Lạm dụng thực phẩm bổ sung cho trẻ: Lợi bất cập hại!

6 giờ trướcBài gốc

Trong bối cảnh kinh tế phát triển và nhận thức về sức khỏe ngày càng tăng cao, việc chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ nhỏ đã trở thành ưu tiên hàng đầu của các gia đình hiện đại. Tuy nhiên, cùng với xu hướng này, một hiện tượng đáng báo động đang ngày càng trở nên phổ biến: lạm dụng thực phẩm bổ sung cho trẻ, với tâm lý sai lầm rằng "càng uống nhiều càng tốt". Hiện tượng này không chỉ xuất phát từ điều kiện kinh tế mà còn ẩn chứa những áp lực tâm lý và lỗ hổng kiến thức sâu sắc từ phía các bậc phụ huynh.

Nguyên nhân sâu xa của tâm lý "lạm dụng"

Tâm lý "càng uống nhiều càng tốt" không phải là ngẫu nhiên mà là kết quả của sự giao thoa giữa các yếu tố xã hội, kinh tế và tâm lý.

Thứ nhất, đó là hệ quả của điều kiện kinh tế được cải thiện và tâm lý "ít con, nhiều điều kiện". Khác với thế hệ cha mẹ trước đây, các gia đình trẻ ngày nay thường có xu hướng sinh ít con và có khả năng tài chính tốt hơn. Điều này dẫn đến mong muốn mạnh mẽ là dành những điều tốt nhất, bao gồm cả những sản phẩm bổ sung đắt tiền, cho con mình. Phụ huynh sẵn sàng chi tiền không tiếc nuối với niềm tin rằng các sản phẩm này sẽ giúp con phát triển vượt trội.

Nhiều người có tâm lý bổ sung thực phẩm chức năng càng nhiều càng tốt.

Thứ hai, áp lực xã hội và mong muốn con vượt trội tạo nên gánh nặng tâm lý lớn. Các ông bố bà mẹ yêu con, chăm sóc con kỹ lưỡng và luôn mong muốn con mình không chỉ phát triển tốt mà còn phải vượt trội hơn bạn bè cùng trang lứa. Áp lực này càng gia tăng khi con cái bị mang ra so sánh hoặc bị chê là kém hơn trẻ khác, khiến phụ huynh dễ bị tổn thương và cảm thấy mình là người "không biết nuôi con". Chính nỗi lo lắng, sự mong muốn thái quá này thúc đẩy họ tìm kiếm và cho con uống quá nhiều loại bổ sung, với hy vọng bù đắp những thiếu sót dù là có thật hay chỉ là cảm nhận, và đạt được sự vượt trội mong muốn.

Cuối cùng, nguyên nhân không thể bỏ qua là sự thiếu hụt kiến thức cơ bản về sức khỏe và sinh học. Kiến thức về cấu tạo cơ thể, hoạt động sinh lý, và dược lý của thuốc/ hoạt chất là những kiến thức khá phức tạp. Khi kết hợp với nỗi lo lắng và sợ hãi đã có, các bậc cha mẹ rất dễ bị thuyết phục bởi các chiến dịch tư vấn, quảng cáo đánh trúng tâm lý, đặc biệt là những lời hứa hẹn về sự phát triển nhanh chóng và toàn diện. Trong bối cảnh cái gì cũng muốn mua cho con, nhiều phụ huynh mua và sử dụng chồng chéo các loại sản phẩm mà không hề biết rằng việc dùng thừa, đặc biệt là thừa vitamin và khoáng chất, lại có thể gây hại.

Hậu quả khó lường từ việc lạm dụng không theo chỉ định

Tiến sĩ Đỗ Thị Nguyệt Quế (Giảng viên Khoa Dược lý – Dược Lâm sàng, Trường Đại học Dược Hà Nội) cho biết: "Việc sử dụng thực phẩm bổ sung không đúng liều lượng, không theo chỉ định có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng và đa chiều đối với sức khỏe của trẻ".

TS. Quế thông tin, các loại vitamin được chia thành hai nhóm chính, đối với Vitamin tan trong dầu (A, D, E, K), việc dùng thừa có thể dẫn đến độc tính cấp tính hoặc độc tính mạn tính do khả năng tích lũy trong cơ thể. Ví dụ, thừa Vitamin D gây lắng đọng canxi ở thận, tim, mạch máu; thừa Vitamin A gây ngộ độc gan.

Ngược lại, Vitamin tan trong nước (như nhóm B, C) mặc dù không gây độc do tích lũy, vẫn gây ra ba tác hại đáng kể. Thứ nhất là tốn kém tiền bạc một cách không cần thiết. Thứ hai, việc bổ sung quá liều sẽ bắt cơ thể làm việc nhiều hơn để đào thải lượng dư thừa đó, vô tình tạo áp lực và làm hại các cơ quan như thận và gan. Thứ ba, bất kỳ hoạt chất sinh học nào, dù là vitamin hay thực phẩm chức năng, bên cạnh tác dụng mong muốn đều tiềm ẩn tác dụng không mong muốn.

Để minh họa cho nguy cơ từ các chế phẩm được cho là "lành tính" như thực phẩm chức năng, TS. Quế đưa ra ví dụ về curcumin chiết xuất từ nghệ. Tưởng chừng vô hại, nhưng một nghiên cứu gần đây tại Mỹ trên hơn 9.000 người sử dụng đã ghi nhận các chế phẩm từ nghệ gây độc tính với gan ở mức độ tương đương với một số thuốc tân dược điều trị rối loạn mỡ máu (như Simvastatin) hoặc các thuốc giảm đau chống viêm (NSAID). Điều này cảnh báo rằng ngay cả những "thực phẩm chức năng" có nguồn gốc tự nhiên cũng không phải là giải pháp vô hại nếu bị lạm dụng.

Tuyệt đối không lạm dụng bổ sung thực phẩm chức năng.

Khi nào thực sự cần bổ sung?

Theo khuyến cáo, nguyên tắc hàng đầu và cơ bản nhất để trẻ phát triển khỏe mạnh là ăn uống đầy đủ, cân bằng và vận động thường xuyên. Nếu trẻ đạt được điều này, phần lớn các trường hợp không cần thiết phải sử dụng thêm bất kỳ thực phẩm bổ sung nào.

Thực phẩm chức năng hoặc đa vitamin (multivitamin) chỉ nên được bổ sung trong những trường hợp thực sự cần thiết, khi có sự thiếu hụt rõ rệt do chế độ ăn uống không đảm bảo do chán ăn, kén ăn, hoặc theo chỉ định của bác sĩ đối với các tình trạng bệnh lý cụ thể.

Các bậc phụ huynh cần ghi nhớ, việc bổ sung phải luôn tuân thủ đúng liều lượng và đúng thời gian quy định. Nguyên tắc ở đây là đúng và đủ, không phải là càng nhiều càng bổ, lạm dụng sẽ gây hại. Để tránh tình trạng "lợi bất cập hại" và lựa chọn sản phẩm phù hợp, an toàn, cách tốt nhất là nên tham vấn ý kiến của bác sĩ hoặc dược sĩ chuyên môn trước khi quyết định cho trẻ sử dụng bất kỳ loại thực phẩm bổ sung nào.

Duy Dương

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/lam-dung-thuc-pham-bo-sung-cho-tre-loi-bat-cap-hai-169251108110846032.htm