Kinh tế EU – 'Gã khổng lồ' loay hoay tìm vị thế

5 giờ trướcBài gốc

Trụ sở Ủy ban châu Âu tại Brussels, Bỉ. Ảnh: THX/TTXVN

Theo bài viết trên tạp chí Der Spiegel (Tấm gương) của Đức, với tiềm lực và vị thế vốn có, Liên minh châu Âu (EU) lẽ ra cần đóng vai trò địa chính trị và kinh tế quan trọng trên toàn cầu. Nhưng từ lâu, mâu thuẫn giữa khát vọng và thực tế đã là trở thành vấn đề thường trực ở châu Âu. Thậm chí, tình hình hiếm khi nào nghiêm trọng hơn hiện tại.

Hai châu Âu trong một

Người ta có thể thấy dường như có hai châu Âu. Một châu Âu đang vươn lên thành cường quốc toàn cầu và được cho là đang trong quá trình thiết lập đồng tiền toàn cầu tiếp theo. Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) Christine Lagarde mới đây đã viết trong một bài báo đăng tải trên tờ Financial Times (FT) rằng hiện tại là cơ hội cho một "đồng euro toàn cầu".

Ngoài ra, có một châu Âu mới, mạnh mẽ, cũng đang trên đường phát triển về mặt quân sự. Các nước châu Âu thuộc Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) có ý định chi 5% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) cho quốc phòng trong tương lai. Điều này đã được các quốc gia thành viên NATO thống nhất trước Hội nghị thượng đỉnh NATO tổ chức tại thành phố Hague (Hà Lan).

Phần còn lại của thế giới "ghen tị" với châu Âu này. Trong vai trò đó, EU là "cường quốc cuối cùng còn lại", không chỉ mạnh mẽ và thịnh vượng mà còn dân chủ và tuân theo pháp luật. Một "ngọn hải đăng" của thế giới, một "thành trì của hy vọng" và sự ổn định trong một thế giới bị đe dọa bởi các cường quốc hàng đầu khác.

Nhưng thật không may, châu Âu này không có thật, hay ít nhất là chưa tồn tại. Đó chỉ là một viễn cảnh, thậm chí có thể chỉ là một sự hư cấu tự lừa dối.Châu Âu thực tếNgay sau khi Chủ tịch ECB Christine Lagarde ca ngợi về các cơ hội của châu Âu, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã công bố báo cáo thường niên về Khu vực đồng euro (Eurozone). Phát hiện chính của IMF trong báo cáo này là nền kinh tế EU đã trì trệ trong nhiều năm và có khả năng sẽ tiếp tục trì trệ. Thứ duy nhất tăng trưởng là nợ. Những điều cần phải làm đã được vạch ra trong một thời gian dài: ví dụ việc hoàn thiện thị trường chung EU, bao gồm một thị trường vốn thống nhất. Nhưng điều đó đã không được thực hiện.Một nghiên cứu của Viện Kinh tế Thế giới Kiel (Đức) và tổ chức nghiên cứu Bruegel có trụ sở tại Brussels mới được công bố cho thấy châu Âu đang chi tiêu nhiều hơn đáng kể cho quốc phòng so với năm 2022 - năm khởi đầu cuộc xung đột Nga – Ukraine. Nhưng điều này vẫn chưa đủ. Việc tích trữ vũ khí so với các cường quốc khác có thể vẫn quá chậm chạp. Theo báo cáo, xe tăng, xe bọc thép, tên lửa, máy bay không người lái, hoạt động nghiên cứu và phát triển quân sự… của châu Âu đều đang tụt hậu rất xa về mọi mặt.Châu Âu thực tế khác biệt rất lớn so với những gì mà khối này kỳ vọng trở thành. Mặc dù sản lượng kinh tế của EU vào khoảng 18.000 tỷ euro (20.875,77 tỷ USD), gấp 10 lần Nga, cùng dân số lớn gấp 3 lần, EU vẫn không thể tự bảo vệ mình nếu không có sự giúp đỡ của Mỹ. Các nhà hoạch định quân sự ước tính EU sẽ cần một thập kỷ để đạt được điều này, và chỉ đạt được nếu các kế hoạch tăng cường năng lực quân sự do hội nghị thượng đỉnh NATO thông qua thực sự được các quốc gia thành viên thực hiện."Khu vực của những cơ hội chưa được khai thác"

Châu Âu hiện là "khu vực của những cơ hội chưa được khai thác". Điều này áp dụng cho toàn bộ EU, cũng như cho từng quốc gia thành viên quan trọng nhất của EU.

Đức, trung tâm kinh tế và địa lý của EU, đã "giậm chân tại chỗ" kể từ năm 2019 và vẫn chưa thoát khỏi cuộc khủng hoảng cấu trúc. Trong nhiều năm, chính sách ngân sách công cân bằng, trong đó chi tiêu không vượt quá thu ngân sách (do đó không có sự gia tăng nợ công), đồng thời mở rộng phúc lợi xã hội, đã khiến quân đội Đức (Bundeswehr) và cơ sở hạ tầng quân sự bị thiệt hại nghiêm trọng.Italy, quốc gia thuộc Nhóm các nước công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới (G7), có nợ công lớn, đã không đạt được bất kỳ sự gia tăng nào về sản lượng kinh tế bình quân đầu người trong một phần tư thế kỷ.Pháp, cường quốc hạt nhân duy nhất của EU, đang tự làm suy yếu nền kinh tế vốn có năng suất cao của mình bằng chế độ phúc lợi xã hội quá mức, khiến đất nước không thể đủ khả năng chi trả do gánh nặng nợ công đang tăng nhanh.

Hành khách xếp hàng tại cửa lên máy bay ở sân bay Brussels, Zaventem, Bỉ. Ảnh: AFP/ TTXVN

Ba Lan dù là nền kinh tế thành công nhất châu Âu trong những thập kỷ gần đây, nhưng lại bị chia rẽ nội bộ sâu sắc. Cuộc bầu cử tổng thống vừa qua một lần nữa phơi bày những rạn nứt trong xã hội Ba Lan.

Tây Ban Nha, quốc gia đang trải qua thời kỳ tăng trưởng đột biến, lại thiếu một chính phủ đa số ổn định và giống như Italy, chi tiêu quốc phòng quá thấp. Trước hội nghị thượng đỉnh NATO, thậm chí Madrid là thành viên duy nhất muốn loại trừ mục tiêu chi 5% GDP cho quốc phòng.Trong khi các quốc gia vùng Baltic và Ba Lan đang tích cực thực hiện các biện pháp phòng ngừa trường hợp xung đột địa chính trị trong khu vực lan rộng, thì các quốc gia khác lại bị đặt câu hỏi rằng liệu họ có thực sự nghiêm túc trong việc đạt được mục tiêu của NATO hay không, hay cuối cùng họ sẽ chỉ phớt lờ mục tiêu này như đã làm với lời cam kết chi 2% GDP sau sự kiện bán đảo Crimea vào năm 2014.Từ lâu, sự khác biệt giữa khát vọng và thực tế đã trở thành tình trạng thường trực ở châu Âu. Nhưng hiếm khi nào sự khác biệt này lại nghiêm trọng hơn hiện tại.

Điểm yếu của châu Âu

Từ 26/6, Hội nghị thượng đỉnh EU tiếp theo diễn ra tại Brussels. Nội dung chương trình nghị sự chính của hội nghị lần này bao gồm các bàn luận quanh cuộc xung đột Nga - Ukraine và sự ủng hộ của EU đối với Ukraine, tình hình Trung Đông, vấn đề quốc phòng và an ninh châu Âu, vai trò của EU trên thế giới, nền kinh tế và khả năng cạnh tranh của EU.

Rất nhiều điều cần thảo luận và quyết định tại hội nghị lần này. Điểm yếu của châu Âu một lần nữa lại trở nên rõ ràng hơn qua vấn đề Trung Đông. Các quốc gia lớn của EU cùng với Vương quốc Anh đang cố gắng đóng góp cho một giải pháp đàm phán và chấm dứt xung đột giữa Israel và Iran. Nhưng họ không có bất kỳ đòn bẩy nào để thực hiện điều này. Tuy vậy, họ vẫn tiếp tục ảo tưởng rằng họ có thể tạo ra tác động quyết định trên trường thế giới.Trên thực tế, châu Âu chỉ được coi trọng trong những lĩnh vực như thương mại, cạnh tranh và tiền tệ. Chỉ khi nào EU tập hợp đủ sức mạnh quân sự mới có thể cạnh tranh "sòng phẳng" với các cường quốc khác. Nếu không, EU sẽ chỉ có vai trò như "một quân cờ" hơn là "một người chơi".Năng lực quốc phòng và nền kinh tế mạnh có mối liên hệ chặt chẽ với nhau, phụ thuộc lẫn nhau. Nếu không có quân đội hùng mạnh, châu Âu sẽ không an toàn. Ngược lại, nếu không có nền kinh tế mạnh, EU sẽ không đủ khả năng tăng cường sức mạnh quân sự. Cả hai đều đòi hỏi một quá trình châu Âu hóa và sự quyết tâm mạnh mẽ. Điều này bao gồm sự phát triển hơn nữa thị trường nội bộ, trong đó có thị trường vốn thống nhất, cũng như một chính sách tài khóa chung thực sự ở cấp độ EU.Cơ hội cho châu Âu

Tuy châu Âu vẫn là một "mảnh ghép mỏng manh", nhưng cơ hội hiện tại là rất lớn. Dòng vốn quốc tế đang đổ vào châu Âu. Lo ngại trước tình hình bất ổn chính trị tại Mỹ dưới thời chính quyền Tổng thống Donald Trump, các nhà đầu tư đang tìm kiếm giải pháp thay thế. Hiện họ đặt niềm tin vào một khu vực đồng euro được tích hợp chặt chẽ hơn. Ví dụ, chênh lệch giữa lợi suất trái phiếu Chính phủ Italy và Pháp so với trái phiếu Chính phủ Đức đã giảm đáng kể từ khi Tổng thống Trump nhậm chức nhiệm kỳ hai - một dấu hiệu cho thấy các nhà đầu tư kỳ vọng vào sự hợp tác tài chính chặt chẽ hơn. Đồng euro đã tăng 10% so với đồng USD, dù lãi suất ở Mỹ cao hơn đáng kể.

Câu hỏi lớn là châu Âu sẽ làm gì với cơ hội này. Liệu EU có thành công trong việc mở ra những không gian mới cho các doanh nhân, tạo hiệu quả mở rộng hoạt động phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO), nghiên cứu và phát triển (R&D) hay không? Nếu điều này trở thành hiện thực, EU sẽ trở nên hùng mạnh hơn nhiều. Nhưng dường như châu Âu vẫn còn cách tương đối xa điều đó.

Vũ Tùng/BNEWS/vnanet.vn

Nguồn Bnews : https://bnews.vn/kinh-te-eu-ga-khong-lo-loay-hoay-tim-vi-the/378207.html