Kiểm soát khí thải giao thông để giảm ô nhiễm không khí đô thị

2 giờ trướcBài gốc

Giao thông là nguồn phát thải lớn

Cùng với xây dựng, công nghiệp - làng nghề và hoạt động dân sinh, giao thông nằm trong bốn nhóm nguyên nhân gây ô nhiễm không khí lớn nhất tại đô thị.

Giao thông là một trong những nguồn phát thải lớn gây ô nhiễm môi trường không khí. Nguồn: TL

Theo Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), khí thải từ phương tiện giao thông chiếm khoảng 15% lượng bụi PM, bụi đường từ hoạt động xe cộ chiếm 23%. Trong các đợt ô nhiễm nghiêm trọng vào mùa đông, tổng phát thải từ giao thông có thể chiếm tới 38% - mức lớn nhất trong các nguồn ô nhiễm.

Một nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới cũng chỉ ra rằng, giao thông đóng góp khoảng 12% bụi PM2.5 trực tiếp, trong khi các hạt ô nhiễm thứ cấp hình thành từ khí NOx và các tiền chất do giao thông thải ra chiếm thêm khoảng 18%. Riêng bụi đường từ giao thông, xây dựng và hoạt động sản xuất như xi măng chiếm khoảng 17%.

Các số liệu này cho thấy, giao thông không chỉ là nguồn phát thải lớn, mà còn là nguồn khó kiểm soát, nhất là khi điều kiện khí tượng mùa đông tại miền Bắc khiến chất ô nhiễm tích tụ gần mặt đất, giảm khả năng khuếch tán.

Vì vậy, nếu không xử lý tận gốc nguồn phát thải này, các nỗ lực cải thiện chất lượng không khí sẽ khó đạt hiệu quả bền vững.

Thiết lập lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải mới

Để giảm phát thải từ phương tiện giao thông, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang xây dựng hàng loạt quy chuẩn và lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải mới đối với xe máy, mô tô và ô tô đang lưu hành.

Với xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch, dự thảo mới nhất đưa ra lộ trình cấm lưu thông theo từng khu vực. Từ 1/7/2026, khu vực Vành đai 1 Hà Nội sẽ không còn xe máy chạy xăng. Từ 1/1/2028, phạm vi hạn chế mở rộng ra Vành đai 1 và 2, đồng thời hạn chế xe ô tô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Sau năm 2030, chính sách tiếp tục mở rộng đến khu vực Vành đai 3.

Ô nhiễm không khí thường xuyên xảy ra vào mùa đông tại Hà Nội và nhiều tỉnh phía Bắc. Ảnh: TL

Song song với việc siết tiêu chuẩn, cơ quan quản lý định hướng xây dựng hệ thống kiểm định khí thải phương tiện giao thông, kết nối dữ liệu phục vụ kiểm kê phát thải và quản lý tổng thể theo thời gian thực.

Đối với ô tô, Quyết định về lộ trình áp dụng quy chuẩn khí thải đã được ban hành, chia theo năm sản xuất và mức tiêu chuẩn từ Mức 1 đến Mức 5. Xe sản xuất trước năm 1999 áp dụng Mức 1 từ ngày 28/11/2025. Xe sản xuất giai đoạn 1999 - 2016 áp dụng Mức 2, còn xe sản xuất từ 2017–2021 áp dụng Mức 3 và riêng Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh áp dụng Mức 4 từ 1/1/2027.

Xe sản xuất từ năm 2022 phải đáp ứng Mức 4 ngay khi quy định có hiệu lực và chuyển lên Mức 5 từ năm 2032; riêng hai đô thị lớn áp dụng Mức 5 từ 1/1/2028. Đặc biệt, từ 1/1/2029, toàn bộ xe ô tô lưu thông tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh buộc phải đạt tiêu chuẩn khí thải từ Mức 2 trở lên.

Thúc đẩy giao thông xanh

Bên cạnh việc kiểm soát khí thải xe máy, xe mô tô, xe ô tô đang lưu hành, các chuyên gia của dự án “Lồng ghép chống chịu biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường để phát triển các đô thị xanh” do Cục Môi trường, Bộ Nông nghiệp Môi trường chủ trì, đề xuất nghiên cứu giới hạn số lượng xe máy đăng ký mới và tiến tới ngừng cấp đăng ký xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh theo lộ trình phù hợp.

Đây là biện pháp tác động lớn đến người dân, do đó các chính sách hỗ trợ phải đi kèm, như ưu đãi chuyển đổi xe máy cũ sang phương tiện sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh, thân thiện môi trường; miễn giảm phí cho học sinh, sinh viên sử dụng giao thông công cộng, hay phát triển các dịch vụ xe đạp công cộng.

Ở góc độ hạ tầng, các chuyên gia nhấn mạnh yêu cầu hoàn thiện và nâng cấp hệ thống giao thông công cộng, đặc biệt là xe buýt năng lượng sạch và mạng lưới metro. Việc xây dựng hệ thống trạm sạc điện, tủ đổi pin cho xe điện cũng là điều kiện tiên quyết để thúc đẩy thói quen sử dụng phương tiện sạch trong đời sống đô thị.

Trong vận tải hành khách, việc chuyển đổi các tuyến xe buýt liên tỉnh và các tuyến cố định sang sử dụng năng lượng sạch, thân thiện môi trường cũng cần được triển khai theo lộ trình để giảm phát thải quy mô lớn.

Quốc hội yêu cầu cấp bách kiểm soát ô nhiễm, cải thiện chất lượng không khí tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh

Sáng 10/12, Quốc hội đã biểu quyết thông qua dự thảo Nghị quyết về kết quả giám sát chuyên đề Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành với tỷ lệ tán thành 93,45%.

Tại Nghị quyết, Quốc hội yêu cầu Chính phủ, Thủ tướng chỉ đạo các bộ, ngành liên quan ban hành và triển khai hiệu quả Kế hoạch hành động quốc gia về khắc phục ô nhiễm và quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn 2025 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Đồng thời, thực hiện ngay các biện pháp cấp bách kiểm soát, ngăn chặn và khắc phục, cải thiện tình trạng ô nhiễm không khí tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh.

Hà Lan

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/kiem-soat-khi-thai-giao-thong-de-giam-o-nhiem-khong-khi-do-thi-10399893.html