Không vội 'đóng khung' đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt

20 giờ trướcBài gốc

Chiều nay 13-6, dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 sẽ được Quốc hội thảo luận lần thứ hai tại hội trường. Ngay trước phiên thảo luận, Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp (Ủy ban) đã gửi đến đại biểu Quốc hội (ĐB) báo cáo giải trình, tiếp thu ý kiến của nhân dân, các ngành, các cấp và của các vị đại biểu Quốc hội về dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

Về tổ chức đơn vị hành chính (điều 110 của Hiến pháp năm 2013), Ủy ban cho biết tuyệt đại đa số ý kiến (99,83%) tán thành với nội dung sửa đổi, bổ sung điều 110 của Hiến pháp năm 2013 để thực hiện chủ trương về tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Báo cáo tiếp thu, giải trình cũng nêu rõ, có ý kiến cho rằng, cần đa dạng hóa các loại hình đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; có thể cân nhắc giữ lại các thành phố, thị xã hiện nay và xác định đây cũng là đơn vị hành chính cơ sở mà không nhất thiết phân chia thành các phường trực thuộc để bảo đảm yêu cầu quản lý, phát triển đô thị và bố trí nguồn lực hợp lý.

Có ý kiến đề nghị cân nhắc giữ lại các thành phố, thị xã hiện nay và xác định đây cũng là đơn vị hành chính cơ sở mà không nhất thiết phân chia thành các phường trực thuộc. Tuy nhiên, việc tổ chức đồng loạt đơn vị hành chính đô thị là các phường sẽ góp phần thống nhất mô hình quản lý, tạo thuận lợi trong công tác quy hoạch, tăng khả năng liên kết vùng. Đồng thời, tổ chức theo mô hình này cũng sẽ bảo đảm quyền làm chủ của người dân tốt hơn.

Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp

Ủy ban giải trình, quy định khái quát như dự thảo (các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được tổ chức thành 2 cấp, gồm tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương do luật định) sẽ bảo đảm tính ổn định lâu dài của quy định này, tạo cơ sở cho việc sau này, trong quá trình phát triển, nếu có yêu cầu hình thành các loại đơn vị hành chính mới thì sẽ không phải sửa đổi, bổ sung quá thường xuyên các quy định của Hiến pháp.

Trong lịch sử cả 4 lần sửa đổi, bổ sung toàn diện Hiến pháp trước đây cho thấy, lần nào điều quy định về tổ chức đơn vị hành chính cũng đều được sửa đổi, bổ sung do có các yêu cầu phát triển mới và bởi quy định trong các bản Hiến pháp đều xác định quá chi tiết tên từng loại đơn vị hành chính.

Theo Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp, tổ chức đồng loạt đơn vị hành chính đô thị là các phường sẽ góp phần thống nhất mô hình quản lý. Ảnh minh họa

Theo Ủy ban, trong giai đoạn hiện nay, việc xác định xã là đơn vị hành chính ở nông thôn, phường là đơn vị hành chính ở đô thị; đặc khu là đơn vị hành chính ở một số hải đảo có vị trí quan trọng được thành lập phù hợp với quy mô dân số, diện tích tự nhiên, điều kiện địa lý, dân cư, yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh như đang được thể hiện tại dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) là đã bám sát theo các nghị quyết, kết luận, chỉ thị của Đảng trong thời gian vừa qua.

Chính quyền địa phương 2 cấp được tổ chức gắn với các đơn vị hành chính theo mô hình này sẽ bảo đảm tốt yêu cầu về tinh gọn bộ máy, giảm tầng nấc trung gian, nâng cao hiệu quả quản lý, tiết kiệm chi phí, ngân sách nhà nước, đưa chính quyền đến gần dân, sát dân, kịp thời đáp ứng và giải quyết trực tiếp các vấn đề dân sinh, các vấn đề của quản lý đô thị, nông thôn, hải đảo theo hướng thực chất, hiệu quả, rõ trách nhiệm.

Đây cũng là một bước sắp xếp lại các đơn vị hành chính để bảo đảm đúng tính chất, phân tách rành mạch giữa đô thị và nông thôn, tạo cơ sở cho việc áp dụng các cơ chế, chính sách phù hợp với từng loại hình và yêu cầu quản lý, phát triển bền vững đô thị.

Việc tổ chức đồng loạt đơn vị hành chính đô thị là các phường sẽ góp phần thống nhất mô hình quản lý, thuận lợi trong công tác quy hoạch, tăng khả năng liên kết vùng. Đồng thời, tổ chức theo mô hình này cũng sẽ bảo đảm quyền làm chủ của người dân tốt hơn; bảo đảm tiếng nói, quyền lợi của cư dân ở các đô thị nhỏ cũng được quan tâm và không bị lấn áp bởi các đô thị lớn trong cùng một đơn vị hành chính cấp tỉnh.

Một góc phố cổ Hội An

Có ý kiến đề nghị làm rõ địa vị pháp lý của đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, đề nghị bổ sung tiêu chí xác định đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt để làm cơ sở cho Quốc hội xem xét, quyết định. Báo cáo của Ủy ban nêu, việc thành lập đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt bắt đầu được ghi nhận từ Hiến pháp năm 1992 tại khoản 8, điều 84 về nhiệm vụ, quyền hạn của Quốc hội. Khi đó, Hiến pháp cũng không xác định đây có phải là một loại đơn vị hành chính hay không và tương đương với cấp hành chính nào.

Kế thừa quy định của Hiến pháp năm 1992, Hiến pháp năm 2013 tiếp tục quy định về đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt theo hướng giao Quốc hội quyền quyết định việc thành lập và các vấn đề liên quan đến đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, đồng thời đã đưa loại hình đơn vị này vào cùng quy định tại điều 110 bên cạnh các loại đơn vị hành chính đang có.

Tuy cũng đã có lúc Chính phủ đề nghị Quốc hội xem xét, ban hành luật về đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt cũng như thành lập một số đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt nhưng đến nay vẫn chưa có đơn vị nào thuộc loại này được hình thành trên thực tế. Điều này chứng tỏ tính chất hết sức đặc biệt trong việc xác định mô hình tổ chức đơn vị lãnh thổ cũng như tổ chức chính quyền và cách thức vận hành của các đơn vị loại này.

Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt này có thể khác với đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt khác về quy mô, tính chất, cấp quản lý, chế độ, chính sách được áp dụng để phù hợp với các đặc điểm, mục tiêu và các ưu tiên, định hướng phát triển của từng nơi... Do đó, Hiến pháp không nên quy định nội dung này theo hướng “đóng khung” vào những tiêu chí, tiêu chuẩn cụ thể khi chưa có đủ cơ sở khoa học và thực tiễn.

Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp

Vì vậy, khi đề xuất sửa đổi, bổ sung điều 110 của Hiến pháp lần này, Ủy ban đề nghị tiếp tục giữ quy định của Hiến pháp năm 2013, chỉ kết cấu thành 1 khoản riêng để thể hiện tính chất đặc biệt, không giống các đơn vị hành chính thông thường của đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt. Bởi đây có thể không phải là một loại đơn vị lãnh thổ có tính đồng nhất. Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt này có thể khác với đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt khác về quy mô, tính chất, cấp quản lý, chế độ, chính sách được áp dụng để phù hợp với các đặc điểm, mục tiêu và các ưu tiên, định hướng phát triển của từng nơi.

Do đó, Hiến pháp không nên quy định nội dung này theo hướng “đóng khung” vào những tiêu chí, tiêu chuẩn cụ thể khi chưa có đủ cơ sở khoa học và thực tiễn. Trên cơ sở tham khảo có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế, Chính phủ sẽ trình Quốc hội xem xét cụ thể về các nội dung này khi quyết định thành lập từng đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt.

Trên tinh thần đó, Ủy ban đề nghị bổ sung 1 khoản (khoản 3) vào điều 111 Hiến pháp với nội dung: “Chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội quy định khi thành lập đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt đó”.

Để đảm bảo tính đồng bộ, dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) đã bổ sung nội dung làm rõ hơn quy định của Hiến pháp theo hướng đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt là “địa bàn có vị trí chiến lược, được tổ chức theo mô hình đặc thù, được áp dụng các cơ chế, chính sách ưu đãi vượt trội” nhằm thu hút đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, của vùng và của cả nước.

ANH PHƯƠNG

Nguồn SGGP : https://sggp.org.vn/khong-voi-dong-khung-don-vi-hanh-chinh-kinh-te-dac-biet-post799265.html