Kiểm soát tồn dư, bảo đảm an toàn thực phẩm cho sầu riêng xuất khẩu

7 giờ trướcBài gốc

Mục tiêu xuất khẩu sầu riêng Việt Nam ổn định và bền vững. (Ảnh: HNV)

Các biện pháp kiểm soát chất lượng từ vườn, việc xây dựng dữ liệu mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói... đang là những yêu cầu cấp thiết bảo đảm an toàn thực phẩm cho sầu riêng xuất khẩu.

Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) mới đây đã phê duyệt thêm 829 mã số vùng trồng và 131 mã số cơ sở đóng gói sầu riêng của Việt Nam. Với đợt phê duyệt này, tổng số mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói sầu riêng được cấp phép xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc đã tăng lên lần lượt 1.396 và 188.

Đây là bước tiến quan trọng trong nỗ lực mở rộng quy mô xuất khẩu chính ngạch mặt hàng sầu riêng, một trong những nông sản chủ lực của Việt Nam sang thị trường tiêu thụ lớn nhất thế giới; từ năm 2022, Việt Nam và Trung Quốc đã ký kết Nghị định thư về xuất khẩu sầu riêng. Theo đó, định kỳ 3 tháng/lần, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) tập hợp hồ sơ đề xuất từ các địa phương để gửi GACC xem xét. Tuy nhiên, kể từ tháng 9/2023, Trung Quốc chưa phê duyệt thêm mã số mới nào, khiến lần cập nhật này càng có ý nghĩa đặc biệt.

Sầu riêng Việt Nam đã và đang không ngừng hoàn thiện để củng cố, giữ vững thị trường. (Ảnh: HNV)

Bộ Nông nghiệp và Môi trường quyết thúc đẩy ngành hàng này phát triển hiệu quả, bài bản và bền vững

Ông Huỳnh Tấn Đạt, Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, cho biết, thời gian qua, Việt Nam đã chủ động hoàn thiện các tiêu chuẩn kỹ thuật theo yêu cầu của phía Trung Quốc, đặc biệt là kiểm soát tồn dư cadimi, chất cấm vàng O và truy xuất nguồn gốc vùng trồng. Việc mở rộng danh sách mã số sẽ giúp gia tăng sản lượng xuất khẩu trong vụ mùa 2025, đồng thời giảm áp lực lên các vùng trồng, cơ sở đã được cấp phép trước đó, và điều phối tốt hơn luồng hàng qua các cửa khẩu, hạn chế ùn ứ.

Tuy nhiên, Cục trưởng Huỳnh Tấn Đạt nhấn mạnh rằng, để tận dụng được cơ hội này, các địa phương, doanh nghiệp và người dân phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định kỹ thuật của thị trường nhập khẩu.

"Người trồng cần thực hiện đúng quy trình canh tác an toàn, tuyệt đối không sử dụng hóa chất cấm, ghi chép đầy đủ nhật ký sản xuất và nâng cao ý thức trong việc bảo vệ mã số vùng trồng. Chỉ có như vậy mới duy trì được kênh xuất khẩu chính ngạch và phát triển bền vững thương hiệu sầu riêng Việt Nam", ông nói.

Người trồng cần thực hiện đúng quy trình canh tác an toàn, tuyệt đối không sử dụng hóa chất cấm, ghi chép đầy đủ nhật ký sản xuất và nâng cao ý thức trong việc bảo vệ mã số vùng trồng. Chỉ có như vậy mới duy trì được kênh xuất khẩu chính ngạch và phát triển bền vững thương hiệu sầu riêng Việt Nam.

Ông Huỳnh Tấn Đạt, Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Bộ Nông nghiệp và Môi trường

Bên cạnh việc mở rộng mã số vùng trồng và mã số cơ sở đóng gói, ngành sầu riêng đang đối mặt với các yêu cầu kỹ thuật khắt khe hơn từ phía Trung Quốc.

Theo thống kê, 4 tháng đầu năm 2025, Việt Nam mới chỉ xuất khẩu được 35.000 tấn sầu riêng, đạt khoảng 20% kế hoạch và giảm hơn 44.000 tấn so với cùng kỳ năm 2024, tương đương mức giảm khoảng 370 triệu USD kim ngạch. Nguyên nhân chủ yếu là do Trung Quốc siết chặt kiểm soát an toàn thực phẩm, yêu cầu 100% lô hàng sầu riêng từ Việt Nam phải có giấy kiểm nghiệm không tồn dư cadimi và vàng O - hai chất có thể gây ung thư; xuất khẩu sụt giảm kéo theo giá sầu riêng trong nước giảm mạnh, hiện chỉ còn 40.000-50.000 đồng/kg tại vườn, trong khi cùng kỳ năm ngoái dao động từ 70.000-80.000 đồng/kg.

Vườn sầu riêng ở Cần Thơ. (Ảnh: HNV)

Trước tình hình này, thời gian qua, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ. Theo đề nghị của Cục, hiện đã có 12 phòng kiểm nghiệm Carbendazim và 8 phòng kiểm nghiệm Ethofumesate được phía Trung Quốc công nhận để phục vụ việc kiểm tra, kiểm soát các kim loại nặng, chất vàng O và cadimi phục vụ xuất khẩu. Cục cũng đang đề nghị phía Trung Quốc phê duyệt thêm 16 phòng thử nghiệm, đồng thời siết chặt giám sát các phòng được cấp phép.

Bên cạnh đó, Cục bố trí cán bộ tại cửa khẩu để hỗ trợ doanh nghiệp trong hoạt động kiểm dịch, rút ngắn thời gian thông quan; đẩy mạnh tuyên truyền, tập huấn nông dân về quy trình canh tác và sử dụng phân bón, vật tư nông nghiệp đúng cách.

Đặc biệt, theo chỉ đạo của Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy, Cục đã xây dựng quy trình canh tác chuẩn, ban hành tiêu chuẩn kiểm soát an toàn thực phẩm và kiểm dịch thực vật trong suốt chuỗi sản xuất, từ trồng trọt đến đóng gói. Đồng thời, xây dựng cơ sở dữ liệu quản lý mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói, nhằm theo dõi thông tin sản xuất, quy trình kỹ thuật, sản lượng, chất lượng và truy xuất nguồn gốc toàn diện. Một dự thảo thông tư quản lý sầu riêng từ sản xuất đến xuất khẩu cũng đang được xây dựng, cùng với công điện trình Chính phủ về giải pháp tổng thể nhằm mở rộng thị trường.

Tranh ngụ ngôn tuyên truyền về sầu riêng đạt chuẩn chất lượng. (Nguồn: DỰ ÁN "ĐỌC SÁCH CÙNG XÍCH LÔ")

Liên quan đến kiểm soát cadimi, dư lượng kim loại nặng xuất hiện chủ yếu do đất bị ô nhiễm hoặc lạm dụng phân bón và vật tư đầu vào. Cục đã triển khai 7 mô hình cải tạo tại Tiền Giang, áp dụng các giải pháp như dùng phân sinh học, biochar, vi sinh và luân canh cây hấp thụ kim loại nhằm chuẩn hóa quy trình canh tác, loại bỏ tồn dư cadimi. Kết quả mô hình sẽ được nhân rộng, kết hợp với chương trình giám sát an toàn thực phẩm và bản đồ phân bố kim loại nặng.

Cục cũng đang xây dựng bản đồ dinh dưỡng đất dành riêng cho cây sầu riêng, giúp người dân chọn được vùng đất trồng phù hợp để trái sầu riêng đạt chất lượng cao nhất.

Về chất cấm vàng O và Ethofumesate, Cục đã phối hợp với công an xử lý vi phạm, yêu cầu các cơ sở đóng gói tiến hành vệ sinh toàn diện và cam kết không sử dụng bất kỳ chất nhuộm màu nào trong quá trình xử lý sầu riêng.

Chia sẻ với Báo Nhân Dân, bà Nguyễn Thị Thúy Phượng, Viện trưởng Viện ứng dụng khoa học công nghệ và đào tạo Mekong, kiến nghị, cần nâng cao năng lực quản lý vùng trồng và cơ sở đóng gói theo hướng rà soát, kiểm tra và thu hồi mã số vùng trồng/cơ sở đóng gói không còn đủ điều kiện. Bên cạnh đó, áp dụng cơ chế giám sát định kỳ, bắt buộc cập nhật thông tin canh tác.

Sầu riêng Việt Nam rất được ưa chuộng. (Ảnh: THU HÀ)

Cũng theo bà Phượng, song song là tăng cường kiểm tra chất lượng trước khi xuất khẩu mà ở đó doanh nghiệp cần thiết lập hệ thống kiểm tra chất lượng nội bộ hoặc hợp tác với đơn vị kiểm định độc lập. Liên tục áp dụng các biện pháp như test dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, độ chín, độ đường, bảo quản.

Ngoài ra, phải đào tạo và tổ chức lại sản xuất, hướng dẫn nông dân canh tác theo chuẩn GlobalGAP/VietGAP; hình thành hợp tác xã hoặc chuỗi liên kết để kiểm soát chất lượng và truy xuất nguồn gốc hiệu quả hơn. Đáng chú ý là cần phải thay đổi tư duy, chuyển từ “buôn chuyến” sang xuất khẩu bài bản với việc đẩy mạnh ký kết hợp đồng chính ngạch, hạn chế xuất tiểu ngạch. Đầu tư công nghệ bảo quản, đóng gói để kéo dài thời gian bảo quản và nâng chất lượng hàng hóa.

Cuối cùng là tăng cường phối hợp với phía nhập khẩu (đặc biệt là Trung Quốc) để chủ động cập nhật quy định mới; có cơ chế liên lạc nhanh để xử lý các tình huống bị cảnh báo hoặc trả hàng.

“Việt Nam có tiềm năng rất lớn với sầu riêng nhưng muốn đi đường dài thì phải xây dựng chuỗi giá trị bền vững, lấy chất lượng làm trọng tâm. Không thể chỉ dựa vào “cơn sốt giá”, mà cần chuyển sang tư duy làm nông nghiệp chuyên nghiệp có kỷ luật, có tiêu chuẩn và có chiến lược”, bà Nguyễn Thị Thúy Phượng nói.

Việt Nam có tiềm năng rất lớn với sầu riêng nhưng muốn đi đường dài thì phải xây dựng chuỗi giá trị bền vững, lấy chất lượng làm trọng tâm. Không thể chỉ dựa vào “cơn sốt giá”, mà cần chuyển sang tư duy làm nông nghiệp chuyên nghiệp có kỷ luật, có tiêu chuẩn và có chiến lược.

Bà Nguyễn Thị Thúy Phượng, Viện trưởng Viện ứng dụng khoa học công nghệ và đào tạo Mekong.

Chính phủ yêu cầu thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu sầu riêng bền vững

Vừa mới đây, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà vừa ký Công điện số 71/CĐ-TTg ngày 23/5/2025 của Thủ tướng Chính phủ về một số nhiệm vụ thúc đẩy sản xuất và xuất khẩu sầu riêng bền vững.

Theo đó, Công điện nêu: Sầu riêng là một trong những mặt hàng nông sản có tốc độ tăng trưởng nhanh và giá trị xuất khẩu cao của Việt Nam, đóng góp quan trọng vào kim ngạch xuất khẩu rau quả của cả nước.

Tuy nhiên, thời gian vừa qua, việc xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam ở một số thời điểm gặp nhiều khó khăn, ảnh hưởng đến quy mô xuất khẩu, giá trị gia tăng, lợi nhuận của người sản xuất và doanh nghiệp xuất khẩu.

Sầu riêng được bày bán cả trong nước và đem đi xuất khẩu. (Ảnh: HNV)

Nguyên nhân chính là do một số quốc gia đã áp dụng thêm một số biện pháp kiểm soát bổ sung đối với sầu riêng xuất khẩu của Việt Nam; bên cạnh đó, biến đổi khí hậu diễn biến ngày càng phức tạp; tình trạng mở rộng, gia tăng nhanh diện tích sầu riêng tại một số địa phương đang tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của ngành hàng sầu riêng.

Để chủ động ứng phó với những khó khăn trên, nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và bảo đảm sản xuất, xuất khẩu sầu riêng ổn định, bền vững, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu tập trung phối hợp đồng bộ giữa các Bộ: Nông nghiệp và Môi trường; Công thương; Tài chính; Công an cùng Chủ tịch Ủy ban nhân dân 24 tỉnh, thành phố: Đắk Lắk, Lâm Đồng, Tiền Giang, Đồng Nai, Đắk Nông, Bình Phước, Gia Lai, Cần Thơ, Đồng Tháp, Vĩnh Long, Bình Thuận, Kon Tum, Tây Ninh, Khánh Hòa, Bến Tre, Hậu Giang, Sóc Trăng, Bà Rịa-Vũng Tàu, Bình Dương, An Giang, Long An, Phú Yên, Kiên Giang, Ninh Thuận… bảo đảm duy trì thị phần và tạo lợi thế cạnh tranh bền vững; góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và xuất khẩu bền vững trong sản xuất, chế biến, kinh doanh, xuất khẩu sầu riêng, giám sát toàn diện chuỗi sản xuất-đóng gói-tiêu thụ-xuất khẩu sầu riêng; hướng dẫn xây dựng hệ thống giám sát nội bộ tại vùng trồng, cơ sở đóng gói, bảo đảm duy trì điều kiện hoạt động ổn định sau khi được cấp mã, tuân thủ đầy đủ các quy định kỹ thuật của Việt Nam và của thị trường nhập khẩu.

LÊ ANH

Nguồn Nhân Dân : https://nhandan.vn/kiem-soat-ton-du-bao-dam-an-toan-thuc-pham-cho-sau-rieng-xuat-khau-post882090.html