Kiến tạo hệ sinh thái sáng tạo cho văn hóa Thủ đô

2 giờ trướcBài gốc

Tiên phong xác lập cơ sở pháp lý

Phát triển công nghiệp văn hóa là xu thế đang diễn ra mạnh mẽ, là động lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của nhiều quốc gia trên thế giới. Ở Việt Nam, trong thời gian qua, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và sự vào cuộc của các cấp, ngành, địa phương, các ngành công nghiệp văn hóa đã có nhiều bước tiến mới, dần trở thành những ngành kinh tế dịch vụ quan trọng, đóng góp tích cực vào sự phát triển bền vững của đất nước.

Không gian sáng tạo ven hồ Gươm

Hà Nội là địa phương có nhiều tiềm năng, lợi thế để phát triển công nghiệp văn hóa. Tuy nhiên, sự phát triển ngành công nghiệp văn hóa của Thủ đô chưa thực sự tương xứng với tiềm năng và lợi thế của Thủ đô, cần có các mô hình đột phá và hệ thống các cơ chế chính sách vượt trội để thúc đẩy các ngành công nghiệp văn hóa phát triển.

Tại khoản 7 Điều 21 Luật Thủ đô quy định: TP Hà Nội được xây dựng trung tâm công nghiệp văn hóa tại bãi sông, bãi nổi sông Hồng và khu vực khác có lợi thế về vị trí không gian văn hóa phù hợp với quy hoạch. HĐND TP quy định chi tiết thẩm quyền thành lập; trình tự, thủ tục thành lập; việc tổ chức, hoạt động, biện pháp quản lý đối với trung tâm công nghiệp văn hóa và các chính sách ưu đãi đối với trung tâm công nghiệp văn hóa sử dụng nguồn lực của TP.

Nhằm triển khai vấn đề này, ngày 10/7/2025 của HĐND TP Hà Nội đã ban hành Nghị quyết 24/2025/NQ-HĐND quy định về tổ chức và hoạt động của trung tâm công nghiệp văn hóa trên địa bàn TP Hà Nội (thực hiện khoản 7 Điều 21 Luật Thủ đô). Đây là Nghị quyết được kỳ vọng sẽ mang lại sự phát triển bứt phá hơn nữa cho công nghiệp văn hóa Thủ đô trong thời gian tới.

Theo Nghị quyết số 24/2025/NQ-HĐND, trung tâm công nghiệp văn hóa là tổ chức được đơn vị sự nghiệp, DN, tổ chức, cá nhân đầu tư thành lập, có trụ sở tại địa điểm với ranh giới địa lý xác định để hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp văn hóa, cung cấp dịch vụ hạ tầng, dịch vụ hỗ trợ sản xuất, kinh doanh sản phẩm văn hóa, phát triển hệ sinh thái sáng tạo. Việc thành lập, tổ chức và hoạt động của trung tâm công nghiệp văn hóa phải bảo đảm hài hòa giữa bảo vệ và phát triển, phát huy tiềm năng, thế mạnh, giá trị văn hóa truyền thống mang bản sắc của Thủ đô; bảo đảm tính đa dạng, bình đẳng về văn hóa.

Theo UBND TP, khu vực bãi sông, bãi nổi sông Hồng, được Hà Nội xác định là không gian tiềm năng để xây dựng và hình thành trung tâm công nghiệp văn hóa lớn của Thủ đô, đây là lộ trình có tính dài hạn, phải phù hợp với Quy hoạch Thủ đô, Quy hoạch chung Thủ đô, quy hoạch phòng, chống lũ, quy hoạch đê điều và các quy hoạch khác có liên quan.

Còn đối với khu vực khác có lợi thế về vị trí, không gian văn hóa là các khu vực có thể hình thành các trung tâm công nghiệp văn hóa ngay trong thời gian ngắn như: khu vực có di tích lịch sử, văn hóa: khu Hoàng thành Thăng Long, làng cổ Đường Lâm, Văn Miếu - Quốc Tử Giám, khu phố cổ Hoàn Kiếm, thành cổ Sơn Tây… Ngoài ra còn có các khu vực là di sản công nghiệp như Nhà máy xe lửa Gia Lâm, Khu công nghiệp Cao Xà Lá, Nhà máy Bia Hà Nội…; các tuyến phố đi bộ: phố đi bộ hồ Hoàn Kiếm, hồ Thiền Quang, phố Trịnh Công Sơn hay các khu vực đã sẵn các điều kiện cơ sở hạ tầng, không gian văn hóa, thu hút đông đảo khách tham quan.

Theo PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, việc HĐND TP Hà Nội ban hành Nghị quyết về tổ chức và hoạt động của trung tâm công nghiệp văn hóa đã xác lập một khuôn khổ pháp lý tiên phong, đưa Hà Nội trở thành địa phương đầu tiên trong cả nước có hành lang pháp lý riêng cho ngành công nghiệp văn hóa. “Có thể nói, từ Luật Thủ đô – một đạo luật mang tính khung, Hà Nội đang hiện thực hóa bằng hành động cụ thể, từng bước thiết lập một hệ sinh thái văn hóa – sáng tạo hoàn chỉnh, vừa mang tầm nhìn toàn cầu, vừa thấm đẫm tinh thần Việt Nam” - PGS.TS Bùi Hoài Sơn bày tỏ.

Tạo lập môi trường thuận lợi để đổi mới sáng tạo

Theo Nghị quyết số 24/2025/NQ-HĐND, tổ chức, hoạt động của trung tâm công nghiệp văn hóa phải bảo đảm tối thiểu 70% các hoạt động sản xuất, kinh doanh đăng ký trong trung tâm công nghiệp văn hóa thuộc các ngành, lĩnh vực công nghiệp văn hóa, bao gồm cả hoạt động đào tạo, bồi dưỡng và phát triển nguồn nhân lực. Đồng thời bố trí không quá 30% diện tích sử dụng của trung tâm công nghiệp văn hóa dành cho hoạt động thương mại, dịch vụ phụ trợ các hoạt động công nghiệp văn hóa; ưu tiên hoạt động thương mại, dịch vụ gắn trực tiếp với các ngành công nghiệp văn hóa của trung tâm. Đặc biệt, bảo đảm tối thiểu 10% diện tích sử dụng của trung tâm công nghiệp văn hóa để tổ chức không gian làm việc chung và hạ tầng khác để hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo, ươm tạo DN trong các lĩnh vực công nghiệp văn hóa.

Theo các chuyên gia, quy định này tạo lập môi trường thuận lợi để đổi mới sáng tạo, phát triển hoạt động nghệ thuật, phát triển các sản phẩm, dịch vụ công nghiệp văn hóa của Thủ đô; kết hợp hài hòa, bảo đảm cân bằng giữa yếu tố văn hóa và thương mại, dịch vụ trong hoạt động của trung tâm công nghiệp văn hóa. Đồng thời kết nối các hoạt động của trung tâm công nghiệp văn hóa với các hoạt động đào tạo, phát huy giá trị di sản, du lịch và xuất khẩu văn hóa.

Theo Nghị quyết, trung tâm công nghiệp văn hóa kết hợp nguồn lực Nhà nước và tư nhân để đầu tư, phát triển cơ sở hạ tầng, dịch vụ và sản phẩm văn hóa; kết hợp hài hòa lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của DN, tổ chức, cá nhân. Bên cạnh đó, ưu tiên đầu tư phát triển hạ tầng trung tâm công nghiệp văn hóa từ việc chuyển đổi công năng, cải tạo, sửa chữa, nâng cấp cơ sở sản xuất công nghiệp, cơ sở y tế, cơ sở giáo dục đào tạo và trụ sở cơ quan, đơn vị không còn hoạt động hoặc phải thực hiện việc di dời, khu vực phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng… Qua đó xây dựng hệ sinh thái văn hóa, sáng tạo, kết nối thị trường, thúc đẩy các hoạt động thương mại, văn hóa.

Giám đốc Sở VH&TT Hà Nội Bạch Liên Hương nhìn nhận, thực tế hiện nay chúng ta chưa định hình được thế nào là trung tâm công nghiệp văn hóa. Trước đây cũng có một số mô hình nhưng chưa bảo đảm cơ chế vận hành. Hiện có nhiều mô hình lý tưởng của các DN hoặc với những nhà máy khi di chuyển ra khỏi nội đô thì cơ sở vật chất sẽ giữ lại, bảo tồn để làm nơi để nghiên cứu, các nghệ sĩ đến sáng tạo, nuôi dưỡng tài năng nghệ thuật...

“Hà Nội là Thành phố sáng tạo, là nền tảng để xây dựng công nghiệp văn hóa, điều cốt yếu là tạo cơ chế để DN ngoài Nhà nước hoạt động. Còn với các cơ sở do Nhà nước quản lý như Văn Miếu - Quốc Tử Giám hiện nay đang khai thác tốt văn hóa ban đêm hay di tích Nhà tù Hỏa Lò cũng khai thác hiệu quả... Những mô hình đó là nền tảng để xây dựng công nghiệp văn hóa cho Thủ đô” - Giám đốc Sở VH&TT Hà Nội Bạch Liên Hương chia sẻ.

Trung tâm công nghiệp văn hóa không chỉ là nơi làm việc, mà là hệ sinh thái đa tầng, nơi kết nối giữa DN sáng tạo, nhà đầu tư, người làm nghệ thuật, nhà giáo dục, khách du lịch và cả chính quyền. Đây sẽ là những “trạm sáng tạo” trên bản đồ đô thị, vừa đóng vai trò hạt nhân thúc đẩy tăng trưởng mới, vừa là không gian để Hà Nội khẳng định bản sắc trong tiến trình toàn cầu hóa.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội

Thiên Tú

Nguồn KTĐT : https://kinhtedothi.vn/kien-tao-he-sinh-thai-sang-tao-cho-van-hoa-thu-do.807829.html