KTS Vương Đạo Hoàng: Dỡ bỏ tòa nhà Hàm cá mập - cú 'điểm huyệt' đả thông không gian đô thị xung quanh Hồ Gươm

14 giờ trướcBài gốc

KTS Vương Đạo Hoàng.

Công trình Hàm cá mập “đứng” sai vị trí

KTS Vương Đạo Hoàng cho biết, trong bản đồ năm 1950 của Hà Nội, tại vị trí hiện nay của công trình “Hàm cá mập” hay còn gọi là Tòa nhà Trung tâm Thương mại số 7 Đinh Tiên Hoàng, hiện lên là một khu đất trống thuộc không gian của quảng trường Đông Kinh - Nghĩa thục và trục phố Đinh Liệt nối thẳng ra Hồ Gươm.

Tới đầu năm 1990, công trình "Hàm cá mập" được xây dựng, trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang mở cửa và bước vào thời kỳ đổi mới. Khi đó, quan điểm phát triển đô thị vẫn chưa đặt trọng tâm vào bảo tồn không gian công cộng. Sự xuất hiện của một công trình thương mại ngay sát Hồ Gươm được coi là dấu hiệu của sự hiện đại hóa.

Trong bản đồ năm 1950 của Hà Nội, tại vị trí hiện nay của công trình “Hàm cá mập” là một khu đất trống. (Ảnh do KTS Vương Đạo Hoàng cung cấp)

Tuy nhiên, từ góc độ quy hoạch đô thị, quyết định xây dựng công trình “Hàm cá mập” đã làm gián đoạn một không gian công cộng quan trọng – quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục. Không gian vốn là một phần của đời sống cộng đồng đã bị thay thế bởi một tổ hợp thương mại, khiến cho không gian quảng trường hẹp lại, chặn mất tuyến tiếp cận từ Đinh Liệt ra Hồ Gươm.

“Đây không phải là lỗi của KTS thiết kế, mà là kết quả của một bối cảnh lịch sử và tư duy đô thị thời điểm đó” – KTS Hoàng nhận định và cho biết: Ban đầu, KTS thiết kế công trình mang nhiều ý tưởng, nhưng do nhiều điều chỉnh bởi chủ đầu tư nên công trình đã trở thành một thử nghiệm chưa trọn vẹn. Dù sau này có nhiều nỗ lực cải tạo, nhưng bài toán đô thị vẫn không thể giải quyết triệt để vì ngay từ đầu, công trình này đã đứng sai vị trí.

Nhà quy hoạch đô thị người Mỹ, Kevin Lynch trong cuốn sách “The Image of the City” (Hình ảnh của đô thị) xuất bản năm 1960, đã nhấn mạnh rằng: Khả năng nhận diện của đô thị phụ thuộc vào việc các không gian công cộng được tổ chức như thế nào. Khi một công trình chen vào không gian đáng lẽ phải là của cộng đồng, nó không chỉ làm mất đi giá trị cảnh quan mà còn phá vỡ tính kết nối của đô thị.

KTS, nhà thiết kế đô thị người Đan Mạch, Jan Gehl trong sách “Life Between Buildings” (Cuộc sống giữa những công trình kiến trúc) nhấn mạnh: "Một thành phố đáng sống không phải là nơi có nhiều công trình lớn, mà là nơi có nhiều không gian công cộng để con người tương tác với nhau".

Từ góc độ quy hoạch đô thị, quyết định xây dựng công trình “Hàm cá mập” đã làm gián đoạn một không gian quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục.

Sự điều chỉnh cần thiết để thành phố phát triển theo hướng bền vững hơn

Bày tỏ sự ủng hộ đối với chủ trương của Hà Nội trong việc quy hoạch, cải tạo không gian khu vực phía Đông hồ Hoàn Kiếm và tán thành đề xuất phá bỏ tòa nhà “Hàm cá mập”, KTS Vương Đạo Hoàng cho rằng, việc hoàn trả lại không gian này không phải là một quyết định phá hủy, mà là một quá trình tự điều chỉnh của đô thị, giống như cách nhiều thành phố lớn trên thế giới đã làm khi nhận ra những bất cập trong quy hoạch trước đây.

Quảng trường Time Square trước và sau cải tạo.

Quảng trường Trafalgar Square (London, Anh).

Quảng trường Alexanderplatz, Berlin, Đức.

KTS dẫn chứng một số những tiền lệ quốc tế trong việc chỉnh sửa không gian công cộng như quảng trường Times Square (New York, Mỹ), khi khu vực này bị chiếm dụng bởi giao thông và thương mại lộn xộn, chính quyền New York đã hoàn trả lại không gian cho người đi bộ, biến nơi đây thành một quảng trường công cộng sôi động, kết nối cộng đồng và thúc đẩy kinh tế.

Tương tự, quảng trường Trafalgar Square (London, Anh), một phần đường giao thông bị đóng lại để mở rộng quảng trường, tạo ra không gian dành cho sự kiện văn hóa và sinh hoạt cộng đồng. Quảng trường Alexanderplatz (Berlin, Đức) - một trung tâm thương mại lớn từng che khuất không gian công cộng của thành phố, nhưng sau đó đã được chỉnh sửa để phục vụ mục tiêu phát triển bền vững hơn.

“Những ví dụ trên cho thấy rằng đô thị không phải là một thực thể bất biến. Khi một công trình không còn phù hợp với nhu cầu của thành phố, nó cần được thay đổi để nhường chỗ cho một không gian phục vụ cộng đồng tốt hơn” – KTS Hoàng bày tỏ quan điểm.

KTS khẳng định, việc hoàn trả không gian công cộng tại Hồ Gươm không phải là một động thái phủ nhận lịch sử, mà là một quá trình điều chỉnh cần thiết để thành phố phát triển theo hướng bền vững hơn. Đây không phải là một quyết định mang tính phá bỏ đơn thuần, mà là một bước đi chiến lược để trả lại đúng chức năng của không gian công cộng. Hoàn trả lại không gian này là một thủ pháp "điểm huyệt", giúp đả thông những vấn đề đô thị xung quanh Hồ Gươm, từ giao thông đến cảnh quan và sự kết nối không gian công cộng.

Hà Nội không chỉ cần một quảng trường lớn hơn, mà cần một không gian công cộng thực sự có giá trị văn hóa và kết nối cộng đồng. Và quyết định "hoàn trả hiện trạng" một công trình một cách có cân nhắc để thay vào đó một không gian đô thị bền vững hơn chính là một dấu hiệu cho thấy Hà Nội đang chuyển mình trong tư duy quy hoạch và quản lý đô thị.

Việc hoàn trả không gian công cộng tại Hồ Gươm có thể được xem là bước đầu tiên trong việc định hình lại trung tâm Hà Nội theo hướng bền vững hơn. Hà Nội cần những quảng trường thực sự, nơi các sự kiện văn hóa, nghệ thuật và giao tiếp cộng đồng có thể diễn ra thường xuyên, nơi khuyến khích con người hoạt động thay vì chỉ dành cho giao thông.

“Điều quan trọng là không chỉ hoàn trả không gian mà còn phải tái cấu trúc lại cách khu vực này vận hành, đảm bảo trở thành một không gian linh hoạt, đa chức năng, phục vụ nhiều tầng lớp cư dân và khách du lịch. Trong đó, một số yếu tố quan trọng cần được cân nhắc như: Thiết kế quảng trường với các chức năng linh hoạt, phục vụ cho cả sự kiện văn hóa, nghệ thuật và hoạt động hàng ngày; Tích hợp giao thông thông minh, hạn chế xe cá nhân, khuyến khích đi bộ và sử dụng phương tiện công cộng; Bảo tồn yếu tố lịch sử, giữ lại những nét đặc trưng của Hồ Gươm trong thiết kế quảng trường mới” - KTS Vương Đạo Hoàng nhấn mạnh.

Minh Hằng (ghi)

Nguồn Xây Dựng : https://baoxaydung.com.vn/kts-vuong-dao-hoang-do-bo-toa-nha-ham-ca-map-cu-diem-huyet-da-thong-khong-gian-do-thi-xung-quanh-ho-guom-396198.html