Ký ức dầu khí - Kỳ 3: Kỷ niệm thu nổ địa chấn

4 giờ trướcBài gốc

Với sự giúp đỡ của các chuyên gia Liên Xô, các phương pháp thăm dò địa vật lý tìm kiếm dầu khí đã được tiến hành như địa chấn, điện, trọng lực, địa vật lý giếng khoan... Ở các đội địa chấn, công việc thu nổ đòi hỏi rất cẩn thận, vị trí đặt thuốc nổ phải nằm phía dưới lớp đất bở rời dày 20-25m. Việc khoan đặt mìn được tiến hành bằng áp lực nước giữa những cánh đồng lầy lội, bùn đất bê bết nên rất vất vả. Cũng vì thế, anh em công nhân khoan thỉnh thoảng khai thêm số mét khoan để tăng thêm tiền bồi dưỡng quá ít ỏi. Khổ nỗi là việc này lại ảnh hưởng đến chất lượng tài liệu. Việc đầu tiên tôi được anh Bùi Văn Khiết, Tổ trưởng Trạm máy giao là phải đi kiểm tra độ sâu hố khoan đặt mìn. Công việc tưởng đơn giản hóa ra cũng lắm phiền hà vì bị anh em công nhân phản ứng, họ cho rằng bọn sinh viên mới ra trường chỉ có biết lý thuyết suông nên không phục. Tôi xin được làm cùng với anh em để học việc, đồng thời chỉ cho họ những băng địa chấn rối mù vì đặt sai độ sâu thuốc nổ. Dần dần, mọi người nhận ra và phấn khởi hơn khi được biết lãnh đạo đồng ý tăng thêm suất bồi dưỡng mà không cần khai tăng độ sâu khoan như trước.

Với phương pháp địa chấn khúc xạ, lượng thuốc nổ mỗi lần lên tới hàng tấn, khoảng cách từ nguồn nổ đến máy thu xa hàng trăm km. Quá trình liên lạc được thực hiện qua điện đàm vô tuyến, có khi phát sóng ở Hải Dương mà thu sóng ở tận Hải Phòng, chỉ cần một sơ sẩy nhỏ sai lệch tín hiệu phát là phải làm lại từ đầu. Có lần, tôi theo mấy anh em trong đội địa chấn đang lội bì bõm để bố trí tuyến thu sóng ở vùng ven biển Hải Phòng thì máy bay Mỹ đến ném bom, tất cả cứ đứng yên như trời trồng không dám nhúc nhích, may mà không ai việc gì. Thường thì việc thu nổ được tiến hành khoảng 2-3 giờ sáng để tránh nhiễu do các hoạt động xung quanh. Nếu tiến hành ban ngày thì phải cử người đi giữ trật tự, khi làm việc không cho người cũng như trâu, bò di chuyển. Thế mà có những lần, mặc dù đã bắt mọi người đứng yên vẫn xác định được trên màn hiện sóng sự rung động ở một vị trí máy thu. Hóa ra do ở đấy có một quán nước, mấy bác nhà ta ngồi hút thuốc lào và dẫm chân, rung đùi mạnh quá. Máy móc thiết bị của Liên Xô chế tạo thường rất to nên phải tách ra từng khối để mang vác, không chỉ những anh nam giới như anh Tuấn, anh Binh, anh Lưu... mà cả các chị em nữ trung cấp kỹ thuật như chị Mai, chị Ngọc, chị Thụ... cũng phải xắn quần mang vác như nam giới, chỉ tội là qua các bãi lầy có chị bị đỉa cắn kêu oai oái.

Để bảo dưỡng thiết bị đo địa chấn có một trạm sửa chữa đặt ở xã Bình Kiều (Khoái Châu, Hưng Yên). Bây giờ, các thiết bị đồng bộ, nếu cái gì hư hỏng là bỏ đi thay cái khác. Còn lúc bấy giờ thì anh em kỹ thuật phải tháo lắp, sửa chữa và điều chỉnh thông số. Tôi nhớ mãi hình ảnh phải ngồi hàng giờ tỉ mẩn mài mảnh lò xo của máy thu sóng để điều chỉnh tần số riêng cho phù hợp, thế mà mọi việc cũng ổn cả.

Cán bộ địa chất dầu khí cùng chuyên gia Liên Xô khảo sát thực địa vùng trũng An Châu

Theo đánh giá của cán bộ địa chất Việt Nam và chuyên gia Liên Xô, thì vùng Đồng bằng sông Hồng và vùng An Châu có triển vọng dầu khí. Tuy nhiên, việc đánh giá tiềm năng ở dưới sâu là không đơn giản vì phải xác định đối tượng nằm sâu cách mặt đất vài kilomet. Do điều kiện địa chất phức tạp nên kết quả thăm dò địa chấn bị hạn chế nhiều, các tín hiệu thu được rất yếu, tài liệu thăm dò địa chấn thường chỉ thu được đến độ sâu khoảng 2km, còn sâu hơn là lờ mờ chẳng rõ ràng gì. Để tăng độ sâu khảo sát đã phải tăng lượng thuốc nổ nhiều lần, nhưng trái với mong đợi, càng tăng thuốc nổ thì chất lượng tài liệu càng kém. Trước tình hình này, anh em trong đội địa chấn đề xuất không nên tăng lượng thuốc nổ mà chỉ sử dụng nguồn nổ nỏ nhưng phải phân tán và ghép nhóm chúng. Vì cách làm có vẻ ngược đời nên có người nói vui là nên tống bọn tôi đi “Trâu Quỳ”, nơi chữa trị cho những người bị bệnh tâm thần. Thực ra ở các tầng sâu, tín hiệu liên quan đến các đối tượng cần khảo sát rất yếu so với các loại nhiễu, đặc biệt là nhiễu ngẫu nhiên không bị suy giảm, nếu tăng thuốc nổ thì không chỉ tín hiệu mà nhiễu cũng sẽ tăng lên, dẫn đến tương quan tín hiệu sẽ giảm so với nhiễu. Việc chia nhỏ, ghép nhóm nguồn nổ và ghép nhóm máy thu thì sẽ tăng hiệu ứng thống kê và có hiệu quả hơn. Từ kết quả có được thử nghiệm xác định định lượng mối quan hệ tín hiệu khẳng định nhận định này là hợp lý và tôi còn đưa cả vào đồ án tốt nghiệp của mình.

Đón xem tiếp kỳ sau...

GS.TSKH Mai Thanh Tân

Nguồn PetroTimes : https://petrovietnam.petrotimes.vn/ky-uc-dau-khi-ky-3-ky-niem-thu-no-dia-chan-730530.html