Kỳ vọng tạo sinh khí mới đào tạo tiến sĩ

một giờ trướcBài gốc

Ảnh minh họa INT.

Hệ thống giáo dục đại học đã cung cấp đội ngũ nhân lực trình độ cao, góp phần quan trọng phát triển kinh tế - xã hội, thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa, bảo đảm quốc phòng - an ninh và mở rộng hội nhập quốc tế.

Riêng với đào tạo tiến sĩ, Bộ GD&ĐT đã thực hiện nhiều bước chấn chỉnh nhằm nâng cao chất lượng. Đặc biệt, khi Quy chế tuyển sinh và đào tạo trình độ tiến sĩ theo Thông tư 08/2017/TT-BGDĐT siết chặt đầu vào, đầu ra và nâng yêu cầu đối với đội ngũ giáo sư, phó giáo sư, chất lượng đào tạo tiến sĩ đã có chuyển biến rõ rệt.

Công tác tuyển sinh thạc sĩ, tiến sĩ những năm qua được duy trì ổn định. Các cơ sở giáo dục đại học, trong điều kiện tự chủ, chủ động tổ chức tuyển sinh một hoặc nhiều lần trong năm khi đáp ứng đầy đủ yêu cầu bảo đảm chất lượng đào tạo. Nhờ nỗ lực đó, quy mô đào tạo tiến sĩ từng bước mở rộng, số lượng người học tăng đều từng năm.

Cụ thể, năm học 2019 - 2020, tuyển sinh trình độ tiến sĩ chỉ đạt 24,93% (tuyển được 1.274/5.111 chỉ tiêu). Sang năm học 2020 - 2021, tỷ lệ này tăng lên 34,32%; đến năm 2022 - 2023, tuyển sinh đạt 2.426 trên 5.795 chỉ tiêu (41,86%). Năm 2023 - 2024, tỷ lệ nâng lên 47,16%; và năm 2024 - 2025 tiếp tục cải thiện, đạt 57,68%.

Thành tựu đào tạo đội ngũ tiến sĩ góp phần tăng cường số lượng, nâng cao chất lượng đội ngũ khoa học và hoạt động nghiên cứu, sáng tạo của trường đại học, viện nghiên cứu.

Dù các con số cho thấy xu hướng tích cực, quy mô đào tạo tiến sĩ của Việt Nam vẫn còn khiêm tốn so với các quốc gia tiên tiến trong khu vực và trên thế giới, qua đó ảnh hưởng đáng kể đến năng lực nghiên cứu và phát triển của các cơ sở giáo dục đại học. Tỷ lệ này càng thấp hơn ở địa phương có điều kiện kinh tế khó khăn. Đây là thách thức lớn đặt ra cho giáo dục đại học nước ta hiện nay.

Có nhiều nguyên nhân dẫn tới thực trạng này, trong đó nổi bật là hạn chế về chính sách hỗ trợ tài chính dành cho người học. Học phí bậc tiến sĩ hiện cao gấp 2,5 lần so với trình độ đại học, nhưng chính sách học bổng khuyến khích học tập lại không áp dụng cho nhóm học viên sau đại học.

Hầu hết nghiên cứu sinh phải tham gia các đề tài của giảng viên hướng dẫn, hoặc đề tài tại cơ quan công tác mới có kinh phí hỗ trợ cho công bố quốc tế hay tham dự hội nghị, hội thảo trong nước. Khi vừa phải lo học phí, vừa tự trang trải chi phí sinh hoạt, nghiên cứu sinh khó có thể dành trọn thời gian và tâm sức cho học tập, nghiên cứu.

Trước thực tiễn này, hàng loạt giải pháp được các chuyên gia gợi mở, như: Xây dựng đề án đào tạo tiến sĩ và chuyên gia trình độ cao cho các ngành mũi nhọn; thành lập Quỹ học bổng quốc gia, huy động nguồn lực xã hội, nhưng cần Nhà nước bố trí “ngân sách mồi” ban đầu; hỗ trợ giảng viên trẻ học tiến sĩ; tăng kinh phí đào tạo tiến sĩ; tạo cơ chế để nghiên cứu sinh được hỗ trợ tài chính từ nhiều nguồn…

Cơ sở giáo dục đại học cần coi nghiên cứu sinh là nguồn nhân lực khoa học công nghệ của nhà trường, không phải người đi học thuần túy. Điểm chung của các đề xuất này là “muốn có tiến sĩ giỏi, phải đầu tư xứng đáng”.

Trong định hướng xác lập cơ sở giáo dục đại học trở thành trung tâm nghiên cứu và đổi mới sáng tạo gắn với đào tạo nhân lực chất lượng cao, Luật Giáo dục đại học sửa đổi nhấn mạnh yêu cầu gia tăng quy mô và nâng cao chất lượng đào tạo sau đại học, đặc biệt ở trình độ tiến sĩ và các ngành, lĩnh vực trọng điểm.

Một giải pháp quan trọng được đưa ra là chính sách hỗ trợ học bổng toàn phần cho người học tiến sĩ. Điều này kỳ vọng tạo luồng sinh khí mới cho công tác đào tạo tiến sĩ, góp phần xây dựng đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học đủ năng lực dẫn dắt sự phát triển của đất nước trong giai đoạn mới.

Thảo Đan

Nguồn GD&TĐ : https://giaoducthoidai.vn/ky-vong-tao-sinh-khi-moi-dao-tao-tien-si-post758238.html