Kỳ thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh đại học: làm sao để hài hòa?

5 giờ trướcBài gốc

Vài tuần sau, nếu đậu, bác bưu tá đạp xe đến nhà trao tận tay giấy báo nhập học. Còn nếu trượt, vẫn có cơ hội vào các trường cao đẳng, trung cấp. Những cơ sở đào tạo này khi ấy rất được coi trọng, đào tạo bài bản, sinh viên ra trường có việc làm, có cơ hội thăng tiến.

Tất nhiên, theo dòng chảy cải cách, thay sách giáo khoa, kỳ thi cũng phải đổi mới, cải tiến cho phù hợp với bối cảnh mới. Công bằng mà nói, đã có những thuận tiện hơn cho thí sinh. Song, cùng với đó, nhiều năm qua lại nổi lên những bất cập, thậm chí có những câu chuyện khiến nhiều người thốt lên: “Kỳ thi không giống ai!”.

Đến nay, khi kỳ thi tốt nghiệp THPT thay đổi theo chương trình giáo dục phổ thông 2018, ai cũng mong, qua kỳ thi, tạo động lực tiếp tục đổi mới dạy và học. Nhưng thực tế không hẳn như kỳ vọng. Độ khó, dễ giữa các môn thi khiến dư luận bất an. Nhiều thí sinh bật khóc ngay sau khi rời phòng thi, trong khi phổ điểm công bố thì “lung linh tỏa sáng”. Mâu thuẫn ấy, nếu không được nhìn nhận thẳng thắn, có thể khiến kỳ thi gây ra hệ lụy tiêu cực. Chưa hết, hàng loạt phương thức xét tuyển xuất hiện, san sẻ chỉ tiêu, làm cho “miếng bánh” chỉ tiêu bị chia nhỏ, số thí sinh chọn xét tuyển vào đại học bằng điểm thi tốt nghiệp THPT, cửa vào hẹp, vì chỉ tiêu ít, khiến điểm chuẩn tăng vọt. Đã có thủ khoa trượt nguyện vọng 1 - nghịch lý không thể chấp nhận!

Kỳ thi tốt nghiệp THPT - lối vào đời quan trọng của hàng triệu học sinh - đòi hỏi một cuộc cải cách triệt để, nhìn xa trông rộng, học hỏi các nền giáo dục phát triển. Thế nhưng, ta lại thường chậm chân hay “nhanh nhẩu đoảng”. Tự chủ tuyển sinh là chủ trương đúng, nhưng lúc nắm, lúc buông, các trường đại học loay hoay, chẳng biết đâu là đường dài vững chắc.

Từ thực tiễn, xin đề xuất 8 vấn đề sau:

1. Tách riêng hai kỳ thi: Tốt nghiệp THPT và tuyển sinh đại học phải được tách biệt rõ. Một kỳ để xét công nhận hoàn thành bậc THPT, một kỳ để tuyển chọn nhân lực chất lượng cho bậc học cao hơn.

2. Rà soát lại tổ hợp xét tuyển: Giảm thiểu sự “bùng nổ” tổ hợp xét tuyển, chỉ giữ lại các tổ hợp đánh giá đúng năng lực thí sinh. Cần tính đến việc tích hợp kỳ thi tuyển sinh đại học với kỳ thi đánh giá năng lực, thành một kỳ thi gọn gàng, minh bạch.

3. Nâng chất lượng giáo dục nghề nghiệp: Đây là con đường căn bản xây dựng nguồn nhân lực cho xã hội. Thợ lành nghề chính là lực lượng góp phần làm đất nước phồn vinh. Cần cơ chế thu hút học sinh vào cao đẳng, trung cấp, với cơ hội việc làm rõ ràng sau khi ra trường.

4. Đổi mới giáo dục đại học: Quản lý chất lượng chặt chẽ, phân định rõ trường nào được tổ chức thi tuyển, trường nào chỉ xét học bạ. Siết chặt đầu ra, gắn đào tạo với nhu cầu nhân lực trong nước, khu vực và quốc tế.

5. Phân luồng đại học rõ ràng: Công khai, minh bạch, công bằng. Xác định hướng đào tạo thực hành và hướng hàn lâm, cho mỗi cơ sở giáo dục đại học. Từ đó có sự đầu tư từ Nhà nước, cũng như xã hội hóa phù hợp.

6. Học hỏi mô hình khảo thí tiên tiến: Nhiều quốc gia đã đi trước, có kinh nghiệm dày dạn. Ta nên học hỏi, rồi vận dụng linh hoạt với thực tiễn nước mình. Mục tiêu cao nhất là: Thi đúng - Tuyển trúng.

7. Gắn cải cách thi cử với sự phát triển AI: Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo (AI) bùng nổ, hệ thống thi cử phải thích ứng. Phải lấy lợi ích quốc gia làm tối thượng, lấy người học làm động lực, và lấy sự phát triển giáo dục làm trung tâm.

8. Hướng tới sự ổn định lâu dài: Đổi mới thi cử phải bền vững, tránh tình trạng năm nào cũng thay đổi, năm nào cũng ban hành quy chế tuyển sinh, và năm sau thì “kịch tính” hơn năm trước, khiến học sinh, phụ huynh và xã hội mệt mỏi, căng thẳng, báo chí tốn không biết bao “giấy mực” để giải mã mà... có được đâu!

Thi cử là khâu đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp trăm năm trồng người. Mọi cải cách cần đặt lợi ích của quốc gia, người học và sự phát triển của cuộc sống, giáo dục lên hàng đầu.

Kỳ thi phải phản ánh đúng năng lực học sinh, công bằng và hợp quy luật. Thí sinh đạt 30 điểm, thang điểm 10, với 3 môn thi thì thí sinh đó phải đậu hạng xuất sắc; thủ khoa thì luôn xứng đáng bước vào cánh cửa nguyện vọng 1. Sau thi là những câu chuyện tự học cho kết quả đậu “ưu, tối ưu” trên “bảng tin”, lay động trái tim mọi người, những bài luận với ý tưởng độc đáo và diễn đạt lưu loát, những bài toán có lời giải sáng tạo... Đó là nguyên tắc bất biến của truyền thống thi tuyển, và cũng là giá trị cần được tiếp tục duy trì, dù thi cử có đổi thay thế nào!

TS. Nguyễn Hoàng Chương

Nguồn Saigon Times : https://thesaigontimes.vn/ky-thi-tot-nghiep-thpt-va-tuyen-sinh-dai-hoc-lam-sao-de-hai-hoa/