Ký ức sâu đậm của nhà báo Nguyễn Hồng Vinh về Quảng Trị

20 giờ trướcBài gốc

Nhà báo Nguyễn Hồng Vinh (bên trái) cùng tác giả trở lại thăm chiến khu Ba Lòng, Quảng Trị.- Ảnh: H.N

Đầu năm 1971, nhà báo Nguyễn Hồng Vinh nhận lệnh của Bộ Biên tập Báo Nhân Dân vào chiến trường, phản ánh không khí mở đường Trường Sơn của Đoàn 559. Những năm tháng ấy ông có mặt trên khắp các cung đường Trường Sơn, gặp gỡ rất nhiều đơn vị bộ đội, thanh niên xung phong và có nhiều tác phẩm báo chí phản ánh kịp thời về khí thế toàn dân ra trận, mở đường tiếp tế cho chiến trường miền Nam.

Mới đây, ông trở lại thăm những địa danh vang bóng một thời, như Cha Lo, Cổng Trời, chiến khu Ba Lòng, cầu Hiền Lương, sông Bến Hải, Thành cổ Quảng Trị... Đi trên đường 20 ở miền tây Quảng Bình, con đường mang tên Quyết Thắng, ông bùi ngùi hồi tưởng để có con đường Trường Sơn nối dài bước hành quân cho các đoàn quân, có rất nhiều bộ đội, thanh niên xung phong đã nằm lại nơi này.

Từ nơi đây, dưới mưa bom bão đạn, ông đã viết phóng sự Theo Bác mở đường, chỉ mấy ngày sau được Đài Tiếng nói Việt Nam đọc trong đêm sinh nhật Bác Hồ. Đó là một kỷ niệm không bao giờ quên trong đời làm báo nơi chiến trường gian khổ của ông.

Hôm cùng ông trở lại chiến khu xưa Ba Lòng, tôi ái ngại cho chặng đường dài quanh co núi đồi nhưng ông vẫn quyết tâm đi để sống lại một thời trai trẻ với chiến trường lửa đạn.

Đứng bên dòng sông Ba Lòng trong xanh, sóng vỗ nhẹ vào bờ khi những con thuyền đi qua, nhà báo Nguyễn Hồng Vinh chìm đắm trong dòng hồi ức: Hôm ấy trước giờ xuất quân, trời mưa to, ngập cả những căn hầm lán trại. Pháo của quân Mỹ, của quân đội Sài Gòn từ Hạm đội 7 ngoài biển dội vào, từ Ái Tử bắn lên đinh tai nhức óc, cả một bầu trời bị xé nát, rền vang tiếng bom, đạn pháo.

Trước lệnh xuất quân đánh vào Đông Hà, Ái Tử, La Vang..., cánh quân có ông tham gia do một cô giao liên nhỏ nhắn, xinh đẹp dẫn đường. Khi nghe tiếng pháo rơi gần cửa hầm, cô giao liên nhanh như sóc gập người che đạn cho ông và đồng đội. Chiến trường khốc liệt và nhanh chóng hành quân, ông chưa kịp hỏi han gì về cô gái ấy thì đơn vị hành quân; ngày chiến thắng ông trở lại tìm nhưng không gặp được.

Bao nhiêu năm trôi qua, hình ảnh cô giao liên nhỏ nhắn lấy thân mình che đạn cho ông vẫn cứ ám ảnh mãi. Xúc cảm ấy Nguyễn Hồng Vinh đã gửi lại trong bài thơ Cô giao liên ở Ba Lòng, được nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân phổ nhạc thành bài hát Cô giao liên. Nhạc phẩm này sau đó được trình bày trong chương trình lễ kỷ niệm 50 năm ngày giải phóng Quảng Trị gây xúc động bao người.

Thơ ông viết về những người lính, về những thanh niên xung phong, giao liên không dùng từ cầu kỳ hoa mỹ mà lắng đọng bằng lời thơ giản dị, ý thơ sâu thẳm. Viết về đề tài chiến tranh cách mạng, những ký ức, sự hy sinh mất mát của thế hệ cha anh ngày hôm qua trong tác phẩm của nhà báo, nhà thơ Nguyễn Hồng Vinh luôn được tác giả hình tượng hóa, đề cao trách nhiệm, thổi bùng lên khát vọng xây dựng quê hương đất nước phồn vinh, hùng cường cho thế hệ trẻ hôm nay.

Trung tướng Đặng Quân Thụy, nguyên Phó Chủ tịch Quốc hội ghi nhận đóng góp của Nguyễn Hồng Vinh trong vai trò là nhà báo, đại biểu Quốc hội đã từng ba lần ra công tác ở đảo Trường Sa. Hiện Bảo tàng Báo chí Việt Nam còn lưu giữ tấm Thẻ cử tri bầu cử Quốc hội khóa VIII ở đảo Trường Sa năm 1982 của nhà báo Nguyễn Hồng Vinh. Năm đó ông viết ghi chép: Trường Sa ta đó giữa Biển Đông gây xúc động mạnh trong lòng bạn đọc cả nước đang hướng về Trường Sa thân yêu.

Sau chuyến đi Trường Sa một thời gian, nhà báo Nguyễn Hồng Vinh được Ban Bí thư Trung ương Đảng bổ nhiệm chức vụ Phó Tổng Biên tập Báo Nhân Dân và hai năm sau được Đại hội Đảng bầu vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng, được Bộ Chính trị bổ nhiệm giữ chức vụ Tổng biên tập Báo Nhân Dân. Ông còn tham gia giữ chức vụ Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, sau này là Phó Trưởng ban Thường trực Ban Tuyên giáo Trung ương, Chủ tịch Hội đồng lý luận phê bình văn học Trung ương.

Nhắc đến Trường Sa, tôi có một kỷ niệm nhỏ với nhà báo Nguyễn Hồng Vinh. Đấy là năm 2008 sau chuyến đi Trường Sa trở về, tôi viết phóng sự năm kỳ đăng trên Báo Quảng Trị, sau đó rút gọn lại gửi đăng trên Báo Nhân Dân. Năm đó phóng sự Đất Việt giữa trùng dương của tôi đoạt giải A, Giải báo chí Vì sự nghiệp đại đoàn kết toàn dân tộc.

Nhà báo Nguyễn Hồng Vinh thắp hương cho các anh hùng liệt sĩ ở Nghĩa trang liệt sĩ quốc gia Đường 9 - Ảnh: M.T

Sau khi nhận giải, tôi được nhà báo Nguyễn Hồng Vinh chia sẻ rất nhiều về cảm xúc Trường Sa, về lần đầu tiên ông bỏ phiếu bầu đại biểu Quốc hội ở huyện đảo Trường Sa. Ông cũng đã có lời khen tác phẩm của tôi khi ông đọc trên báo và đọc khi tham gia ban giám khảo của giải.

Nhà báo Phan Quang, nguyên Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam cho rằng, nhà báo, nhà thơ Nguyễn Hồng Vinh là một tay viết bút lực tràn đầy năng lượng, mênh mang y tứ, phong phú ngôn từ, thường xuyên có mặt trên trận địa báo chí nước ta hơn nửa thế kỷ qua.

Chỉ tính khoảng thời gian 15 năm trở lại đây, ông cho ra mắt bạn đọc một loạt tác phẩm, trong đó có 4 tập “Giữ lửa”, tập nào cũng dày trên dưới 500 trang, cùng 12 tập thơ được đông đảo bạn đọc đón chào, bạn hữu sẻ chia.

Từ khi bước chân vào khuôn viên số 71 phố Hàng Trống, Hà Nội - trụ sở Báo Nhân Dân, trong 55 năm qua, ông sống hết mình vì nghề báo, nghiệp văn. Nhiều chủ đề đồ sộ được Nguyễn Hồng Vinh lan tỏa qua cái nhìn của một nhà báo, nhà thơ, cố gắng giao hòa lửa báo với hơi văn.

Trả lời phỏng vấn của phóng viên Truyền hình Quốc phòng về nỗi mất mát của gia đình khi có người anh trai hy sinh ở chiến trường, nhà báo Nguyễn Hồng Vinh nói rằng nỗi đau mất đi người anh trai là nỗi đau như bao gia đình Việt Nam có người thân hy sinh, nhưng so với chiến thắng huy hoàng, vĩ đại của dân tộc thì sự hy sinh mất mát đó cũng chỉ là đóng góp rất nhỏ để góp phần cho thắng lợi của cuộc đấu tranh giành độc lập, tự do cho dân tộc.

Ông nói rằng đất nước ta chỉ có 63 tỉnh, thành phố (trước thời điểm tháng 7/2025) nhưng lại có hàng trăm nghĩa trang liệt sĩ và ông đã đi đến hầu hết các nghĩa trang ở các tỉnh để thắp hương tri ân các anh hùng liệt sĩ, trong đó có các liệt sĩ là nhà báo.

Và có một chút riêng tư của tôi với nhà báo Nguyễn Hồng Vinh, kể từ chuyến cùng ông trở lại thăm chiến trường xưa, tôi hiểu thêm đất nước ta dài rộng mênh mông, nhưng vì sao ông viết: “Trong chặng đường rong ruổi làm báo hơn nửa thế kỷ, tôi đã đi hết các tỉnh, thành phố, được gặp mặt và trò chuyện với bao lớp người, bao đồng nghiệp, nhưng có lẽ Quảng Trị là một trong những vùng đất để lại trong tôi nhiều dấu ấn sâu đậm”.

Ông đã lý giải dấu ấn sâu đậm ấy là vì đó là mảnh đất một thời như “cái phễu” hứng đạn bom của kẻ thù muốn hủy diệt tất cả, mà Thành Cổ Quảng Trị là một điển hình; sâu đậm vì nơi đây vào tháng 4 năm 1972, từ Trường Sơn ông đã theo bộ đội vào giải phóng Đông Hà; là mảnh đất có người anh ruột của ông hy sinh ở Đường 9 năm 1968 đến nay vẫn chưa tìm được phần mộ.

Trả lời câu hỏi của phóng viên Truyền hình Quốc phòng cảm nhận của tôi về nhà báo Nguyễn Hồng Vinh, tôi chia sẻ rằng bản thân là người may mắn được gặp ông. Đọc tác phẩm báo chí và văn chương của Nguyễn Hồng Vinh, tôi như được tiếp thêm năng lượng sống tích cực, để mỗi sáng mai thức dậy, nghĩ mình phải làm một điều gì đó có ích, như ông, một đời báo, một đời thơ - chiến sĩ mà cây bút và trách nhiệm xã hội luôn được đề cao, không bao giờ ngừng nghỉ.

Còn mãi trong tôi buổi trưa mùa hạ ở chiến khu Ba Lòng. Hôm đó tôi thấy nhà báo, nhà thơ Nguyễn Hồng Vinh đứng trầm ngâm bên dòng sông Ba Lòng xanh trong. Chúng tôi tản ra xung quanh, để ông ở lại với một miền ký ức.

Hôm sau, khi mở trang thơ tạp chí Người làm báo, tôi mới đọc được dòng cảm xúc của ông: “Tôi đứng ngắm giữa trưa hè nắng gắt/ Sông Ba Lòng sóng gợn lăn tăn/Ký ức tháng Tư cách đây năm thập niên/Lại ùa về xôn xao, lay động/Bồi hồi nhớ cô giao liên dũng cảm/Dẫn đơn vị tôi vào giải phóng Đông Hà/ Giữa lửa đạn đỏ trời và máy bay gầm rít/Thật xót đau cô đã hy sinh/Trở lại Ba Lòng mang tâm niệm thiêng liêng/ Thắp nén nhang tri ân người con gái” (Ba Lòng đang vẽ lại dung nhan).

Tôi nghĩ, có lẽ ký ức, niềm đau ấy được xoa dịu phần nào khi ông được chứng kiến sự hồi sinh của vùng đất này. Sự hy sinh của các anh hùng liệt sĩ ngày hôm qua đã đem lại màu xanh no ấm, bình yên cho hôm nay, khi Ba Lòng đã trải rộng màu xanh rau, lúa, sắn, khoai; những con đường nhựa đã đến trung tâm; thêm nhiều ngôi nhà mới khang trang; đèn điện sáng giữa rừng xanh thôn, bản... Được chứng kiến khoảnh khắc này, tôi hiểu vì sao nhà báo Nguyễn Hồng Vinh lại nặng nợ với miền đất này nhiều đến thế.

Minh Tứ

Nguồn Quảng Trị : http://www.baoquangtri.vn/ky-uc-sau-dam-cua-nha-bao-nguyen-hong-vinh-ve-quang-tri-196375.htm