Khi tro, xỉ không còn là 'gánh nặng môi trường'

7 giờ trướcBài gốc

Biến tro, xỉ thành vật liệu xây dựng

Theo số liệu thống kê của Bộ Xây dựng, hiện cả nước có 31 nhà máy nhiệt điện đốt than đang hoạt động. Năm 2024 tổng lượng tro, xỉ phát thải từ các nhà máy nhiệt điện trên cả nước khoảng hơn 19 triệu tấn.

Tro, xỉ nhiệt điện giúp giảm khai thác tài nguyên trong sản xuất vật liệu.

Lượng phát thải tập trung chủ yếu ở khu vực miền Bắc với hơn 12 triệu tấn, chiếm 66%; miền Trung gần 5 triệu tấn, chiếm 22,7% và miền Nam khoảng gần 2 triệu tấn, chiếm 11,3% tổng lượng thải.

Ông Nguyễn Công Bảo, Giám đốc Điều hành Công ty CP Xi măng FiCO Tây Ninh (Fico-YTL) cho biết, từ năm 2019, doanh nghiệp đã tái sử dụng tro bay và xỉ lò cao khi phát triển dòng xi măng phát thải thấp ECOCem.

Các phụ phẩm công nghiệp này được thu gom, xử lý và nghiền mịn thành phụ gia khoáng, sau đó thay thế một phần clinker trong sản xuất xi măng. Quy trình được kiểm soát nghiêm ngặt, đảm bảo chất lượng sản phẩm.

"Mỗi năm, Fico-YTL tái sử dụng hàng trăm nghìn tấn tro bay và xỉ lò cao. Riêng năm 2025, công ty đã đưa hơn 364.000 tấn tro bay, xỉ và phụ phẩm khác vào sản xuất xi măng. Đây là nguồn nguyên liệu thứ cấp ổn định, giúp giảm khai thác tài nguyên thiên nhiên", ông Bảo chia sẻ.

Ông Kiều Văn Mát, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Sông Đà Cao Cường (SCL) cũng cho hay, là một doanh nghiệp tiên phong ứng dụng khoa học công nghệ trong xử lý chất thải rắn công nghiệp, công ty đã có nhiều công trình khoa học tiêu biểu.

Trong đó có nghiên cứu thiết kế, chế tạo, vận hành và làm chủ công nghệ xử lý tro, xỉ của các nhà máy nhiệt điện than để tạo ra dòng sản phẩm tro bay chất lượng cao làm nguyên liệu, phụ gia cho ngành Xây dựng trong nước và xuất khẩu.

Sản phẩm tro bay này được công ty ứng dụng để tạo ra dòng sản phẩm vữa khô trộn sẵn SCL-Mortar và bê tông khí chưng áp AAC-Block, tấm ALC với công suất đạt 200.000m3/năm. SCL đang tiếp tục đầu tư xây dựng nhà máy mới với công suất 360.000m3/năm.

Giảm tác động đến môi trường

Theo TS Nguyễn Quang Hiệp, Viện trưởng Viện Vật liệu Xây dựng (Bộ Xây dựng), năm 2021, Viện đã phân tích tro, xỉ từ nhà máy nhiệt điện ở Việt Nam. Kết quả cho thấy, các loại tro, xỉ này đều có hàm lượng chất nguy hại thấp hơn nhiều so với ngưỡng quy định của QCVN 07:2009/BTNMT (ngoại trừ tro, xỉ của Nhà máy Nhiệt điện Nông Sơn tại TP Đà Nẵng có hoạt độ phóng xạ cao hơn mức quy định).

Các kết quả đánh giá kim loại nặng và chất nguy hại khác ra môi trường nước cũng cho thấy, hàm lượng chất nguy hại trong nước chiết từ tro, xỉ đáp ứng được ngưỡng quy định theo quy chuẩn về nước thải công nghiệp hiện hành.

"Vì tro, xỉ là các hạt bụi mịn, nên cần lưu ý quá trình lưu trữ, vận chuyển, thi công và sử dụng; không để lượng bụi phát tán ra quá mức, gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người và ô nhiễm môi trường", TS Hiệp nhấn mạnh.

Nói về hiệu quả khi sử dụng tro, xỉ trong quá trình sản xuất, ông Nguyễn Công Bảo chia sẻ, việc dùng loại chất thải này thay thế clinker giúp Fico-YTL giảm từ 30-70% phát thải CO2 so với xi măng portland truyền thống; đồng thời, tiết kiệm đáng kể chi phí nguyên liệu và năng lượng.

Cũng theo ông Kiều Văn Mát, các sản phẩm được tạo nên từ tro bay của SCL phù hợp với các tiêu chuẩn, quy chuẩn Việt Nam và quốc tế; đảm bảo chất lượng, bảo vệ môi trường và có hiệu quả kinh tế, được nhiều nhà thầu uy tín lựa chọn.

Theo các chuyên gia vật liệu, ngoài việc ứng dụng vào sản xuất vật liệu xây dựng, tro, xỉ còn có thể sử dụng cho san lấp mặt bằng công trình mà không cần phải gia công chế biến thêm.

Nhờ những chương trình hành động quan trọng của Chính phủ và Bộ Xây dựng trong thời gian qua, tỷ lệ tiêu thụ tro, xỉ đã tăng mạnh. Nếu như năm 2015, tỷ lệ này đạt khoảng 30-35%, thì từ năm 2023 đến nay, tỷ lệ tiêu thụ đã đạt từ 90-100%. Tro, xỉ từ "gánh nặng môi trường" đã trở thành nguồn tài nguyên phục vụ phát triển bền vững.

Vẫn cần cơ chế hỗ trợ

Đến nay, Bộ Xây dựng cùng các Bộ, ngành liên quan đã xây dựng và ban hành hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành khá đầy đủ hệ thống tiêu chuẩn, hướng dẫn kỹ thuật sử dụng tro xỉ nhiệt điện (gồm 26 tiêu chuẩn, 1 quy chuẩn, 8 chỉ dẫn kỹ thuật và 3 định mức kinh tế - kỹ thuật).

TS Nguyễn Quang Hiệp cho biết, các văn bản này đã bao quát từ việc sử dụng tro bay trong xi măng, bê tông, gạch không nung cho tới tro, xỉ trong san lấp, nền đường, giúp tạo hành lang pháp lý và kỹ thuật tương đối toàn diện.

Theo TS Hiệp, để tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng tro, xỉ trong sản xuất vật liệu xây dựng, cần có giải pháp đồng bộ từ phía cơ quan quản lý nhà nước, các địa phương và cộng đồng doanh nghiệp.

Về phía Nhà nước, cần tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý và kỹ thuật; thường xuyên cập nhật, bổ sung cho các hướng ứng dụng mới và tăng cường công tác kiểm soát chất lượng và bảo vệ môi trường.

Đối với các địa phương, tiếp tục thực hiện nghiêm Chỉ thị 08/CT-TTg ngày 26/3/2021 của Thủ tướng Chính phủ về đẩy mạnh xử lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao của các nhà máy nhiệt điện, hóa chất, phân bón làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng và trong công trình xây dựng.

Theo đó, không cấp phép mở rộng bãi thải tro, xỉ; khuyến khích doanh nghiệp xử lý, ưu tiên sử dụng tro, xỉ trong các dự án vốn ngân sách.

Còn với các cơ sở phát thải cần có hỗ trợ tài chính phù hợp cho các doanh nghiệp xử lý, tiêu thụ tro, xỉ. Cùng đó, cần đẩy mạnh việc liên kết chuỗi cung ứng từ nguồn phát thải tới doanh nghiệp xử lý, vận chuyển, sản xuất, sử dụng vật liệu xây dựng.

Theo PGS.TS Lương Đức Long, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Xi măng Việt Nam, những năm qua, Nhà nước đã giải quyết được rất nhiều vướng mắc đối với việc tái sử dụng tro, xỉ nhiệt điện.

Song, nếu so sánh với nhiều quốc gia phát triển, các đơn vị tái sử dụng tro, xỉ vẫn chưa được hưởng các ưu đãi của Nhà nước. Vì thế, nếu có cơ chế hỗ trợ, việc tái chế sẽ được đẩy mạnh hơn nữa, giải quyết sức ép môi trường từ chất thải, góp phần xanh hóa ngành Xây dựng.

Tiến Hào

Tuyết Hạnh

Nguồn Xây Dựng : https://baoxaydung.vn/khi-tro-xi-khong-con-la-ganh-nang-moi-truong-192251008161758392.htm