Kiểm toán biến đổi khí hậu: Cấp bách chung tay bảo vệ hành tinh xanh

2 giờ trướcBài gốc

Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn (thứ ba từ phải sang) tham dự Cuộc họp toàn cầu về “Sự tham gia của các SAI trong việc đánh giá các hành động quốc gia về khí hậu” tại Hoa Kỳ. Ảnh: TL

Tăng cường minh bạch trong ứng phó biến đổi khí hậu

Tổ chức các Cơ quan Kiểm toán tối cao Thái Bình Dương (PASAI) mới đây đã công bố Báo cáo “Thích ứng với BĐKH: Xây dựng tương lai Thái Bình Dương” - kết quả từ cuộc Kiểm toán hợp tác về hành động thích ứng với BĐKH (CCAA). Cuộc kiểm toán được thực hiện với sự tham gia của 9 SAI thuộc các quốc đảo Thái Bình Dương, dưới sự điều phối của Tổ chức Sáng kiến phát triển của Tổ chức Quốc tế các Cơ quan Kiểm toán tối cao (INTOSAI Development Initiative - IDI) và Nhóm Công tác INTOSAI về Kiểm toán môi trường (WGEA). Việc tiến hành đồng thời đã mang lại cái nhìn toàn diện về hiệu quả của các kế hoạch và hành động thích ứng trên toàn khu vực.

Mối liên hệ giữa biến đổi khí hậu và nạn đói trên thế giới nhắc chúng ta về sự cấp bách của các cách tiếp cận tích hợp và bền vững nhằm giảm thiểu tác động khí hậu và bảo đảm an ninh lương thực.

Ông Bruno Dantas - Nguyên Chủ tịch Tòa Thẩm kế Liên bang Brazil

Báo cáo cho thấy, so với cuộc kiểm toán hợp tác giai đoạn 2014-2015, các quốc đảo Thái Bình Dương đã có bước tiến đáng kể trong 10 năm qua. Nếu như trước đây, hầu hết các quốc gia chưa có chiến lược thích ứng toàn diện, thiếu năng lực tiếp cận nguồn vốn quốc tế và phối hợp liên ngành còn hạn chế thì hiện nay, nhiều nước đã ban hành chính sách, thành lập đơn vị chuyên trách về BĐKH, đồng thời bước đầu triển khai các kế hoạch cụ thể.

Tuy nhiên, những thách thức được nêu trong cuộc kiểm toán 2014-2015 vẫn tồn tại trong cuộc kiểm toán 2024-2025. Các nước tiếp tục gặp khó khăn trong lập kế hoạch, giám sát, huy động nguồn lực và bảo đảm tính bền vững của các biện pháp thích ứng. Do đó, cuộc kiểm toán khuyến nghị Chính phủ các nước cần bảo đảm nguồn tài chính và chuyên môn cho các giải pháp dài hạn; thiết lập cơ chế huy động và sử dụng hiệu quả nguồn lực; xây dựng kế hoạch thích ứng dựa trên đánh giá đầy đủ mức độ dễ tổn thương trước BĐKH, ưu tiên các khu vực chịu tác động nặng nề nhất. Bên cạnh đó, cần tăng cường phối hợp giữa các cấp chính quyền và các bên liên quan, huy động cộng đồng tham gia triển khai; đồng thời xây dựng cơ chế giám sát, báo cáo và đánh giá hiệu quả với chỉ tiêu cụ thể, đo lường được và có thời hạn rõ ràng.

Những khuyến nghị này cho thấy vai trò thiết yếu của kiểm toán trong việc thúc đẩy trách nhiệm giải trình và minh bạch hóa chính sách khí hậu, giúp Chính phủ và người dân có cái nhìn rõ ràng hơn về hiệu quả của các hành động ứng phó - yếu tố sống còn đối với sự phát triển bền vững của các quốc đảo Thái Bình Dương.

Công cụ củng cố quản trị khí hậu hiệu quả

Không chỉ ở khu vực Thái Bình Dương, nhiều SAI trên thế giới cũng đang đẩy mạnh triển khai các cuộc kiểm toán liên quan đến BĐKH, qua đó cung cấp bằng chứng xác thực giúp hoàn thiện chính sách quốc gia về vấn đề này.

Tại Áo, trong bối cảnh thời tiết cực đoan ngày càng khốc liệt, Tòa Thẩm kế Áo đã tiến hành kiểm toán công tác quản lý tài chính liên quan đến thiệt hại do thiên tai tại Bộ Tài chính Liên bang; các bang Carinthia và Tyrol; cùng Cơ quan Dịch vụ quốc gia về địa chất, địa vật lý, khí hậu và khí tượng của Áo. Theo khảo sát, giai đoạn 2019-2023, tổng thiệt hại liên quan đến BĐKH tại bang Tyrol lên tới hơn 365,4 triệu USD - cao gấp 1,6 lần so với bang Carinthia (hơn 225,5 triệu USD). Năm 2023, Chính phủ Liên bang chi 510,7 triệu USD từ Quỹ Thiên tai và từ năm 1995 đến 2023, tổng chi cho hoạt động phòng ngừa đạt hơn 6,82 tỷ USD. Tuy nhiên, mức hỗ trợ giữa các bang vẫn chưa đồng nhất do khác biệt trong quy định.

Trước tình hình này, Tòa Thẩm kế Áo kiến nghị áp dụng nghĩa vụ bảo hiểm bắt buộc đối với thiệt hại do thời tiết cực đoan; tăng cường quy định xây dựng tại khu vực rủi ro cao; đồng thời xây dựng mô hình bảo hiểm thiên tai phù hợp dựa trên kinh nghiệm quốc tế. Cơ quan này cũng đề xuất đẩy mạnh truyền thông để người dân nhận thức rõ trách nhiệm chia sẻ rủi ro. Những khuyến nghị này cho thấy, kiểm toán không chỉ phát hiện sai phạm mà còn định hướng chính sách phòng ngừa, nâng cao khả năng chống chịu thiên tai - một trong những mục tiêu trọng tâm của chiến lược thích ứng quốc gia.

Tại Philippines, Ủy ban Kiểm toán (COA) tiến hành kiểm toán toàn diện các dự án kiểm soát lũ của Sở Công trình Công cộng và Đường cao tốc, sau khi phát hiện hàng trăm dự án “ma” trị giá hàng chục triệu USD. COA đã nộp 8 báo cáo kiểm toán liên quan đến gian lận và 12 báo cáo khác lên Văn phòng Thanh tra và Ủy ban Cơ sở hạ tầng độc lập để xử lý. Đồng thời, COA yêu cầu tất cả kiểm toán viên kê khai xung đột lợi ích nhằm tăng tính minh bạch trong hoạt động kiểm toán công. “Tất cả nhân viên của chúng tôi sẽ được yêu cầu khai báo nếu họ có bất kỳ lợi ích kinh tế nào có thể xung đột với công việc kiểm toán của họ” - Chủ tịch COA Gamaliel A. Cordoba cho biết.

Việc làm này thể hiện quyết tâm của SAI trong phòng, chống tham nhũng gắn với quản lý dự án khí hậu, bảo đảm nguồn lực công được sử dụng đúng mục tiêu - một vấn đề ngày càng cấp bách khi BĐKH làm gia tăng nhu cầu đầu tư cơ sở hạ tầng ứng phó thiên tai.

Còn tại Ba Lan, Cơ quan Kiểm toán tối cao (NIK) đã thực hiện kiểm toán giai đoạn 2020-2024 về quản lý dầu thải - loại chất thải nguy hại ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường và sức khỏe con người. Cuộc kiểm toán phát hiện nhiều thiếu sót trong khung pháp lý và năng lực quản lý, khi Bộ Khí hậu và Môi trường không triển khai kịp thời sửa đổi luật dù đã được cảnh báo; các kế hoạch hoạt động cũng không nêu rõ nhiệm vụ quản lý dầu thải.

NIK cũng chỉ ra khoảng 100.000 tấn dầu thải mỗi năm bị đốt trái phép trong các hệ thống sưởi, gây ô nhiễm và thất thu thuế hơn 41 triệu USD. Nếu được tái sinh hợp pháp, dầu thải có thể trở thành nguồn nguyên liệu quý trong nền kinh tế tuần hoàn. Do đó, NIK khuyến nghị cần tăng cường giám sát, hoàn thiện khung pháp lý và thúc đẩy xử lý dầu thải theo hướng bền vững, góp phần giảm phát thải và bảo vệ môi trường.

Có thể thấy, kiểm toán BĐKH không chỉ là công cụ kỹ thuật đánh giá hiệu quả chính sách, mà còn là đòn bẩy chiến lược thúc đẩy minh bạch, trách nhiệm giải trình và liêm chính trong quản trị công. Việc các SAI đẩy mạnh kiểm toán môi trường và ứng phó với BĐKH khẳng định cam kết của cộng đồng kiểm toán đối với mục tiêu phát triển bền vững, bảo vệ hành tinh xanh cho các thế hệ mai sau./.

PHÚ THÀNH

Nguồn Kiểm Toán : http://baokiemtoan.vn/kiem-toan-bien-doi-khi-hau-cap-bach-chung-tay-bao-ve-hanh-tinh-xanh-44460.html