Trước thực trạng thị trường thực phẩm chức năng, thực phẩm bổ sung ngày càng phát triển mạnh trên môi trường số, Bộ Y tế đang lấy ý kiến góp ý cho dự thảo sửa đổi, bổ sung Nghị định 15/2018/NĐ-CP, với nhiều quy định mới nhằm siết chặt quản lý, đặc biệt là công tác hậu kiểm đối với các sản phẩm tiêu thụ qua sàn thương mại điện tử.
Ảnh minh họa.
Theo dự thảo mới, ngoài các nội dung hậu kiểm truyền thống như kiểm tra tiêu chuẩn, truy xuất nguồn gốc, lấy mẫu kiểm nghiệm, cơ quan chức năng sẽ đối chiếu thông tin sản phẩm trên các nền tảng số với thực tế. Điều này bao gồm so sánh nội dung quảng cáo, hình ảnh, nhãn mác sản phẩm giữa sàn thương mại điện tử và hàng hóa lưu thông thực tế.
Đây là điểm hoàn toàn mới, chưa được đề cập trong Nghị định 15 hiện hành. Bộ Y tế nhấn mạnh, bước kiểm tra chéo này nhằm kiểm soát tình trạng quảng cáo sai lệch công dụng, gây hiểu lầm cho người tiêu dùng.
Dự thảo cũng quy định rõ các trường hợp được hậu kiểm đột xuất, bao gồm khi có dấu hiệu vi phạm, phản ánh từ người dân, thông tin cảnh báo từ trong và ngoài nước, hoặc trong các đợt cao điểm kiểm tra an toàn thực phẩm.
Nội dung hậu kiểm gồm kiểm tra sự phù hợp với tiêu chuẩn công bố, nhãn mác, tài liệu liên quan, truy xuất nguồn gốc và các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng, an toàn sản phẩm. Nếu có nghi vấn, cơ quan chức năng sẽ tiến hành lấy mẫu để kiểm nghiệm theo quy định.
Đáng chú ý, Bộ Y tế đề xuất bổ sung quyền thu hồi các giấy tờ pháp lý như: Giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm, giấy xác nhận nội dung quảng cáo, giấy tiếp nhận bản công bố sản phẩm, nhằm tăng tính răn đe và đảm bảo minh bạch thông tin.
Theo quy định hiện hành, thực phẩm bổ sung được xếp vào nhóm “thực phẩm chế biến đóng gói sẵn” và được tự công bố.
Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp đã lợi dụng kẽ hở này để “gán mác” sản phẩm bảo vệ sức khỏe thành thực phẩm bổ sung, từ đó né quy định về kiểm tra quảng cáo và nội dung công bố.
Dự thảo lần này bổ sung yêu cầu bắt buộc đăng ký bản công bố sản phẩm đối với thực phẩm bổ sung, đồng thời kiểm soát nội dung quảng cáo, công dụng. Bộ Y tế cũng đề xuất rõ vai trò của cơ quan tiếp nhận hồ sơ, yêu cầu thẩm định, đăng tải công khai và lập kế hoạch hậu kiểm phù hợp.
Các nhóm thực phẩm như thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm dinh dưỡng y học, thực phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt và sản phẩm dinh dưỡng cho trẻ trên 36 tháng sẽ phải đăng ký bản công bố trước khi lưu thông, thay vì chỉ tự công bố như trước.
Ngoài ra, các cơ sở sản xuất nhóm sản phẩm đặc biệt này sẽ phải đạt chuẩn GMP, HACCP, ISO 22000 hoặc tương đương, thay vì chỉ cần đủ điều kiện an toàn thực phẩm thông thường.
Mục tiêu là kiểm soát chặt chẽ thành phần, chất lượng, công dụng từ khâu nghiên cứu đến lưu thông thị trường, tránh tình trạng doanh nghiệp “trộn” nhiều thành phần không có công dụng thực chất chỉ để làm quảng cáo.
Bộ Y tế cũng đề xuất xây dựng bộ quy tắc ứng xử quảng cáo thực phẩm, trong đó nhấn mạnh việc giám sát cả người thực hiện, người chuyển tải quảng cáo (KOLs, người nổi tiếng) và công khai mối quan hệ tài trợ giữa họ và doanh nghiệp.
Về phía quản lý nhà nước, Bộ Y tế kiến nghị kết nối dữ liệu giữa các bộ ngành và địa phương qua Cổng Dịch vụ công quốc gia, để đảm bảo thống nhất hậu kiểm, chia sẻ kết quả và truy vết nguồn gốc trên toàn quốc.
Dự thảo cũng bổ sung cơ chế kiểm soát sản phẩm, nguyên liệu ban đầu sản xuất để xuất khẩu nhưng sau đó chuyển tiêu thụ nội địa, nhằm tránh tình trạng hàng hóa không đủ tiêu chuẩn trong nước vẫn lọt lưới lưu hành.
D.Ngân