Kỳ lạ 'giáo phái hàng hóa'

7 giờ trướcBài gốc

Tín đồ giáo phái hàng hóa luôn mong ngóng 'các vị thần từ trên trời' trở lại.

Trên khắp Melanesia trải dài từ phía Bắc Australia đến đảo Fiji (Nam Thái Bình Dương), một số người bản địa thường ngước nhìn, mong ngóng “các vị thần từ trên trời”, được cho là mang lại sự giàu có trên những chiếc máy bay chở hàng khổng lồ. Họ là tín đồ của “giáo phái hàng hóa” (cargo cults), một hiện tượng tâm linh kỳ lạ.

Từ truyền thuyết vị cứu tinh

Nhiều giáo phái hàng hóa có nguồn gốc từ Thế chiến II, khi người dân đảo ở Nam Thái Bình Dương chứng kiến quân đội Mỹ mang theo lượng hàng hóa dồi dào đến. Họ vô cùng kinh ngạc trước những con tàu và máy bay được sử dụng để vận chuyển sản phẩm và cho sự kiện này là phép thuật do các vị thần thực hiện.

Khi chiến tranh kết thúc, các chuyến bay không còn đến nữa, một số người bản xứ bắt đầu cầu nguyện tha thiết để “thế lực siêu nhiên” mang hàng hóa trở lại cho họ như những năm 1940.

Điều đáng ngạc nhiên là một số giáo phái tôn thờ hàng hóa từ trên trời đã xuất hiện ngay cả trước Thế chiến II. Khi thực dân xâm lược Nam Thái Bình Dương và đàn áp các truyền thống bản địa, câu chuyện về một “vị cứu tinh” từ trên trời sẽ hỗ trợ người bản địa đã lan truyền. Việc vận chuyển hàng hóa bằng máy bay trong chiến tranh dường như củng cố truyền thuyết này.

Các giáo phái ở Melanesia phản ứng trực tiếp đối với chủ nghĩa thực dân ở Nam Thái Bình Dương, niềm tin vào sự chuyển đổi sắp xảy ra của xã hội.

Một trong những giáo phái tôn thờ hàng hóa được ghi chép rõ ràng nhất đã xuất hiện ở New Hebrides, hiện được gọi là Vanuatu, vào những năm 1930. Truyền thuyết địa phương kể rằng, những người lớn tuổi đã được một người đàn ông da trắng tên là John Frum đến thăm, thúc giục họ tìm cách thoát khỏi xiềng xích của chủ nghĩa thực dân và quay trở lại với truyền thống bản địa.

“Ông ta bảo chúng ta nên vứt bỏ tiền bạc và quần áo của họ, đưa con cái chúng ta ra khỏi trường học, ngừng đi nhà thờ và quay lại cuộc sống của người kastom”, tù trưởng Kahuwya, một thủ lĩnh bộ lạc ở Vanuatu, giải thích với Paul Raffaele của tạp chí Smithsonian vào năm 2006, “Chúng ta nên uống kava, thờ những viên đá ma thuật và thực hiện các điệu nhảy nghi lễ của mình”.

Lịch sử truyền miệng trên đảo Tanna của Vanuatu nói rằng, nếu người bản địa quay trở lại với lối sống cũ, John Frum sẽ ban thưởng cho họ. Sau đó, với sự bùng nổ Thế chiến thứ Hai, lời hứa hẹn này dường như đã trở thành sự thật.

Đến các vị thần vận chuyển hàng hóa

Người dân đảo Tanna của Vanuatu kỷ niệm 'Ngày John Frum' hằng năm.

Sau cuộc tấn công của Nhật Bản vào Trân Châu Cảng, quân đội Mỹ ồ ạt tiến vào Thái Bình Dương, kiềm chế sự bành trướng của Nhật Bản. Họ đến bằng những chiếc máy bay công nghệ tiên tiến, lái những chiếc xe “được cung cấp năng lượng bằng phép thuật” và có thể “tạo ra thực phẩm mà không cần trồng trọt hay trao đổi”.

Người dân bản địa ở các đảo Nam Thái Bình Dương thường được thưởng những món quà hấp dẫn mà theo họ được “tạo ra từ hư không”, khi hợp tác với quân đội Hoa Kỳ. Đối với một số người dân đảo ở Vanuatu nói riêng, điều này dường như xác nhận truyền thuyết về John Frum, một tính cách rõ ràng của người Mỹ.

Nhà làm phim tài liệu Jessica Sherry, người đã đến thăm đảo Tanna và thực hiện bộ phim tài liệu “Waiting for John”, giải thích vào năm 2016: “Quân đội Hoa Kỳ đã mang một lượng hàng hóa kỳ diệu đến nhiều hòn đảo xa xôi ở Nam Thái Bình Dương - tủ lạnh, thực phẩm đóng hộp, máy bay, xe tải - những thứ mà người dân đảo chưa từng thấy, đặc biệt là với số lượng lớn như vậy.

Sự xuất hiện của người Mỹ đã ứng nghiệm lời tiên tri của John Frum và thay đổi cán cân quyền lực trong khu vực, làm suy yếu thực dân châu Âu và trao quyền cho người bản địa”.

Nhưng cũng đột ngột như khi đến, sau Thế chiến thứ Hai, quân đội Mỹ biến mất, cả những hàng hóa kỳ diệu của họ cũng vậy. Từ đó, các giáo phái hàng hóa cầu nguyện một ngày nào đó họ sẽ quay trở lại.

Một số tín đồ sùng bái hàng hóa tìm cách bắt chước hành vi của quân đội Hoa Kỳ. Họ xây dựng các tháp kiểm soát không lưu bằng tre, các thiết bị vô tuyến bằng bùn và rơm và các máy bay mô phỏng. Đôi khi họ còn lập “đường băng” từ rừng rậm, ăn mặc như lính Mỹ, sử dụng cờ và các biểu tượng khác để thu hút máy bay trên bầu trời.

Ở một số nơi, họ tiến hành hiến tế lợn, với niềm tin “những chú lợn lớn” bằng kim loại sau đó sẽ xuất hiện trên bầu trời. Nhưng những chiếc máy bay và lượng hàng hóa dồi dào không bao giờ đến nữa.

Ở nhiều nơi, điều này dẫn đến sự suy giảm người theo giáo phái hàng hóa, đặc biệt là kể từ khi Melanesia tiến hành công nghiệp hóa trong những năm gần đây và người bản địa liên lạc thường xuyên hơn với người phương Tây. Tuy nhiên, vẫn còn một số ít người theo giáo phái hàng hóa tin rằng họ đã không thực hiện đúng nghi lễ nên máy bay và tàu chở hàng hóa không trở lại.

Ngay cả trên đảo Tanna của Vanuatu, niềm tin vào các giáo phái hàng hóa đã giảm mạnh. Phong trào John Frum có khoảng 5.000 tín đồ vào năm 1990, chỉ còn 500 vào năm 2022, một phần là do sự phát triển của Kitô giáo trong khu vực.

Nhưng nhiều người dân trên đảo vẫn kỷ niệm “Ngày John Frum”. Hằng năm vào ngày 15 tháng 2, những thanh niên vẽ chữ “USA” màu đỏ trên ngực, giơ những thanh “súng trường” bằng tre và diễu hành theo phong cách quân đội. Trong khi một số người dân địa phương tham gia vì truyền thống, những người khác làm như vậy với hy vọng thực sự rằng những chiếc máy bay chở đầy hàng hóa của Mỹ sẽ trở lại vào một ngày nào đó.

Theo Allthatsinteresting

Lê Du

Nguồn GD&TĐ : https://giaoducthoidai.vn/ky-la-giao-phai-hang-hoa-post742411.html