu nhiên mà nhiều địa phương coi việc đăng ký và giữ vững danh hiệu “Gia đình văn hóa” là tiêu chí quan trọng đánh giá kết quả phong trào. Từ giữ gìn môi trường sạch đẹp, ứng xử văn minh, chấp hành pháp luật cho tới xây dựng tình làng nghĩa xóm, tất cả đều bắt đầu từ ý thức và hành động của mỗi gia đình.
Tại tổ dân phố Yên Thịnh 8, phường Văn Phú, gia đình chị Triệu Lan Phương và anh Phạm Vĩnh Hoàng được nhắc đến như một điển hình trong phong trào xây dựng đời sống văn hóa nhiều năm liền. Căn nhà nhỏ đã xây dựng từ lâu nhưng luôn gọn gàng, sạch sẽ. Dù bận rộn với công việc tại cơ quan nhưng anh chị vẫn luôn dành thời gian để cùng nhau dọn dẹp nhà cửa, nấu bữa ăn ngon cho gia đình, chăm sóc con cái, phụng dưỡng mẹ già.
Chị Phương chia sẻ: “Với gia đình tôi, xây dựng đời sống văn hóa không phải phong trào nhất thời mà là thói quen sống mỗi ngày. Nếu mọi thành viên biết yêu thương, nhường nhịn, giữ nhà cửa ngăn nắp thì đời sống văn hóa sẽ tự nhiên được nâng lên.”
Không khí ấm cúng vào mỗi buổi tối của gia đình chị Triệu Lan Phương.
Cùng quan điểm với chị Phương, gia đình chị Nguyễn Thị Hoa ở tổ dân phố Nguyễn Thái Học 15 (phường Yên Bái) luôn xem việc xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư đều bắt đầu từ mỗi gia đình hạnh phúc. Bên cạnh việc tham gia đều đặn các hoạt động của thôn xóm, vợ chồng chị Hoa đặc biệt chú trọng dạy con sống kỷ luật và có trách nhiệm.
Chị Hoa cho biết: “Chúng tôi xây dựng nếp sống văn hóa bắt đầu từ những điều giản dị, như lời ăn tiếng nói, thói quen sinh hoạt. Mỗi tối cả nhà dành 30 phút đọc sách. Nhờ vậy, con trẻ bớt lệ thuộc điện thoại và hình thành tình yêu với tri thức.”
Chị Nguyễn Thị Hoa thường xuyên dành thời gian hướng dẫn con đọc sách.
Câu chuyện của gia đình chị Phương, chị Hoa chỉ là một trong hàng chục nghìn “mảnh ghép” đẹp trong bức tranh đời sống văn hóa của tỉnh hôm nay. Khi phong trào được triển khai từ từng mái ấm, hiệu quả lan tỏa rõ rệt tại các khu dân cư, nhất là tại những thôn bản vùng cao, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Ở thôn Khe Loóng, xã Trấn Yên, nơi có tới hơn 95% đồng bào Dao sinh sống, phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" được lan tỏa mạnh mẽ và nhận được sự hưởng ứng tích cực của bà con.
Anh Lý Văn Hành - Trưởng thôn Khe Loóng chia sẻ: “Chúng tôi luôn khuyến khích các hộ trong thôn dọn vệ sinh hằng tuần, trồng cây xanh và giữ gìn nếp sống văn minh trong mỗi gia đình; tập trung phát triển kinh tế để nâng cao đời sống, đồng thời tham gia tích cực các phong trào văn hóa văn nghệ của địa phương… Từ mỗi hành động nhỏ ấy sẽ mang lại hiệu quả lớn bởi khi mọi người cùng nhau thực hiện sẽ tạo ra một cộng đồng thi đua. ”
Nhờ sự chung tay ấy, 96% hộ gia đình trong thôn đã đạt danh hiệu "Gia đình văn hóa". Tình trạng xả rác giảm đáng kể, tệ nạn xã hội gần như bị loại bỏ; trẻ em trở nên ngoan ngoãn, lễ phép, trong khi người lớn cư xử văn minh hơn. Những thay đổi rõ rệt này bắt nguồn từ từng nếp sống trong mỗi gia đình.
Phụ nữ người Dao thôn Khe Loóng, xã Trấn Yên trong trang phục truyền thống.
Ông Nguyễn Minh Thanh - Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ Quốc Việt Nam xã Trấn Yên, cho biết: Chúng tôi nghĩ rằng, để phong trào xây dựng đời sống văn hóa đi vào chiều sâu và có hiệu quả thiết thực, điều quan trọng nhất đó là sự đồng thuận của người dân. Xã không áp đặt mà vận động bằng cách nêu gương các hộ gia đình điển hình. Khi người dân thấy được sự thay đổi từ chính hàng xóm của mình, họ sẽ tự nguyện làm theo.”
Dự kiến đến cuối năm 2025, toàn tỉnh sẽ có 85,5% hộ đạt danh hiệu "Gia đình văn hóa", và 77,5% thôn, tổ dân phố đạt danh hiệu văn hóa. Những con số ấy là minh chứng cho hiệu quả của phong trào khi gia đình được đặt làm nền tảng.
Từ những câu chuyện giản dị nhưng chân thực trong từng mái ấm, có thể nhận thấy rằng phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" chỉ thực sự bền vững khi xuất phát từ ý thức và nếp sống của mỗi gia đình. Khi mỗi cá nhân biết gìn giữ truyền thống, vun đắp yêu thương và chung tay xây dựng môi trường sống lành mạnh, văn minh, cộng đồng sẽ trở nên gắn kết hơn, đồng thời thúc đẩy sự phát triển bền vững của địa phương.
Nguyễn Thị Hiền Trang