Kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống ngành Thủy lợi Việt Nam (28-8-1945 - 28-8-2025): Cần thêm nhiều hồ nước cho vùng trồng sầu riêng

14 giờ trướcBài gốc

Hầu như năm nào cũng vậy, chớm mùa nắng hạn, bà con nông dân trồng sầu riêng ở các xã Khánh Sơn, Đông Khánh Sơn và Tây Khánh Sơn như ngồi trên đống lửa. Suối nhỏ, chưa có hồ chứa nước, nên chỉ cần một thời gian nắng nóng, các vườn sầu riêng thiếu nước dần bạc ngọn, từng chùm quả non héo rũ, rơi rụng. Nhu cầu về những công trình thủy lợi đủ sức làm mát dịu vườn cây có giá trị kinh tế rất cao này ngày càng bức thiết hơn. Và điều đó đang được giải tỏa phần nào khi trên địa bàn bắt đầu xuất hiện các công trình hồ chứa nước.

Sầu riêng… khát nước

Với hơn 2.800ha sầu riêng cùng hàng trăm hécta măng cụt, bưởi da xanh, chôm chôm… vùng đất các xã Khánh Sơn, Đông Khánh Sơn và Tây Khánh Sơn được xem là thủ phủ trái cây của tỉnh. Trong đó, sầu riêng chiếm vị trí chủ lực, không chỉ về diện tích mà còn về giá trị kinh tế. Năm 2024, ước tính doanh thu từ sầu riêng tại địa bàn các xã này đã vượt mốc 1.000 tỷ đồng - con số ấn tượng với các địa phương miền núi có xuất phát điểm thấp.

Hồ chứa nước Sơn Trung đang hình thành.

Tuy nhiên, đằng sau thành công của những vụ mùa bạc tỷ là những khó khăn, vất vả mà nông dân các xã Khánh Sơn, Đông Khánh Sơn và Tây Khánh Sơn đã phải trải qua. Ông Trần Văn Hùng, nông dân có hơn 2ha sầu riêng ở Tây Khánh Sơn chia sẻ: "Sầu riêng là cây cần rất nhiều nước, lại ra hoa và đậu trái đúng mùa khô. Nếu không có nước tưới đầy đủ, cây sẽ suy, rụng trái, ảnh hưởng đến cả năng suất và chất lượng. Có những năm chúng tôi mất 30 - 40% sản lượng, giá bán cũng giảm sâu vì quả nhỏ, vị nhạt”.

Không riêng gì ông Hùng, hàng nghìn hộ nông dân nơi đây đã phải “gồng mình” chống hạn trong nhiều năm qua. Nhiều hộ đầu tư hàng trăm triệu đến cả tỷ đồng để khoan giếng, đào giếng, đầu tư máy bơm, đường ống dẫn nước dài hàng chục cây số từ các suối đầu nguồn… chỉ với một mục tiêu cứu vườn sầu riêng. Nhưng đây chỉ là giải pháp tình thế. Bởi khi mùa khô kéo dài, suối cạn, mực nước ngầm tụt, mọi nỗ lực trở nên bất lực. Cũng vì thiếu nước mà có nhiều vườn cây mới trồng bị chết khô. Hàng chục tấn sầu riêng non vốn là “tài sản tương lai” của người dân bị rơi rụng. Điều đáng nói, không chỉ mất mùa trước mắt, thiếu nước kéo dài còn ảnh hưởng đến chu kỳ sinh trưởng dài hạn của cây, khiến năng suất các năm sau cũng suy giảm theo.

Nhiều nhà vườn đào ao tích trữ nước nhằm hạn chế thiếu hụt nguồn nước tưới vào mùa nắng hạn.

Đi dọc các xã vùng cao Khánh Sơn, Đông Khánh Sơn và Tây Khánh Sơn, không khó bắt gặp những ngôi nhà khang trang, những chiếc xe bán tải đời mới đậu trước sân, tất cả đều là thành quả từ sầu riêng. Theo thống kê, trung bình mỗi hécta sầu riêng cho thu nhập từ 500 triệu đến 800 triệu đồng/năm. Nhiều hộ sở hữu 5 - 7ha vườn có thể đạt doanh thu tiền tỷ mỗi vụ. Thế nhưng, “giấc mơ sầu riêng” chưa thể bền vững nếu bài toán nước tưới chưa được giải quyết.

Không chỉ lo thiếu nước tưới mùa khô, mà mùa mưa ở các địa phương này, tình trạng sạt lở bờ sông, bờ suối thường xuyên xảy ra. Có những đoạn sông bị xâm thực tới hơn 100m, uy hiếp vườn tược và nhà cửa người dân.

Niềm hy vọng xanh

Cùng với sự xuất hiện của những vườn cây ăn quả thơm ngon, chất lượng cao, bao nhiêu năm qua, nhu cầu về nước tưới cho cây trồng trở nên bức thiết, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu khiến nắng mưa bất thường. Theo thống kê, trên địa bàn 3 xã Khánh Sơn, Đông Khánh Sơn và Tây Khánh Sơn có khoảng 40 công trình thủy lợi. Một phần trong số đó đã bị hư hỏng, xuống cấp, không phát huy tác dụng; số còn lại là những công trình nhỏ đến siêu nhỏ, chỉ đủ phục vụ nước tưới cho khoảng 4 - 5% diện tích sản xuất nông nghiệp trên địa bàn.

Nông dân xã Tây Khánh Sơn bơm nước tưới cho cây sầu riêng. Ảnh: B.LA

Trong hoàn cảnh ấy, Dự án Hồ chứa nước Sơn Trung được triển khai như là sự khởi đầu hy vọng. Với tổng mức đầu tư 265 tỷ đồng, dung tích thiết kế 2,19 triệu m3, có nhiệm vụ cung cấp nước sinh hoạt cho khoảng 20.000 người dân và nước tưới cho hàng trăm hécta cây trồng, công trình được kỳ vọng góp phần “giải cơn khát” cho vựa trái cây các vùng đất này. Hiện công trình đang được gấp rút thi công để sớm đưa vào tích nước.

Cách đây không lâu, hồ chứa nước Ka Tơ với dung tích khoảng 0,15 triệu m3 được đưa vào hoạt động, cung cấp nước cho vùng thường xuyên hạn hán ở các thôn Suối Me, Ka Tơ. Ngoài ra, việc đầu tư một số hồ chứa nước ở vùng lõi sầu riêng trên địa bàn xã Tây Khánh Sơn cũng đã được đề xuất, tính toán đưa vào đầu tư trong giai đoạn tới. Ông Nguyễn Văn Tâm, nông dân ở xã Đông Khánh Sơn cho biết: “Chỉ cần có nguồn nước ổn định từ các công trình thủy lợi, nhất là các công trình có quy mô, sẽ giúp người dân trồng sầu riêng như chúng tôi yên tâm đầu tư lâu dài, không lo mất mùa như mấy năm rồi.”

Nông dân xã Tây Khánh Sơn chăm sóc vườn sầu riêng.

Theo lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường, trong quá trình chuyển từ sản xuất nhỏ lẻ sang nông nghiệp công nghệ cao, liên kết chuỗi giá trị, điều kiện tiên quyết là đảm bảo hạ tầng, trong đó nước là yếu tố đầu tiên. Do vậy, việc đầu tư các công trình thủy lợi như: Hồ chứa nước, kênh mương, đập dâng… là hết sức cần thiết và cấp bách. Các công trình đảm bảo nước tưới sẽ giúp vùng trái cây các xã miền núi Khánh Sơn, Đông Khánh Sơn và Tây Khánh Sơn phát triển bền vững. Ngoài giá trị kinh tế, hồ còn giúp giảm lũ, hạn chế sạt lở, bảo vệ đất đai, khu dân cư. Về lâu dài, công trình còn mở ra tiềm năng phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng kết hợp trải nghiệm vườn cây ăn quả, tắm suối, cắm trại... Nhiều doanh nghiệp du lịch nội địa đã khảo sát bước đầu, lên kế hoạch đầu tư vào các tuyến trải nghiệm sầu riêng, du lịch canh nông tại Khánh Sơn.

Với nhu cầu nước tưới rất lớn, đặc biệt trong điều kiện biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt, việc đầu tư các công trình thủy lợi cung cấp nước sản xuất cho các xã miền núi này chính là đòn bẩy để người nông dân yên tâm làm ăn, để sầu riêng tiếp tục là “trái ngọt” của kinh tế nông nghiệp tỉnh nhà.

HỒNG ĐĂNG

Nguồn Khánh Hòa : http://www.baokhanhhoa.vn/kinh-te/202508/ky-niem-80-nam-ngay-truyen-thong-nganh-thuy-loi-viet-nam-28-8-1945-28-8-2025-can-them-nhieu-ho-nuoc-cho-vung-trong-sau-rieng-d1c2d19/