Khói thuốc lá hủy hoại sự sống

5 giờ trướcBài gốc

Lớp độc bám trong phổi và những kim loại chết người

Trong quá trình cháy, điếu thuốc tạo ra hai luồng khói: Dòng khói chính mà người hút hít vào và dòng khói phụ bay ra từ đầu điếu thuốc. Điều đáng nói là dòng khói phụ chứa nhiều độc chất hơn, bởi nó được hình thành ở nhiệt độ thấp, trong điều kiện cháy không hoàn toàn. Người hút hít vào phần chính, nhưng người xung quanh - dù không hút nhưng lại phải hít toàn bộ phần phụ, mang trong đó hỗn hợp độc chất với nồng độ cao gấp nhiều lần.

Trong khói thuốc lá có 250 chất độc hại. (Ảnh minh họa).

Nicotine, thành phần đặc trưng của thuốc lá là chất gây nghiện mạnh. Khi đi vào phổi, nicotine nhanh chóng được hấp thu vào máu, chỉ sau vài giây đã tới não, kích thích tiết dopamine - chất tạo cảm giác khoái cảm và tỉnh táo tạm thời. Chính tác dụng này khiến người hút khó dứt bỏ, vì mỗi khi lượng nicotine giảm, họ sẽ cảm thấy bồn chồn, khó chịu, buộc phải hút thêm điếu khác. Về lâu dài, nicotine làm tăng nhịp tim, co thắt mạch máu, gây rối loạn huyết áp và giảm lưu lượng máu đến tim, não. Phụ nữ mang thai hút thuốc hoặc hít phải khói thuốc dễ sinh con nhẹ cân, thai chậm phát triển do thiếu oxy.

Trong khi đó, carbon monoxide (CO) - loại khí không màu, không mùi lại là “kẻ cướp oxy” trong máu. CO có khả năng gắn với hemoglobin mạnh hơn oxy hàng trăm lần, khiến cơ thể bị thiếu oxy ở cấp độ tế bào mà người hút không nhận ra. Hệ quả là tim phải hoạt động nhiều hơn, não thiếu dưỡng khí, gây mệt mỏi, giảm tập trung và tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ. Đối với thai nhi, carbon monoxide là tác nhân nguy hiểm hàng đầu gây tổn thương não và chậm phát triển thể chất.

Mỗi hơi khói thuốc đi vào phổi đều mang theo vô số hạt nhỏ li ti của hắc ín. Hắc ín là hỗn hợp của hàng trăm hóa chất, trong đó có polonium-210 - một chất phóng xạ tự nhiên. Các hạt này bám chặt lên niêm mạc phổi, tạo thành lớp màng đen dày theo thời gian, khiến hệ thống lông chuyển - cơ chế tự làm sạch của phổi bị tê liệt. Khi đó, phổi không thể lọc bỏ bụi và vi khuẩn, dẫn đến viêm phế quản, khí phế thũng, suy giảm chức năng hô hấp và nguy cơ ung thư phổi cao gấp nhiều lần so với người không hút.

Ngoài ra, khói thuốc còn chứa nhiều kim loại nặng như cadmium, chì, arsenic, nickel, chromium. Đây là những chất cực độc, có khả năng tích tụ lâu dài trong cơ thể. Cadmium gây tổn thương thận, loãng xương và ung thư phổi; arsenic là chất độc gây ung thư da, bàng quang; còn chì ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ thần kinh, làm giảm trí nhớ, đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ nhỏ. Những kim loại này không chỉ tồn tại trong khói mà còn bám vào đồ vật, quần áo, rèm cửa, âm thầm đầu độc môi trường sống xung quanh.

Thêm vào đó, các hợp chất như ammonia, formaldehyde, acrolein, hydrogen cyanide trong khói thuốc đều là những chất gây kích ứng mạnh, làm tổn thương niêm mạc mũi, họng và phổi. Chúng không chỉ gây ho, rát, khó thở, mà còn phá hủy cấu trúc tế bào, làm suy giảm khả năng miễn dịch và tăng nguy cơ mắc các bệnh hô hấp mạn tính. Nhiều nghiên cứu cho thấy, người hút thuốc lâu năm thường mắc đồng thời nhiều bệnh: Viêm phế quản mạn tính, tắc nghẽn phổi, xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim và ung thư phổi - căn bệnh có tỷ lệ tử vong cao nhất trong các loại ung thư.

Nỗi khổ của người hít khói thuốc thụ động

Điều đáng buồn là tác hại của khói thuốc không dừng lại ở người hút. Người thân, đồng nghiệp, bạn bè sống chung quanh họ cũng phải hít vào cùng lượng độc chất ấy, dù họ không chủ động. Tổ chức Y tế Thế giới khẳng định: Không có ngưỡng an toàn nào đối với khói thuốc thụ động.

Trẻ em sống trong môi trường có người hút thuốc lá thường xuyên có nguy cơ mắc viêm phổi, viêm phế quản, hen suyễn cao hơn bình thường. Trẻ sơ sinh có thể gặp hội chứng đột tử, trong khi phụ nữ mang thai hít phải khói thuốc dễ sinh non hoặc sảy thai. Người lớn tiếp xúc lâu dài với khói thuốc thụ động cũng tăng nguy cơ bệnh tim và ung thư phổi, tương đương với việc họ hút thuốc chủ động.

Đáng lo hơn, ngay cả sau khi điếu thuốc tắt, các chất độc hại vẫn tiếp tục tồn tại. Chúng bám trên quần áo, tường, rèm cửa, ghế sofa - được gọi là “khói thuốc tay ba”. Những cặn này có thể tái bay hơi hoặc kết hợp với các chất khác trong không khí, tạo ra hợp chất độc mới. Trẻ nhỏ bò, chơi đùa trên sàn nhà, hoặc cho tay vào miệng rất dễ hấp thu các chất này qua da hoặc đường tiêu hóa. Bởi vậy, nhiều quốc gia đã ban hành quy định cấm hút thuốc trong xe hơi, nhà ở hoặc nơi có trẻ em, coi đó là biện pháp bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Khói thuốc lá là một hỗn hợp độc hóa học phức tạp, gây tổn thương đến mọi cơ quan trong cơ thể. Nó làm tăng nguy cơ bệnh tim, đột quỵ, ung thư phổi, gây lão hóa sớm và rối loạn sinh sản. Theo thống kê, người hút thuốc có tuổi thọ trung bình giảm khoảng 10 năm so với người không hút. Nhưng điều đáng mừng là cơ thể có thể hồi phục phần nào nếu người hút quyết tâm từ bỏ thuốc. Chỉ sau 20 phút bỏ thuốc, nhịp tim và huyết áp bắt đầu trở lại bình thường; sau vài ngày, lượng carbon monoxide trong máu giảm đáng kể; sau vài tháng, phổi dần phục hồi chức năng và nguy cơ mắc bệnh tim giảm rõ rệt.

Từ bỏ thuốc lá không chỉ là hành động vì bản thân, mà còn là trách nhiệm với cộng đồng. Bởi mỗi làn khói thuốc không chỉ gây hại cho người hút mà còn làm ô nhiễm không khí, đe dọa sức khỏe của cả những người xung quanh. Khói thuốc lá thực sự là “hỗn hợp tử thần”, chỉ khi con người đủ nhận thức để nói không với thuốc lá, sự sống mới có thể được bảo vệ trọn vẹn.

Huệ Nguyễn

Nguồn Bắc Ninh : https://baobacninhtv.vn/khoi-thuoc-la-huy-hoai-su-song-postid431215.bbg