Ngoại giao kinh tế: Động lực từ địa phương
Trong bối cảnh thế giới nhiều biến động, các địa phương trong cả nước ngày càng nhận ra, phát triển kinh tế không thể tách rời đối ngoại, bởi ngoại giao kinh tế không chỉ giúp mở cửa thị trường mà còn trực tiếp giải quyết những vướng mắc cụ thể trong sản xuất, kinh doanh.
PGS.TS Lê Đình Tĩnh, Vụ trưởng Vụ Chính sách Đối ngoại, Bộ Ngoại giao phát biểu tại buổi đối thoại.
Tại sự kiện đối thoại chính sách “Ngoại giao Việt Nam: Tầm nhìn chiến lược và hợp tác địa phương” được tổ chức tại TP Hồ Chí Minh mới đây, nhiều lãnh đạo tỉnh, thành thẳng thắn thừa nhận khó khăn. Đại biểu Nguyễn Trúc Sơn (Vĩnh Long) chia sẻ: “Chính quyền rất quan tâm đến kinh tế đối ngoại và ngoại giao. Nhưng sau khi hợp nhất từ 3 đơn vị hành chính thành một tỉnh, chúng tôi gặp khó khăn trong việc hiểu và vận dụng luật pháp quốc tế. Bộ Ngoại giao nên hỗ trợ mạnh mẽ hơn để địa phương phát huy thế mạnh, đồng thời chuẩn bị đối phó với các thách thức”.
PGS.TS Lê Đình Tĩnh, Vụ Trưởng Vụ Chính sách Đối ngoại, Bộ Ngoại giao cho biết, trong giai đoạn hiện nay, khoảng cách từ hoạch định đến triển khai ngày càng ngắn lại, đòi hỏi các địa phương phải chủ động tiếp cận để tận dụng cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do.
PGS.TS Lê Đình Tĩnh cũng nhấn mạnh: “Các địa phương phải chủ động tiếp cận bộ, ngành để tận dụng cơ hội từ các FTA. Việt Nam là một trong hai nước ở Đông Nam Á có hệ thống FTA thuận lợi nhất, nhưng doanh nghiệp ta chưa tận dụng được nhiều. Cần phổ biến thông tin thiết thực hơn để họ tham khảo”.
Theo Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Ngô Lê Văn, sau gần 40 năm đổi mới, Việt Nam đã tận dụng hiệu quả cơ hội quốc tế, vượt qua nhiều thách thức để đạt thành tựu quan trọng. Thứ trưởng cũng nhấn mạnh ngoại giao địa phương ngày càng trở thành kênh quan trọng để quảng bá hình ảnh, thu hút đầu tư và mở rộng hợp tác.
Từ góc độ triển khai, đại diện TP Hồ Chí Minh cho biết thành phố đang cụ thể hóa Nghị quyết 59 về phát triển đến năm 2030, tầm nhìn 2045 bằng những hành động rõ ràng để hội nhập quốc tế, giúp địa phương hình dung cụ thể hơn về hợp tác và đối thoại.
Ở cấp ngành, Phó Vụ trưởng Vụ Ngoại giao Kinh tế Phạm Thái Phương nhấn mạnh, ngoại giao kinh tế hiện là nhiệm vụ trung tâm. Theo đó, cần lồng ghép kinh tế vào mọi hoạt động đối ngoại, xúc tiến thương mại có trọng điểm, khai thác hiệu quả 17 FTA mà Việt Nam đã ký với hơn 60 đối tác; đồng thời tìm động lực tăng trưởng mới từ khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy nhiều địa phương vẫn gặp khó khăn khi bước vào “sân chơi” toàn cầu. Nhiều ý kiến cho rằng, ngoại giao kinh tế không chỉ nằm ở tầm chiến lược quốc gia mà còn là bài toán cụ thể của từng tỉnh, từng doanh nghiệp, từ nắm bắt quy định thuế quan đến tận dụng ưu đãi FTA để mở rộng thị trường.
Ngoại giao văn hóa: Nguồn lực mềm cho thương hiệu địa phương
Nếu ngoại giao kinh tế mang lại dòng chảy hàng hóa và vốn đầu tư thì ngoại giao văn hóa lại mở ra một “nguồn lực mềm” giúp Việt Nam và các địa phương khẳng định thương hiệu, tạo sức hút dài hạn với đối tác quốc tế.
Nghệ thuật hát bội đang được làm mới để thu hút du khách nước ngoài biết về Việt Nam nhiều hơn.
Bà Lê Thị Hồng Vân, Cục trưởng Cục Ngoại vụ và Ngoại giao văn hóa, Tổng thư ký Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam cho biết, chiến lược ngoại giao văn hóa đến năm 2030 hướng tới việc huy động nguồn lực bên ngoài để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời nâng cao sức mạnh mềm quốc gia.
“Ngoại giao văn hóa không chỉ là quảng bá di sản được UNESCO công nhận mà còn là xây dựng thương hiệu thành phố, thương hiệu địa phương trong kỷ nguyên hội nhập”, bà Hồng Vân khẳng định.
Theo bà Hồng Vân, để thực hiện được mục tiêu này, cần sự tham gia của cả chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng, cùng với việc ứng dụng công nghệ số để quảng bá hình ảnh. Đây cũng là con đường để công nghiệp văn hóa và công nghiệp sáng tạo trở thành động lực phát triển.
Ông Phạm Dứt Điểm, quyền Giám đốc Sở Ngoại vụ TP Hồ Chí Minh cũng nhấn mạnh, TP Hồ Chí Minh đang hướng đến vai trò đầu tàu đối ngoại địa phương của cả nước. Để đạt mục tiêu này, thành phố sẽ tập trung xây dựng thể chế đối ngoại đặc thù, bổ sung nhân lực ngoại vụ chất lượng cao, tăng cường phối hợp giữa các sở, ngành và thúc đẩy ngoại giao số với kho dữ liệu mở phục vụ doanh nghiệp và đối tác quốc tế.
Ở tầm nhìn rộng hơn, PGS.TS Lê Đình Tĩnh chia sẻ: “Hoạt động đối ngoại, dù ở cấp nào cũng diễn ra tại một địa phương cụ thể. Sở Ngoại vụ chính là cầu nối quan trọng, vừa triển khai chủ trương đối ngoại quốc gia, vừa khởi nguồn nhiều sáng kiến hợp tác. Theo đó, đối ngoại địa phương phải gắn kết chặt chẽ với đối ngoại quốc gia, có như vậy mới ngày càng đóng vai trò nổi bật trong xây dựng thương hiệu Việt Nam".
Thực tế cho thấy, ngoại giao văn hóa không chỉ dừng ở việc tổ chức sự kiện hay quảng bá di sản mà còn tạo động lực để nâng cao giá trị sản phẩm hàng hóa Việt Nam thông qua yếu tố bản sắc. Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu, chất lượng sản phẩm kết hợp cùng văn hóa đặc trưng chính là chìa khóa để hàng hóa Việt Nam chinh phục các thị trường khó tính.
Bài và ảnh: Hương Trần/Báo Tin tức và Dân tộc