Khoa học Việt Nam phá kén và sứ mệnh dẫn dắt nền kinh tế số

2 giờ trướcBài gốc

Cuộc cách mạng từ thượng tầng thể chế và bộ máy

Nhìn lại chặng đường 2025, dấu ấn đậm nét nhất chính là sự thay đổi căn bản về tư duy quản lý. Việc hợp nhất Bộ Thông tin và Truyền thông vào Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) kể từ đầu năm 2025 không chỉ là một cuộc sắp xếp cơ học về nhân sự, mà là sự hợp nhất chiến lược giữa "trí tuệ nghiên cứu" và "hạ tầng số". Mô hình này đã tạo nên một dòng chảy xuyên suốt, giúp các kết quả nghiên cứu không còn bị "nghẽn" ở khâu thử nghiệm mà được chuyển đổi thẳng thành các giải pháp số thực tiễn.

Ngành KH&CN đã phá kén trong năm 2025 tạo đà bứt phá phát triển vượt bậc, đóng góp lớn vào sự phát triển chung của đất nước - Ảnh minh họa

Về mặt hành lang pháp lý, năm 2025 được coi là "năm bản lề" của thể chế. Việc Quốc hội thông qua và đưa vào thực thi Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (sửa đổi) đã giải quyết triệt để rào cản lớn nhất: thủ tục tài chính.

Cơ chế khoán chi đến sản phẩm cuối cùng và việc chính thức luật hóa quyền "chấp nhận rủi ro" trong nghiên cứu đã cởi bỏ chiếc áo giáp nặng nề của những thủ tục quyết toán rườm rà. Kết quả là, số lượng các nhiệm vụ KH&CN cấp quốc gia được nghiệm thu và đưa vào ứng dụng thực tế trong năm 2025 đã đạt tỷ lệ 75%, một bước nhảy vọt so với mức trung bình 40% của những năm trước đó.

Những thành tựu đột phá và con số biết nói

Sự "phá kén" của khoa học Việt Nam năm 2025 không chỉ nằm ở những văn bản chính sách mà hiện hữu sống động qua những con số tăng trưởng ấn tượng. Trong lĩnh vực Sở hữu trí tuệ, Cục Sở hữu trí tuệ đã ghi nhận một năm kỷ lục với hơn 40.000 văn bằng bảo hộ được cấp, tăng trưởng tới 58,3% so với cùng kỳ năm trước. Điều này minh chứng cho sự thức tỉnh mạnh mẽ của các doanh nghiệp trong việc bảo vệ và khai thác tài sản trí tuệ như một lợi thế cạnh tranh cốt lõi.

Đặc biệt, Việt Nam đã khẳng định vị thế "con rồng công nghệ mới" tại Đông Nam Á khi lần đầu tiên lọt vào nhóm 35 quốc gia dẫn đầu thế giới về chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII). Trong đó, nhóm chỉ số về xuất khẩu dịch vụ công nghệ thông tin và truyền thông đạt mức tăng trưởng kỷ lục 25%, đóng góp đáng kể vào kim ngạch xuất khẩu chung của cả nước.

Tại các phòng thí nghiệm và nhà máy, sự bứt phá về công nghệ cao đã mang lại những kết quả hữu hình. Việc thương mại hóa thành công hệ thiết bị 5G Open RAN do các kỹ sư trong nước tự chủ hoàn toàn từ phần cứng đến phần mềm đã giúp tiết kiệm hàng tỉ USD chi phí nhập khẩu hạ tầng.

Đồng thời, việc Luật Trí tuệ nhân tạo (AI) được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 10 đã tạo tiền đề cho sự bùng nổ của các mô hình ngôn ngữ lớn tiếng Việt, giúp hiệu suất lao động trong ngành dịch vụ và hành chính công tăng thêm 15% thông qua các trợ lý ảo thông minh.

Khoa học vị dân sinh và khát vọng vươn tầm

Không dừng lại ở những con số kinh tế khô khan, khoa học năm 2025 còn ghi dấu ấn bởi tính nhân văn sâu sắc. Công nghệ giám định ADN thế hệ mới (NGS-SNP) đã tạo ra một cuộc cách mạng trong việc xác định danh tính liệt sĩ, với độ chính xác và tốc độ xử lý tăng gấp 5 lần so với các phương pháp cũ.

Trong nông nghiệp, các công trình nghiên cứu về giống lúa thích ứng với biến đổi khí hậu đã được phủ sóng trên hơn 500.000 hecta tại Đồng bằng sông Cửu Long, giúp đảm bảo an ninh lương thực và duy trì vị thế xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới trong bối cảnh thiên tai khắc nghiệt.

Hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo cũng chứng kiến một sự chuyển dịch về chất. Tại Techfest 2025, tổng giá trị các thương vụ đầu tư vào startup công nghệ sâu (DeepTech) và công nghệ xanh (Greentech) đã vượt ngưỡng 1,5 tỉ USD. Việt Nam không còn là "mảnh đất gia công" mà đang dần trở thành một "trung tâm thiết kế và sáng tạo" của khu vực.

Hướng tới tương lai

Khép lại năm 2025, ngành KH&CN đã hoàn thành sứ mệnh "phá kén" để định hình một diện mạo hoàn toàn mới: năng động, thực tiễn và đầy khát vọng. Với nền tảng thể chế đã được khơi thông và lực lượng nhân sự trẻ giàu nhiệt huyết, khoa học Việt Nam đang vững vàng tiến vào giai đoạn mới. Mục tiêu không chỉ là bắt kịp thế giới, mà là kiến tạo nên những giá trị độc bản "Made in Viet Nam" để đóng góp vào sự thịnh vượng chung của nhân loại.

Năm 2025 sẽ mãi được ghi nhớ như một năm mà trí tuệ Việt chính thức trở thành "động cơ vĩnh cửu" đưa con tàu đất nước tiến nhanh, tiến mạnh và bền vững vào tương lai.

Nam Phong

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/khoa-hoc-viet-nam-pha-ken-va-su-menh-dan-dat-nen-kinh-te-so-242704.html