Khi Hội đồng trường chấm dứt hoạt động, cần áp dụng ngay mô hình quản trị đại học mới

4 giờ trướcBài gốc

Lý do cần bàn giao hồ sơ, tài liệu cho Đảng ủy

Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam đã có văn bản gửi Quốc hội để góp ý cho Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo và Dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi).

Theo đó, Dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) nêu: Hội đồng đại học, hội đồng trường của cơ sở giáo dục đại học công lập chấm dứt hoạt động và có trách nhiệm bàn giao hồ sơ, tài liệu có liên quan cho hiệu trưởng trong thời hạn 03 tháng kể từ ngày Luật này có hiệu lực thi hành.

Hiệp hội cho rằng, khi Hội đồng đại học/Hội đồng trường chấm dứt hoạt động, hồ sơ, tài liệu cần được bàn giao cho tập thể lãnh đạo cao nhất là Đảng ủy và báo cáo cơ quan quản lý trực tiếp, không bàn giao cho một cá nhân cụ thể.

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga - Phó trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội thành phố Hải Phòng cho rằng: “Điều này thể hiện sự thận trọng trong tổ chức bộ máy và phù hợp với nguyên tắc Đảng lãnh đạo toàn diện. Khi Nghị quyết 71 xác định rõ “tăng cường vai trò người đứng đầu cấp ủy”, thì việc bàn giao hồ sơ, tài liệu của Hội đồng trường cho tập thể lãnh đạo cao nhất, tức là Đảng ủy, là hợp lý và đảm bảo tính liên tục, minh bạch trong quản trị nhà trường.

Vì hồ sơ, tài liệu của Hội đồng trường không chỉ mang tính chuyên môn, mà còn chứa đựng các quyết sách chiến lược, chủ trương, phương hướng phát triển - những nội dung thuộc phạm vi lãnh đạo chính trị và tư tưởng của Đảng. Do đó, việc bàn giao cho Đảng ủy thể hiện đúng bản chất của mô hình mới: Đảng lãnh đạo toàn diện, trực tiếp, xuyên suốt.

Tôi cho rằng, Đảng ủy là cơ quan lãnh đạo cao nhất của đơn vị, là hạt nhân lãnh đạo, có thể bảo đảm tính liên tục của hoạt động quản trị, lưu giữ, quản lý và khai thác hồ sơ một cách có trách nhiệm, khách quan, tập thể. Do đó, góp ý sửa đổi quy định “bàn giao cho Đảng ủy” là cần thiết để đồng bộ hóa mô hình tổ chức theo tinh thần Nghị quyết 71, đồng thời bảo đảm tính minh bạch, thống nhất và kỷ luật trong hệ thống giáo dục đại học công lập”.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga - Phó trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội thành phố Hải Phòng. Ảnh: Quochoi.vn

Còn Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng bày tỏ: “Theo Nghị quyết 71-NQ/TW, tổ chức đảng lãnh đạo toàn diện các cơ sở giáo dục, với Bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục, do đó Đảng ủy là tập thể lãnh đạo cao nhất, đảm bảo tính tập thể, dân chủ và tránh rủi ro khi bàn giao cho cá nhân”.

Theo đó, việc bàn giao cho Đảng ủy sẽ tăng cường trách nhiệm giải trình, bảo vệ tài liệu quan trọng liên quan đến định hướng phát triển, cơ cấu tổ chức và nguồn lực, phù hợp với nguyên tắc quản trị hiện đại; không nên bàn giao cho cá nhân để tránh lạm quyền hoặc mất mát thông tin, mà cần ưu tiên tập thể lãnh đạo, góp phần thực hiện đột phá trong đổi mới giáo dục đại học.

Kiện toàn nhân sự Bí thư cấp ủy kiêm hiệu trưởng cần được thực hiện đồng bộ

Dự thảo Luật Giáo dục Đại học (sửa đổi) và Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, đều có điều khoản chuyển tiếp nêu: “Trường hợp Giám đốc, Hiệu trưởng có Quyết định công nhận hoặc bổ nhiệm có thời hạn kết thúc sau ngày 01 tháng 01 năm 2026 thì tiếp tục thực hiện chức trách, nhiệm vụ cho đến khi cơ quan quản lý trực tiếp thực hiện quy trình bổ nhiệm lại theo quy định của Đảng và pháp luật.”

Với điều khoản này, sẽ có một số cơ sở giáo dục đại học được kiện toàn nhân sự Bí thư cấp ủy kiêm Hiệu trưởng sau khi Hội đồng trường đã kết thúc hoạt động. Có những cơ sở giáo dục đại học mà Hiệu trưởng có quyết định công nhận kết thúc trong năm 2030.

Vậy lúc nào cơ quan quản lý trực tiếp sẽ thực hiện quy trình để Bí thư cấp ủy kiêm Hiệu trưởng?

Sau khi Hội đồng trường kết thúc hoạt động, Bí thư đảng ủy sẽ thôi chức Chủ tịch Hội đồng trường, vậy Bí thư Đảng ủy sẽ làm gì khi ở cơ sở giáo dục đại học không có Bí thư chuyên trách?

Chính điều khoản chuyển tiếp này, chuyên gia lo ngại làm chậm tiến trình đưa Nghị quyết 71-NQ/TW vào cuộc sống. Do đó, Luật Giáo dục đại học sửa đổi cùng các cơ chế chính sách khác cần thay đổi để sớm đưa Nghị quyết 71 vào cuộc sống.

Góp ý cho nội dung này, Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam nhấn mạnh, việc kiện toàn nhân sự Bí thư cấp ủy kiêm Hiệu trưởng cần được thực hiện đồng bộ ở tất cả các cơ sở giáo dục đại học công lập và cần hoàn thành trước khi Hội đồng trường kết thúc hoạt động, tránh trường hợp nơi làm trước, nơi làm sau.

Về vấn đề này, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga đồng tình với ý kiến việc kiện toàn nhân sự Bí thư cấp ủy kiêm Hiệu trưởng cần được thực hiện đồng bộ.

Đại biểu lý giải: “Chủ trương “tăng cường vai trò lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của tổ chức đảng, nhất là vai trò người đứng đầu cấp ủy trong cơ sở giáo dục” không thể phát huy hiệu quả nếu mỗi nơi làm một kiểu, mỗi trường có một tiến độ khác nhau. Trong lĩnh vực giáo dục đại học, tính hệ thống và kỷ cương tổ chức là yếu tố sống còn. Vì vậy việc kiện toàn nhân sự Bí thư cấp ủy kiêm Hiệu trưởng cần được triển khai đồng bộ, có lộ trình rõ ràng, bảo đảm sự nhất quán trong toàn hệ thống.

Nếu để tình trạng nơi làm trước, nơi làm sau, sẽ dễ dẫn đến chênh lệch trong mô hình quản trị, gây lúng túng cho cơ sở, thậm chí tạo ra “khoảng trống quyền lực” khi Hội đồng trường đã hết nhiệm kỳ nhưng người đứng đầu mới chưa được kiện toàn. Việc kết thúc nhiệm kỳ của giám đốc hoặc hiệu trưởng đồng thời với thời điểm Hội đồng trường chấm dứt hoạt động là đúng quy định để tạo sự thống nhất trong chuyển giao mô hình.

Bên cạnh đó, quá trình kiện toàn nhân sự phải được thực hiện chặt chẽ, có quy trình kiểm tra, giám sát của cơ quan quản lý và tổ chức Đảng cấp trên. Việc lựa chọn Bí thư cấp ủy kiêm Hiệu trưởng không chỉ mang ý nghĩa tổ chức bộ máy, mà còn là vấn đề chính trị, tư tưởng, bởi người này sẽ đảm đương cả hai vai trò: lãnh đạo toàn diện và điều hành trực tiếp”.

Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng. Ảnh: NVCC.

Cùng quan điểm, Đại biểu Quốc hội Trịnh Thị Tú Anh chia sẻ: “Kiện toàn nhân sự Bí thư cấp ủy kiêm Hiệu trưởng cần được thực hiện đồng bộ tại tất cả các cơ sở giáo dục đại học công lập, nhằm tránh tình trạng nơi làm trước, nơi làm sau. Đặc biệt, việc đồng bộ hóa sẽ đảm bảo tính nhất quán, tránh khoảng trống quyền lực và hỗn loạn, mâu thuẫn nội bộ.

Bảo lưu chế độ phụ cấp, quyền lợi cho đến hết nhiệm kỳ đã được công nhận là cách ứng xử có trách nhiệm

Hiệp hội cũng kiến nghị bổ sung thêm quy định: Trường hợp Chủ tịch hội đồng đại học, hội đồng trường; giám đốc, hiệu trưởng thôi chức vụ được bảo lưu chế độ phụ cấp và các quyền lợi khác cho đến khi kết thúc nhiệm kỳ đã được công nhận trước khi Luật này có hiệu lực thi hành.

Về nội dung này, Đại biểu Việt Nga bày tỏ: “Tôi cho rằng đây là một đề xuất nhân văn, thấu tình đạt lý và cần được xem xét nghiêm túc. Việc thay đổi mô hình quản trị không nên gây thiệt thòi cho những người đã, đang và sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp do chuyển đổi cơ chế. Những Chủ tịch Hội đồng trường hay Hiệu trưởng đã được bổ nhiệm hợp pháp, đang thực hiện nhiệm kỳ theo quy định, thì việc họ phải thôi chức không phải vì năng lực yếu kém, mà vì cơ chế quản trị thay đổi theo chủ trương mới của Đảng và Nhà nước.

Trong bối cảnh đó, việc bảo lưu chế độ phụ cấp, quyền lợi cho đến hết nhiệm kỳ đã được công nhận là cách ứng xử có trách nhiệm, phù hợp với nguyên tắc “chính sách phải đi trước, con người không bị bỏ lại phía sau” để vừa bảo đảm sự công bằng, vừa củng cố niềm tin của đội ngũ cán bộ trong toàn ngành”.

Từ góc độ quản lý nhà nước, theo đại biểu, đây cũng là bước cần thiết để tạo sự đồng thuận khi triển khai Nghị quyết 71. Nếu không có cơ chế bảo lưu quyền lợi, sẽ dễ phát sinh tâm lý e ngại, thậm chí phản ứng trong đội ngũ lãnh đạo hiện hữu, gây khó khăn cho việc sắp xếp, chuyển giao.

Cùng bàn luận, đại biểu Tú Anh nhìn nhận, đây là đề xuất hợp lý và cần thiết. Việc thay đổi cơ chế chính sách theo Nghị quyết 71-NQ/TW, dẫn đến chấm dứt Hội đồng trường và kiện toàn nhân sự mới, không nên ảnh hưởng đến quyền lợi chính đáng của những cá nhân đã được bổ nhiệm hợp pháp trước đó.

“Bảo lưu phụ cấp và quyền lợi sẽ đảm bảo công bằng, tránh thiệt thòi về chính trị và kinh tế, đồng thời khuyến khích cán bộ yên tâm hoàn thành nhiệm vụ chuyển tiếp. Đây là biện pháp nhân văn, phù hợp với nguyên tắc bảo vệ quyền lợi hợp pháp theo pháp luật lao động và cán bộ, góp phần duy trì ổn định đội ngũ lãnh đạo trong giai đoạn chuyển đổi”, đại biểu nhấn mạnh thêm.

Dự thảo Luật Giáo dục đại học sửa đổi và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội hiện nay, có cho phép Hiệu trưởng được tiếp tục thực hiện chức trách, nhiệm vụ ngay cả khi Hội đồng trường đã kết thúc. Điều này là không công bằng với Bí thư kiêm Chủ tịch Hội đồng trường. Khi đã không còn Chủ tịch Hội đồng trường thì cũng cần kết thúc nhiệm kỳ của Hiệu trưởng bởi Hội đồng trường kết thúc hoạt động. Đây là cơ chế để sớm kiện toàn Bí thư kiêm Hiệu trưởng trước khi Hội đồng trường kết thúc hoạt động.

Trường hợp đặc biệt, không thể kiện toàn Bí thư cấp ủy kiêm Hiệu trưởng trước khi Hội đồng trường kết thúc hoạt động, nếu đã cho phép kéo dài chức trách, nhiệm vụ của Hiệu trưởng thì phải cho phép Hội đồng trường và Chủ tịch Hội đồng trường kéo dài tương ứng. Điều này đảm bảo sự công bằng giữa Hiệu trưởng và Bí thư kiêm Chủ tịch Hội đồng trường.

Trao đổi với phóng viên, Đại biểu Quốc hội Trương Xuân Cừ - Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội bày tỏ, việc kiện toàn nhân sự Bí thư kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục cần được thực hiện đồng bộ, đúng quy trình để đạt hiệu quả. Khi bí thư cấp ủy kiêm vai trò hiệu trưởng/giám đốc cơ sở giáo dục đại học, đảm bảo tinh thần Đảng lãnh đạo toàn diện, chịu trách nhiệm toàn bộ hoạt động của nhà trường trước đảng ủy cấp trên, điều này là hoàn toàn hợp lý.

Hơn thế, việc kiện toàn nhân sự Bí thư kiêm hiệu trưởng cũng giúp tạo thuận lợi nhất định trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo các hoạt động của cơ sở giáo dục.

Chiều 22/10, Quốc hội thảo luận tại Tổ về: Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi); Dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi).

Thảo luận về dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng, Đoàn ĐBQH Thành phố Cần Thơ cho biết, Khoản 3 Điều 46 dự thảo luật hiện quy định, Hiệu trưởng tiếp tục thực hiện vai trò cho đến khi nghỉ hưu hoặc hết nhiệm kỳ. Còn trường hợp trong quyết định công nhận không có ghi thời hạn thì coi như đến hết nhiệm kỳ của Hội đồng trường đã bầu.

“Quy định này là có vấn đề. Nó sẽ không thực hiện được đúng tinh thần chỉ đạo của Nghị quyết 71 là thực hiện Bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục. Nếu luật quy định như thế này, có nghĩa là phải thực hiện theo luật. Ví dụ, nếu ông Hiệu trưởng mới được bầu, mới được phê chuẩn 1 năm, thì ông ấy còn giữ chức 4 năm nữa (nhiệm kỳ trường là 5 năm). Ông ấy sẽ giữ chức 4 năm nữa mới thay được. Trong khi, tinh thần Nghị quyết 71 là Bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu. Nếu luật nói như vậy, thì Bí thư cấp ủy vẫn chỉ là Bí thư cấp ủy, không thể đứng được vai trò Hiệu trưởng bởi vì luật đã quy định như thế”, Chủ nhiệm Hoàng Thanh Tùng lý giải.

Do đó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng đề nghị Ban soạn thảo xem xét lại nội dung này. (1)

Tài liệu tham khảo:

(1) https://quochoi.vn/tintuc/Pages/tin-hoat-dong-cua-quoc-hoi.aspx?ItemID=96256

Thi Thi

Nguồn Giáo Dục VN : https://giaoduc.net.vn/khi-hoi-dong-truong-cham-dut-hoat-dong-can-ap-dung-ngay-mo-hinh-quan-tri-dai-hoc-moi-post255359.gd