Một góc Thành phố Hồ Chí Minh.
Tuy nhiên, việc mở rộng địa giới hành chính là chưa đủ, điều quan trọng là cần tái cấu trúc không gian đô thị theo hướng đa trung tâm, tạo ra các cực tăng trưởng mới, thúc đẩy sự kết nối chặt chẽ với các vùng lân cận.
Theo các chuyên gia, trước khi sáp nhập, Thành phố Hồ Chí Minh, Bà Rịa-Vũng Tàu, Bình Dương là ba địa phương thuộc vùng Đông Nam Bộ, là trung tâm phát triển đứng trong tốp đầu cả nước về quy mô đóng góp và thu hút các hoạt động sản xuất, kinh doanh, đóng vai trò dẫn dắt, tiên phong trong các ngành, lĩnh vực phát triển mới.
Giáo sư, Tiến sĩ Sử Đình Thành, Giám đốc Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng: Việc tái cấu trúc đơn vị hành chính cấp tỉnh đang mở ra cơ hội lịch sử để kiến tạo một Thành phố Hồ Chí Minh (mới), với diện mạo không gian và địa giới mới, mô hình phát triển, tầm nhìn chiến lược và cách tiếp cận động lực tăng trưởng hoàn toàn khác biệt.
Một góc Khu công nghiệp-đô thị và dịch vụ Mỹ Phước, Thành phố Hồ Chí Minh.
Về cấu trúc ngành và nguồn lực, ba địa phương khi chưa sáp nhập mang những đặc điểm kinh tế bổ trợ lẫn nhau. Thành phố Hồ Chí Minh (cũ) là trung tâm dịch vụ, đổi mới sáng tạo, công nghệ cao và tài chính-ngân hàng.
Bình Dương (cũ) nổi bật với vai trò là “công xưởng” sản xuất công nghiệp chế biến, chế tạo, đồng thời là một trong những địa phương thu hút FDI hàng đầu cả nước.
Trong khi đó, Bà Rịa-Vũng Tàu (cũ) sở hữu lợi thế đặc biệt về cảng nước sâu, hệ thống logistics quốc tế và ngành dầu khí-năng lượng.
Sự đa dạng và chuyên môn hóa cao của từng địa phương tạo nên một mạng lưới kinh tế liên vùng có khả năng phát triển mạnh nếu được gắn kết bằng các chính sách đồng bộ và hạ tầng kết nối hiệu quả.
Theo Tiến sĩ Lê Anh Đức, Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế-tài chính (Bộ Tài chính), hình thành Thành phố Hồ Chí Minh mới với các lợi thế vượt trội dựa trên các lợi thế của các địa phương trước đây sẽ mở ra không gian phát triển mới, hội tụ đầy đủ các yếu tố tạo ra khả năng bứt phá trong phát triển, trở thành một “siêu đô thị” lớn nhất cả nước, hướng tới định vị trong tốp các đô thị lớn phát triển hàng đầu của khu vực và quốc tế.
Sau khi hợp nhất, Việt Nam đã có một siêu đô thị có quy mô kinh tế và dân số lớn nhất nước. Sự sáp nhập này không chỉ mang ý nghĩa hành chính-địa lý, mà còn mở ra một thời cơ mang tính bước ngoặt trong việc định hình lại mô hình phát triển vùng, từ đó xây dựng một cực tăng trưởng mới có khả năng cạnh tranh tầm khu vực và quốc tế.
Một góc Thành phố Hồ Chí Minh về đêm.
Các chuyên gia cho rằng, để hiện thực hóa khát vọng phát triển siêu đô thị trong bối cảnh mới, cần có một hệ thống giải pháp toàn diện, đồng bộ, tập trung vào năm nhóm trọng tâm: Mô hình tăng trưởng; khoa học-công nghệ; hạ tầng liên kết; thể chế-đầu tư; nguồn nhân lực.
Trong đó, cần tái cấu trúc mô hình tăng trưởng của khu vực theo hướng dựa trên tri thức, công nghệ cao và đổi mới sáng tạo.
Cũng theo Tiến sĩ Lê Anh Đức, trong mô hình mới, Thành phố Hồ Chí Minh (cũ) đóng vai trò là trung tâm tài chính, đổi mới sáng tạo; Bình Dương (cũ) là hạt nhân sản xuất công nghiệp công nghệ cao; Bà Rịa-Vũng Tàu (cũ) là đầu mối logistics, năng lượng sạch.
Việc tái định vị vai trò và chức năng của từng địa phương trong cấu trúc siêu đô thị mới là yếu tố then chốt để hình thành chuỗi giá trị thống nhất, nâng cao năng lực cạnh tranh và lan tỏa phát triển.
Chuyên gia cho rằng, việc phát triển siêu đô thị Thành phố Hồ Chí Minh (mới) không thể chỉ dựa trên sự cộng gộp tiềm năng hiện có của ba địa phương, mà đòi hỏi một tầm nhìn chiến lược, sự điều phối thống nhất và cơ chế chính sách đặc thù.
Nếu triển khai hiệu quả, Thành phố Hồ Chí Minh mới sẽ trở thành “siêu đô thị vùng” đầu tiên của Việt Nam, mang đặc trưng của một không gian tích hợp: Đổi mới sáng tạo, công nghiệp công nghệ cao, logistics hàng hải quốc tế.
Đây không chỉ là động lực phát triển cho vùng Đông Nam Bộ mà còn là cú huých lớn cho quá trình hiện đại hóa nền kinh tế quốc gia, hướng tới mục tiêu phát triển nhanh, bền vững và bao trùm trong kỷ nguyên chuyển đổi số và kinh tế xanh toàn cầu.
KHÁNH TRÌNH