Quan sát về việc Quốc hội vừa thông qua Nghị quyết về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025 (theo đó, cả nước chính thức có 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh, gồm 28 tỉnh và 6 thành phố), chuyên gia kinh tế Nguyễn Hoàng Dũng cho rằng đây là thời điểm chuyển đổi đặc biệt và có nhiều cơ hội rất lớn cho các doanh nghiệp (DN) từ việc này.
Chắc chắn doanh nghiệp sẽ hưởng lợi
Như chia sẻ của ông Dũng, trên “chuyến tàu thịnh vượng mới” của Việt Nam trong kỷ nguyên mới hiện mới chỉ lăn bánh trong những vòng chu kỳ đầu tiên, đang đòi hỏi các DN, giới đầu tư cùng quan tâm, cùng hướng đến ý nghĩa tích cực và các cơ hội mang lại để bước lên trên chuyến tàu này.
Điều kỳ vọng là các DN, giới đầu tư sẽ bước lên trên “chuyến tàu thịnh vượng mới” khi sáp nhập tỉnh thành.
“Đường là do người ta đi lâu mới hình thành. Và đường đó muốn trơn, muốn láng là phải đi nhiều lần và trở thành một lợi ích không chỉ cho mình cũng như cho những thế hệ tiếp theo. Cho nên các DN chắc chắn sẽ được hưởng lợi từ guồng máy mới từ những địa phương mới khi sáp nhập tỉnh thành”, ông Dũng nói.
Nhất là khi đã và đang có những thay đổi rất rõ nét về mặt thể chế từ Trung ương cho đến cơ sở trong thời gian gần đây, đặc biệt là từ tháng 4, tháng 5 và cho đến trung tuần tháng 6/2025 khi Quốc hội thông qua một nghị quyết đặc biệt là sáp nhập các tên gọi của 34 tỉnh thành trong cả nước, có giá trị ngay lập tức (vào ngày 12/6) và có địa giới hành chính rõ ràng.
Bên cạnh đó, vị chuyên gia này lưu ý mặc dù việc sáp nhập tỉnh thành là quá trình chuẩn bị rất kỹ càng từ trước đó, thế nhưng tâm lý của không ít DN thường là đi chậm, đặc biệt là đối với những DN mà thường xuyên khi đợi tới “nước chảy” mới nhảy lên. Có nghĩa là nước chảy ra gần tới họ và tương tác trực tiếp thì họ mới hiểu, mới biết, mới tìm hiểu, khi đó lại trễ rồi, nếu như có cơ hội sẽ dễ bị bỏ qua vì không đón trước.
Còn trong nhận định mới đây về việc sáp nhập tỉnh thành, Bộ phận phân tích thuộc Công ty chứng khoán VCBS cho rằng các tỉnh thành sau sáp nhập có điều kiện thuận lợi để chủ động quy hoạch, định hướng phát triển ngành kinh tế mũi nhọn và đẩy mạnh đầu tư hạ tầng, tạo động lực thu hút vốn và thúc đẩy tăng trưởng.
Đơn cử như Tp.HCM sáp nhập cùng Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, sau sáp nhập sẽ sở hữu lợi thế về kinh tế đô thị (Tp.HCM), công nghiệp (Bình Dương), logistics – du lịch (Bà Rịa - Vũng Tàu).
Hơn thế nữa, tổng diện tích khu công nghiệp của Tp. HCM mới sau sáp nhập là 33.000 ha với nhiều lợi thế, như kết nối mạnh các trục: Cao tốc Tp.HCM – Long Thành – Dầu Giây, vành đai 3-4, Quốc lộ 51, cảng Cái Mép – Tân Cảng Cát Lái. Hình thành vùng công nghiệp – hậu cần – xuất khẩu xuyên tỉnh miền Nam, trong đó cảng Cái Mép Thị Vải trở thành cửa ngõ chính xuất khẩu cho toàn cụm.
Tác động từ việc sáp nhập tỉnh thành còn giúp hình thành các vùng kinh tế lớn, mở rộng không gian phát triển. Sau khi hợp nhất với nhau và được quản lý thống nhất, các địa phương nhỏ (tỉnh thành cũ trước đây) có thể tập trung hơn trong việc phát triển các lĩnh vực trọng điểm và có thế mạnh, thay vì cố gắng “chạy đua” phát triển nhiều lĩnh vực kinh tế khác nhau – vốn không hiệu quả và tạo ra sự cạnh tranh không cần thiết giữa các địa phương tương đồng.
Riêng trong lĩnh vực phát triển khu công nghiệp, theo VCBS, bối cảnh trước sáp nhập là kế hoạch chỉ tiêu sử dụng đất khu công nghiệp mỗi năm được phân bổ theo cấp tỉnh, sau đó phân bổ theo các đơn vị huyện, dẫn đến việc địa phương A phát triển nhanh vượt chỉ tiêu cho thuê khu công nghiệp trong năm nên không thể cho thuê thêm, trong khi địa phương B lân cận vẫn còn chỉ tiêu cho thuê nhưng không thu hút nhà đầu tư.
Điều này gây khó khăn trong giải phóng mặt bằng các dự án khu công nghiệp nằm trên ranh giới các địa phương khác nhau do chi phí phê duyệt là khác nhau.
Nắm bắt tốt các cơ hội mở ra
Còn sau khi sáp nhập tỉnh thành, chỉ tiêu khu công nghiệp sẽ được tính gộp toàn vùng, tạo dư địa linh hoạt hơn. Chẳng hạn các khu vực hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) mạnh (như Tp.HCM hoặc Bình Dương) có thể tiếp tục mở rộng hoặc tái cấu trúc khu công nghiệp theo nhu cầu thực tế, tối đa lợi ích các khu vực có sức hút đầu tư cao, đặc biệt các khu công nghiệp có nhiều DN cung ứng xoay quanh các “Queen bee” (ong chúa), thường được hiểu là các tập đoàn lớn, đặc biệt là các nhà đầu tư quốc tế có ảnh hưởng quan trọng trong việc phát triển kinh tế, đặc biệt là các khu công nghiệp.
Chính vì vậy, qua trao đổi với VnBusiness, chuyên gia kinh tế Nguyễn Hoàng Dũng nhấn mạnh lợi ích cho DN, giới đầu tư từ sáp nhập tỉnh thành là sẽ giảm chồng chéo thủ tục. Như với lĩnh vực phát triển khu công nghiệp thì các DN, nhà đầu tư sẽ không còn phải rơi vào tình cảnh “kẹt giữa 2 địa bàn” khi làm thủ tục đầu tư.
Không những vậy, tác động từ việc sáp nhập tỉnh thành sẽ giúp giảm cạnh tranh giữa các địa phương. Điển hình là hợp nhất quy hoạch phát triển công nghiệp, sẽ không còn tình trạng “giành” FDI giữa hai địa phương lân cận. Đồng thời sẽ giảm rủi ro “đua nhau hạ giá đất” hay ưu đãi thuế thiếu kiểm soát.
Khi ấy, như trường hợp Tp.HCM mới sau sáp nhập, sẽ tối ưu chỉ tiêu sử dụng đất khu công nghiệp, nếu Tp.HCM (cũ) không còn chỉ tiêu phát triển khu công nghiệp thì có thể chuyển dự án sang địa bàn Bình Dương (cũ) hay Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ).
Hơn thế nữa, việc sáp nhập còn tạo động lực cho các đơn vị mạnh hơn tăng cường đầu tư các dự án hạ tầng kết nối đến các đơn vị yếu hơn. Tránh được tình trạng dự án giao thông dừng ở ranh giới hành chính. Từ đó, tăng hiệu quả vận hành logistic, cảng, và chuỗi cung ứng giữa các khu công nghiệp đã từng phân tán.
Đơn cử như Bắc Ninh sáp nhập với Bắc Giang với tổng diện tích khu công nghiệp sau sáp nhập là hơn 11.700 ha. Lợi thế mang lại là thay vì các khu công nghiệp tách rời thì có thể phát triển thành vùng công nghiệp – công nghệ cao miền Bắc theo chiều sâu và chuỗi giá trị. Qua đó cũng tăng sức mạnh đàm phán với các “Queen bee” như: Samsung, Foxconn, Goertek…(đều có mặt ở 2 tỉnh cũ). Đồng thời giảm áp lực tại Bắc Ninh (cũ) về giao thông, lao động khi phân bổ dần dự án về Bắc Giang (cũ) – nơi còn quỹ đất rộng.
Có thể sẽ chờ thêm thời gian để thấy hết giá trị tích cực cho DN, giới đầu tư từ tác động của sáp nhập tỉnh thành. Tin rằng để bước lên trên “chuyến tàu thịnh vượng mới” thì các DN, giới đầu tư sẽ tận dụng, nắm bắt tốt các cơ hội được mở ra.
Thế Vinh