Việc hợp đồng bảo hiểm rõ ràng, dễ hiểu sẽ giảm thiểu tranh chấp giữa khách hàng và nhà bảo hiểm
Tại phiên họp của Thường vụ Quốc hội, góp ý về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Kinh doanh bảo hiểm, bà Nguyễn Thanh Hải, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Quốc hội nhận xét, hợp đồng bảo hiểm hiện còn dài, phức tạp, nhiều người tham gia bảo hiểm không đọc hoặc không thể hiểu hết nội dung trước khi ký. Điều này khiến họ dễ gặp thiệt thòi khi xảy ra tranh chấp, hoặc yêu cầu chi trả bảo hiểm.
Bà Hải kiến nghị, các quy định về bảo hiểm cần được rà soát kỹ lưỡng, bảo đảm quyền lợi của người tham gia bảo hiểm, tăng tính minh bạch và giảm rủi ro trong quá trình thực hiện hợp đồng. Ban soạn thảo Luật sửa đổi Luật Kinh doanh bảo hiểm cũng cần nghiên cứu rút gọn, sắp xếp lại các điều khoản trong Luật để thuận tiện hơn khi áp dụng.
Đây không phải là lần đầu hợp đồng bảo hiểm bị phản ánh là quá dài và phức tạp. Thực tế, có những khách hàng đã từ chối tham gia bảo hiểm sau khi được tư vấn chỉ vì không hiểu hết những nội dung tại hợp đồng. Trong lần sửa đổi Luật Kinh doanh bảo hiểm gần nhất (Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022), câu chuyện về độ dài của hợp đồng bảo hiểm cũng được đưa ra thảo luận. Nhiều ý kiến đề xuất cần tạo ra một hợp đồng bảo hiểm ngắn gọn, dễ hiểu hơn.
Anh Dương Nam (Tây Mỗ, Hà Nội), một khách hàng tham gia bảo hiểm nhận xét: “Hợp đồng bảo hiểm nhân thọ dài gần 100 trang giấy, dày hơn cả quyển sách giáo khoa bình thường. Không chỉ dài, mà các điều khoản, bảng tính minh họa trong hợp đồng cũng khó hiểu”.
Để tạo thuận lợi cho khách hàng tiếp cận bảo hiểm/hợp đồng bảo hiểm, đến nay, một số công ty bảo hiểm nhân thọ đã xây dựng phiên bản hợp đồng bảo hiểm rút gọn. Chẳng hạn, tài liệu tóm tắt các nội dung cơ bản của quy tắc và điều khoản, một số lưu ý quan trọng của sản phẩm bảo hiểm liên kết đơn vị An Phát Đầu Tư Thịnh Vượng của Công ty Bảo hiểm Nhân thọ Dai-ichi Life Việt Nam dày 38 trang, hay bản tóm tắt quy tắc, điều khoản và một số lưu ý quan trọng khi tham gia sản phẩm bảo hiểm liên kết chung - Ưu tiên tiết kiệm của Bảo Việt Nhân thọ dày 40 trang - ngắn hơn rất nhiều so với bản hợp đồng đầy đủ.
Theo lý giải của luật sư Nguyễn Thị Ngọc Diệp, Giám đốc Công ty Luật Chí Minh & cộng sự, việc hợp đồng bảo hiểm nhân thọ dài là điều khó tránh để ràng buộc trách nhiệm song phương: phía doanh nghiệp bảo hiểm cam kết chi trả quyền lợi khi rủi ro xảy ra; còn người mua có nghĩa vụ kê khai trung thực, đóng phí và tuân thủ điều kiện. Hợp đồng bắt buộc phải bao gồm các nội dung như phạm vi và loại trừ bảo hiểm, cơ chế chi trả quyền lợi, điều khoản khiếu nại, chấm dứt, gia hạn, giải quyết tranh chấp và tuân thủ pháp luật.
“Đây là yêu cầu pháp lý theo chuẩn mực quốc tế, không phải sự “rườm rà” có thể tùy ý cắt bỏ”, bà Diệp nói.
Theo luật sư Diệp, tại một số thị trường trong khu vực như Thái Lan, Malaysia, Singapore, doanh nghiệp bảo hiểm thường cung cấp cho khách hàng bộ hợp đồng đầy đủ (có độ dài khoảng 50 - 70 trang), kèm theo bản tóm tắt quyền lợi ngắn gọn, dễ hiểu. Đơn cử, hợp đồng bảo hiểm nhân thọ tại Singapore có thể dài 40 - 60 trang nhưng luôn có 2 - 3 trang tóm tắt các điều khoản chính, giúp người tham gia bảo hiểm nắm được những nội dung cốt lõi.
“Thay vì rút ngắn hợp đồng, doanh nghiệp bảo hiểm đang hoạt động tại Việt Nam nên tập trung mộc mạc hóa ngôn ngữ pháp lý. Cụ thể là chuẩn hóa cách viết hợp đồng theo hướng dễ đọc, dễ hiểu; đồng thời, xây dựng chuẩn trình bày rõ ràng, thân thiện. Đây là giải pháp cân bằng giữa bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và bảo đảm hiệu lực pháp lý của hợp đồng”, bà Diệp nêu quan điểm.
Đồng quan điểm với việc cần làm cho hợp đồng bảo hiểm dễ hiểu với mọi đối tượng khách hàng, ông TS. Lê Hồng Phúc - Công ty Luật Rajah&Tann LCT lưu ý, theo quy định pháp luật hiện hành, chỉ Bộ Tài chính được phê duyệt hợp đồng bảo hiểm mẫu nhằm bảo vệ quyền lợi cho khách hàng là bên yếu thế. Bộ Tư pháp không tham gia trực tiếp vào quá trình này. Theo đó, ông Phúc kiến nghị về việc cần bổ sung “bộ lọc” hợp đồng bảo hiểm thông qua cơ chế tham vấn liên ngành.
Kim Lan